 |
| Tác giả Giáp Kiều Hưng |
KHAO KHÁT THỂ XÁC MÃNH LIỆT TRONG
“ĐÊM LẠNH” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN
Tôi đã viết 2 bài cảm nhận khi đọc
2 bài thơ “Em” và “Đêm” của Đặng Xuân Xuyến và hôm nay được nhà thơ Đặng Xuân
Xuyến gửi cho đọc bài thơ “Đêm lạnh” anh vừa sáng tác, tôi rất vui và thích bài
thơ này nên có vài dòng về “Đêm lạnh”.
"Đêm Lạnh" là một trong
những bài thơ độc vận xuất sắc của Đặng Xuân Xuyến, thể hiện rõ phong cách nghệ
thuật độc đáo của anh: sự kết hợp tinh tế giữa hiện thực trần trụi và chất lãng
mạn uẩn khúc, giữa khao khát thể xác mãnh liệt và nỗi cô đơn bủa vây. Bài thơ
được viết bằng thể thơ sáu chữ, nhịp điệu ngắn, dồn dập, tạo nên một sự ám ảnh,
day dứt khôn nguôi về thân phận con người trong cõi đời này.
ĐÊM LẠNH
Gác nhỏ co ro
Phì phò ngoài hiên tiếng gió
Nặng mưa lạnh từng giọt rỏ
Lật mình khoảng trống chơ vơ.
Đêm mờ bờ môi hé mở
Ngực phồng chập chờn dụ dỗ
Bàn tay, bàn tay.... ngộp thở
Giật mình. Gác nhỏ co ro.
3giờ, sáng 24 tháng 12.2018
Bài thơ mở đầu bằng một không gian
vật lý lạnh lẽo, nhưng ngay lập tức được phủ lên một lớp áo tâm trạng dày đặc:
Gác nhỏ co ro
Phì phò ngoài hiên tiếng gió
Nặng mưa lạnh từng giọt rỏ
Lật mình khoảng trống chơ vơ.
"Gác nhỏ co ro" là một
hình ảnh nhân hóa đầy sức gợi, không chỉ tả sự nhỏ bé, lạnh lẽo của không gian
sống mà còn phản chiếu sự "co ro" của tâm hồn, của một cái tôi đang
thu mình lại trước sự khắc nghiệt của cuộc đời. Tiếng gió "phì phò"
và "mưa lạnh từng giọt rỏ" là những âm thanh và cảm giác rất thật, rất
đời, làm nền cho sự lạnh lẽo thấm vào da thịt, vào tâm can. Câu thơ "Lật
mình khoảng trống chơ vơ" là một sự bộc lộ trực tiếp nỗi cô đơn tột cùng.
Hành động "lật mình" trong sự "chơ vơ" của khoảng trống (của
chiếc giường, của cuộc đời, của tâm hồn) thể hiện sự trăn trở, bế tắc, không
tìm thấy sự nương tựa, dù là trong giấc ngủ.
Chính trong sự cô đơn, lạnh lẽo đó,
khao khát bản năng trỗi dậy, như một sự phản kháng, một lối thoát tạm thời:
Đêm mờ bờ môi hé mở
Ngực phồng chập chờn dụ dỗ
Bàn tay, bàn tay.... ngộp thở
Giật mình. Gác nhỏ co ro.
Sự chuyển biến tâm trạng ở khổ thơ
thứ hai rất tinh tế và đột ngột. Trong cái "đêm mờ", những hình ảnh
"bờ môi hé mở", "ngực phồng chập chờn" là những tín hiệu của
sự khao khát, mời gọi tình dục. Động từ "dụ dỗ" trực diện khẳng định
sự trỗi dậy của bản năng. Đây là sự "trần trụi cảm xúc" rất Đặng Xuân
Xuyến: không né tránh dục vọng, mà nhìn thẳng vào nó như một phần tất yếu của
con người.
Dòng thơ "Bàn tay, bàn tay....
ngộp thở" là một khoảng lặng đầy sức gợi. Dấu ba chấm để ngỏ, khơi gợi sự
tưởng tượng của người đọc về những đụng chạm, về sự thăng hoa của thể xác. Cảm
giác "ngộp thở" vừa là cảm giác trong khoảnh khắc ân ái, vừa là sự ngộp
thở trong chính khao khát của mình.
Tuy nhiên, đỉnh cao của bài thơ, và
cũng là sự bi kịch của thân phận, nằm ở hai câu kết: "Giật mình. Gác nhỏ
co ro." Cảm giác "giật mình" là sự tỉnh thức đột ngột khỏi cơn
mơ, khỏi khoảnh khắc thăng hoa hay khao khát mãnh liệt đó. Nhà thơ trở về với
thực tại phũ phàng, lạnh lẽo. Hình ảnh "Gác nhỏ co ro" được lặp lại,
như một sự nhấn mạnh, một vòng luẩn quẩn của nỗi cô đơn. Khao khát mãnh liệt đến
đâu cũng chỉ là thoáng qua, và cuối cùng, con người vẫn phải đối diện với chính
mình, với thực tế lạnh lẽo của "gác nhỏ co ro".
"Đêm Lạnh" là một bài thơ
sâu sắc, phản ánh sự đối lập gay gắt giữa khao khát yêu mãnh liệt và thực tế cô
đơn, trống trải. Bằng việc sử dụng thể thơ độc vận (vần "o" kéo dài),
Đặng Xuân Xuyến đã tạo nên một âm hưởng ám ảnh, day dứt, thể hiện tài năng nghệ
thuật trong việc biến những cảm xúc trần trụi, bản năng thành những vần thơ
giàu chất triết lý và nhân văn.
Hà Nội, Ngày 25 tháng 12-2018
GIÁP KIỀU HƯNG
