ĐỌC “CHƠI GIỮA THƯỜNG HẰNG”, TẬP THƠ LỤC BÁT- TÁC GIẢ NGÃ DU TỬ - Châu Thạch

                 
      Nhà bình thơ Châu Thạch và nhà thơ Ngã Du Tử

ĐỌC “CHƠI GIỮA THƯỜNG HẰNG”, TẬP THƠ LỤC BÁT- TÁC GIẢ NGÃ DU TỬ 

                                                                 Châu Thạch

Nhận tập thơ của Ngã Du Tử tặng đã hơn ba năm, nó đi theo tâm trí tôi suốt ba năm. Viết về nó? Không đủ trình độ ! Không viết về nó? Nó như  bức tranh Giáng Tiên của chàng Tú Uyên treo  ngay trên tường nhà tôi. Nàng tiên phải bước ra thì mới thỏa lòng ao ước của tôi

Vậy thì hôm nay tôi liều viết. như liều mời nàng tiên ra vậy. Viết xong sẽ gởi tấm lòng cho gió cuốn đi như nhạc Trịnh công Sơn, nó đến đâu thì cứ đến, hoặc nếu nàng tiên bỏ tôi đi biệt về Trời thì cũng thỏa lòng.

“Thường hằng” là gì? Theo nhà thơ Ngã Du Tử: “Mỗi hành trình một đời người trú ngụ trên trần gian đều chứng nghiệm muôn màu muôn vẻ của sinh lão bệnh tử, của thành trụ hoại diệt. Cái ấy khái niệm của Phật giáo là thường hằng”. “Vô thường là dịch biến, ngược lại là thường hằng. Vậy thường hằng là bất biến. Vô thường được giải thích nôm na như sóng, sóng là vô thường còn nước là thường hằng, mặc dầu sóng là do có nước mới sinh ra”

Vậy chơi giữa thường hằng là gì? Có lẽ cũng phải dùng lời tác giả để giải thích cho dễ hiểu hơn: “Quay về cõi tâm linh đễ tìm cho mình chốn an bình cho tâm thể”. “Nương vào diệu pháp”,“làm nhẹ nhàng cho tâm thức lẫn tâm thể”, “Cảm thấy thật bình yên trong đối đãi cho từng mỗi người trong thế gian muôn mặt”.

Trường thi “Chơi Giữa Thường Hằng” được chia ra 10 chương, mỗi chương có một đề tài riêng biệt. Tác giả muốn trong mỗi chương, người đọc nhận dạng từng hoàn cảnh đối đãi với tha nhân trong hành trình của đời người được hội ngộ cùng nhau.

Chương mở đầu: Vương Vấn!

“Vương Vấn” có 36 câu lục bát. Mở đầu cuộc rong chơi bằng những câu thơ vương mang bến tình, vương mang vần trăng cổ độ. Một lần gặp em đã trở nên một nhánh phù sinh trong cuộc sống

              “Ta về ngắm khóm vô ưu

               Gặp em trên nhánh ưu tư phận mình

               Ô hay một nhánh phù sinh

               Còn bao nhiêu mộng phiêu linh rợp ngày.”

Chương 2: Quán Chiếu.

“Quán Chiếu” có 40 câu thơ. “Em từ quán chiếu sang ngôi/ Vầng mây mở lối bên đồi tịnh yên”. Vậy quán chiếu là gì? Quán chiếu là nhìn thật sâu vào vấn đề gì đó, soi rọi lại Tâm của mình bằng trí tuệ để tìm ra chân lý. Quán chiếu là một Quá trình tư duy. Sự phân tích, tổng hợp, dựa vào kinh nghiệm bản thân, quan sát chung quanh mình, soi rọi để thấy rõ … Như vậy gọi là quán chiếu.

Nhà thơ Ngã Du Tử đã khuyên em từ quán chiếu bước ra, nghĩa là đã nhìn thấy được lẽ thật, thì đừng “Ngập chìm trong cõi u mình/Ngàn năm nào biết sự tình mù khơi” mà phải biết  sống chơi giữa thường hằng để cho đường đời ta trở thành “Đường đi có ngát trầm hương thế tình”. Phải chơi giữa thường hằng và chơi như Ngã Du Tử:

            Không còn canh cánh âu lo

            Núi sông tự tại giữa bờ thực hư

            Ta về khoác áo chân như

            Gối lên Bắc Đẩu làm thơ theo mùa.

Chương 3: Thơm Áo Đường Mây có 24 câu thơ.

           Em từ thơm áo đường mây

           … Tưởng rằng hạnh phúc cùng vinh quang về

           Giả hình giả tưởng u mê

           Cứ vui vọng niệm bên lề khói sương.

“Thơm  Áo Đường Mây” là những vần thơ cảnh tỉnh em. Linh hồn em đang đắm đuối trong vinh quang phù phiếm. Em phải nhớ rằng, tất cả chỉ là vui trong vọng niệm và ngàn kiếp cũng sẽ  trở thành khói sương  tất cả.

Chương 4: Triền Phược gồm 60 câu thơ.

Khi Đức Phật Thích Ca còn tại thế, ngài nhắc nhở các Tỳ-Kheo phải tránh 5 tâm hoang vu và đoạn tận 5 tâm triền phược.

Năm tâm hoang vu là sự nghi ngờ Phật, Pháp, Tăng, nghi ngờ học giới nhà phật và những điều không hoan hỷ trong lòng.

Năm tâm triền phược là thích lạc thú trần gian, luyến ái tự thân, đam mê sắc dục, ham thích ăn ngủ, muốn thành thần thành thánh.

Nhìn chung năm triền phược là năm yếu tố ham muốn khiến tâm thức bị dinh mắc, bị trói buộc rơi vào mê mờ, quay cuồng, khổ đau, không thanh thản và không an lạc.

Bằng  6o câu lục bát “trong như tiếng hạc”, Ngã Du Tử đã chỉ cánh cửa căn  nguyên cho tha nhân có căn cơ thì “Miệt mài chăm bón chân như hiển bày” bỏ đi triền phược, hầu cho  người thế gian ai được “hưởng phước này là vui”:

                 Căn nguyên chỉ một chữ từ

                 Miệt mài chăm bón chân như hiển bày

                 Hạnh thơm bay ngược gió lay

                 Thế gian ai hưởng phước này là vui.

Chương 5: Dụng Tâm có 52 câu thơ lục bát.

              Ta về lên vọng lầu xưa

              Thâm kinh vô tự cho vừa nhíp tâm

              Bi trí dũng ngắm ánh rằm

              Tròn vành vạnh một đêm trăng ngọn nguồn.

“Kinh vô tự” là kinh gì? Phải chăng là “Bất lập văn tự/ Giáo ngoại biệt truyền/Trực chỉ nhơn tâm/Kiến tánh thành Phật.”. Phải chăng Ngã Du Tử đã khuyên ta thiền, Người theo Phật phải dụng cái tâm để hành thiền thì mới xé toạc màng vô minh để kiến tánh.  Khi kiến tánh rồi thì chứng ngộ chân lý y nguyên như câu thơ “Tròn vành vạnh một đêm trăng ngọn nguồn.” mà Ngã Du Tử đã viết vậy.

Chương 6: Trang Đời Lần Giở có 36 câu thơ.

Trang Đời không phải chỉ đời nầy mà mỗi kiếp sống một trang đời. Ngã Du Tử muốn em, muốn ta, muốn thế gian sống sao cho trang đời thật đẹp.  Dầu đời có “tiền kiếp đắng cay”, dầu đời có “Nghiệp duyên theo mãi hành trình trôi xuôi”  thì khi giở trang đời ta vẫn tìn thấy được:

                Niềm vui chảy với ngàn sôn

                Về cùng biển sẽ hòa cùng nhân gian

                Cung vui bật dậy thênh thang

                Tung tăng nhảy múa tràng giang liên hồi.

Chương 7: Trước Minh Kính Đài có 36 câu thơ

Hai bài kệ dưới đây trích trong Lục Tổ đàn kinh rất nổi tiếng trong giới Thiền học, được phổ biến, giảng luận không biết bao nhiêu là giấy mực ở khắp nơi.

     Bài của Thượng tọa Thần Tú:

        Thân thị bồ-đề thọ

        Tâm như minh kính đà

        Thời thời cần phất thức

        Vật sử nhạ trần ai.

(Thân là cây bồ-đề - Tâm như đài gương sáng – Phải luôn lau chùi sạch – Chớ để bụi trần bám).

 Bài của Lục tổ Huệ Năng;

       Bồ-đề bổn vô thọ

       Minh kính diệc phi đài

       Bổn lai vô nhất vật

       Hà xứ nhạ trần ai?

      

(Bồ-đế vốn chẳng cây – Gương sáng cũng không đài – Xưa nay không một vật – Bụi trần bám vào đâu?).   

Qua hai bài kệ ta biết “Minh kính đài” tức là “Đài gương sáng”. Trong thơ Ngã Du Tử nói: “Trước Minh Kính Đài” thì phải hiểu  tác giả không phải là Minh Kính Đài. Vậy Minh Kinh Đài là nơi mà nhà thơ ước vọng đến để soi mình vào đó. Nó có thể là Niết Bàn hay bồng lai tiên cảnh nào đó. Dầu nó là tên  gì thì nó cũng chính là “Đỉnh Non Ca” trong thơ Ngã Du Tử, vì nơi đó sẽ là “Vườn Mộng” có ta và có cả em:

             Là em xin cứ ăn năn

             Niềm vui thành nụ trước sân sau nhà

             Một mai lên đỉnh non ca

             Bao nhiêu vườn mộng có ta với người.

Chương 8: Nghi Tâm có 72 câu thơ lục bát.

Chương thơ nầy dài nhất trong 10 chương của “Chơi giữa Thường hằng”.

Nhà thơ đã thử từ giã cõi rong  chơi,  nhập cuộc trần gian để “Tìm vui trong những đắng cay”:

               Tạ từ hạt bụi mây ngàn

               Về đầy tụ với trần gian vơi đầy

Và ở chốn đắng cay  đó, nhà thơ mới ngộ ra nhưng điều trong nhân thế:

                 Chiều nay giữa chợ thình linh

                 Lắng nghe mới hiểu sự tình oan nghi

                 Đêm về chiêm nghiệm thị phi

                 Trần gian lắm mộng kẻ đi, người về.

Có lẽ nhở nhập thế mà những “nghi tâm” được sáng thực, được hiểu hết trong lòng tác giả:

               Lắng tâm nghe thấy ngọn nguồn

               Hiểu ra sẽ biết tiếng vuông tròn dần.

Chương 9: Chuyển Hóa có 40 câu thơ

Đọc 8 chương thơ  của “Chơi Giữa Thường Hằng” ta hiểu ra được thật sự đó không phải là một cuộc rong chơi vô bổ, mà đó là một  quá trình dày công tu tập. Từ đó mới có chương 9 là chương lấy đề tài “Chuyển Hóa”.

Chuyển hóa tiếng Tây Tạng là Lo-Jong, có nghĩa đen là “huấn luyện tâm”, ngụ ý nói về một thứ kỷ luật nội tại, nó là điểm chính yếu của sự chuyển đổi tấm lòng và tâm trí để đạt được chân lý và hạnh phúc.

Ngã Du Tử đã viết về sự chuyển hóa như sau:

                  Pháp ngôn chuyển hóa bàn chân

                  An nhiên trú ngụ giữa thân tâm hồn

                  Mặc đời trong đục bão giông

                  Có đi có đến, không mong không cầu.

Chương 10: Thắp Đuốc Chơn Tâm có 12 câu thơ.

Có câu “Chơn tâm là Phật, Phật tức chơn tâm”. Vậy chơn tâm chính là tánh thiện trong lòng ta vậy. Ngã Du Tử tất nhiên không phải là Phật nhưng khi đã nhờ pháp ngôn chuyển hóa thì tánh Phật hay tánh thiện có trong người. Từ đó cái tâm từ bi trở nên hăng hái hơn, muốn “Thắp ngọn đuốc chơn tâm” mà soi sáng cuộc đời.

Khi tâm hồn được chuyển hóa, chơn tâm cho ta nhìn đời bằng con mắt lạc quan:                        

             Độ này ngắm áo quan san

             Nhẹ như mây, rộng như ngàn biển khơi

             Nắng lên từ phía mặt trời

             Chân tâm bừng sáng giữa thời nhiểu nhương.

Khi ngọn đuốc chơn tâm được thắp lên trong lòng thì tình thương hiển hiện, người thơ muốn đem ngọn đuốc chơn tâm  của mình soi đường  nhân thế để “Gọi người an trú qua cầu nhân gian”:

                Còn chăng chỉ một chữ tình

                Thì thôi hãy sống chân thành trước sau

                Một đời thấm đẩm bể dâu

                Gọi người an trú qua cầu nhân gian.

Phải nói rằng “Chơi Giữa Thường  Hằng” là một tập trường  thi như ánh trăng rằm. Từng câu thơ lục bát mượt mà như ca dao, hạn chế Phật ngôn, ít dùng thiền ngữ nhưng  ý vẫn trong, nghĩa vẫn sáng,  đưa tâm thức đi vào cõi huyền vi an tịnh.

Châu Thạch không là Phật tử, không am hiểu giáo pháp, chẳng là nhà phê bình văn học, chỉ yêu thơ hay và viết cảm nhận vì những rung động trong lòng mình.

Chắc chắn là có sai nhiều, không nói là viết bậy. Kính mong chư vị bạn đọc và tác giả lượng tình tha thứ những điều gì sai phạm, lầm viết trên đây.

                                                                      Châu Thạch