 |
| Hình minh họa từ trang eastoftheweb.com |
Vusi Makusi, Người Chờ Xe Buýt
Truyện ngắn
của Ursula Wills-Jones.
Nguyễn Khắc
Phước dịch.
Vusi Malusi
mắc bệnh lạc quan hết đường chạy chữa. Hắn
lạc quan cho dù hắn đang ở một nơi nghèo nhất thế
giới, dù hắn chỉ có một bộ đồ mặc trên người,
mà chiếc quần thì cũn cỡn chưa tới mắt cá chân.
Sau khi học
xong, Vusi Makusi quyết định xin vào làm ngành dịch vụ
dân sự. Người phụ trách nhìn Vusi và ngay lập tức
biết hắn ta chẳng làm nên trò trống gì.
Hắn khoe :
“Mình vừa kiếm được một chức vụ dành cho những
thanh niên nhiều tham vọng.”
Vusi ngồi
đã khá lâu trên xe buýt. Chiếc xe ì à ì ạch cọc cạch
chạy mỗi lúc một sâu vào trong rừng. Cuối cùng nó
dừng lại ở một vùng đầm lầy trong thung lủng, bao
quanh toàn là rừng.
“Cái thôn
đó ở đâu?” Vusi hỏi.
Tài xế chỉ
tay về phía những ngọn đồi.
“Khi nào
xe trở lại?”
“Thứ
Bảy,” tài xế gắt gỏng nói.
Anh ta bực
mình vì Vusi đã huyên thuyên với hành khách trên xe suốt
hai mươi tiếng về công việc của hắn ta.
Vusi vượt
qua nhiều ngọn đồi mới đến được thôn. Hắn gỏ
cửa nhà thôn trưởng và ngồi đợi. Dân thôn đến vây
quanh tò mò nhìn hắn. Khi thôn trưởng đến, hắn đứng
dậy chào.
“Thưa ông,
tôi là cán bộ được nhà nước phân công tới công tác
ở vùng này. Tôi mang đến hòa bình, thịnh vượng, đoàn
kết và giáo dục cho nhân dân. Tôi đến để chứng tỏ
sự quan tâm và chiếu cố của chính phủ vĩ đại và
giàu lòng nhân ái của chúng ta. Bất cứ người dân cần
gì, chẳng hạn như điện, đường, trường, trạm, máy,
nước, phân, giống, chính phủ đều sẵn sàng cung cấp.
Tôi chỉ việc kê danh sách và tất cả sẽ được mang
đến.”
Trưởng
thôn trố mắt nhìn hắn rồi bắt đầu cười ha hả một
hồi dài. Mọi người xung quanh vổ vai nhau cười thích
thú.
Một lúc
sau, trưởng thôn lên tiếng: “Này cậu kia! Lâu lắm rồi
chúng tôi mới được một nghệ sĩ hài đến viếng.”
“Thưa
ông, tôi nói nghiêm túc đấy,”Vusi nói.
Trưởng
thôn lại tiếp tục cười nữa.
“Thôi đi,
thưa cán bộ. Chú không thấy bà mẹ 83 tuổi của tôi
đang đau vì chú chọc cười đó sao? Đừng làm bà cười
đến gảy sườn đấy nhé!”
Tối đó
hắn được mời ăn uống tử tế. Chỉ đến sáng hôm
sau, khi hắn cầm kẹp giấy đi quanh thôn, người ta mới
bắt đầu lo.
“Nó là
thằng điên và người ta đã tống nó ra khỏi thành
phố,” mục sư nói.
“Nó là
gián điệp. Nó ghi chép mọi thứ nó có thể lấy cắp,”
vợ trưởng thôn nói.
“Tôi nghĩ
nó đã bị té giếng hay sao đó nên nó mới kỳ cục
vậy,” lão thợ rèn nói.
Sau hai tám
ngày, Vusi đến gặp trưởng thôn. Hắn giải thích mình
đã làm việc bốn tuần liên tiếp và được tám ngày
nghỉ phép, nhân tiện, về thăm mẹ già. Hắn hỏi mượn
cái dù của ông thôn trưởng, hứa sẽ mua cho ông một
cái dù mới khi đến thành phố nơi hắn được lĩnh
lương tháng đầu tiên từ kho bạc nhà nước với thẻ
lĩnh lương còn mới cứng.
Ông trưởng
thôn lắc đầu nhưng lại đồng ý cho hắn mượn dù.
Hắn hỏi bà vợ ông trưởng thôn để mượn một cái
mền. Sau đó hắn đi đến nhà lão thợ rèn để mượn
một con dao vì đường đi đến trạm xe buýt thì xa mà
cỏ đã mọc che hết rồi. Thế rồi hắn đi bộ ra khỏi
làng, vai mang chiếc ba lô đã sờn rách.
“Chắc sẽ
có người bảo với nó rằng không có xe buýt,” trưởng
thôn nói.
Họ đợi
mãi đợi hoài. Rốt cục lão thợ rèn xuống thung lủng
và thấy hắn đang đợi bên con đường bùn lầy.
“Nó nói
xe buýt chắc chắn sẽ đến,” lão thợ rèn giải thích.
“Và nó không muốn lỡ chuyến.”
Hai ngày
sau, trưởng thôn thân chinh xuống thuyết phục hắn.
Trưởng thôn quay về và lắc đầu.
Mục sư
xuống và cố gắng nhưng cũng thất bại.
“Cái đầu
thằng này chẳng còn biết phải trái là gì,” vợ
trưởng thôn nói. “ Thử xem trái tim và con mắt nó ra
sao. Ta nhờ cô gái đẹp nhất làng con ông thợ gốm đi
xem sao.”
Con gái ông
thợ gốm trở về, nhún vai thất vọng.
“Thử nhờ
con gái ông mục sư,” lão thợ rèn đề nghị. “Cô này
không đẹp nhất nhưng thông minh, sắc sảo, có tài ăn
nói.”
Người ta
thử sức tất cả các cô gái trong thôn cho tới khi chỉ
còn một cô duy nhất.
“Cũng
được, để cháu nó thử còn hơn là không.” Trưởng
thôn vừa ngáp vừa nói. Rồi ông đi vào lều để ngủ
trưa.
Cô gái bực
tức ra đi. Cô quá giận vì bị xem là trì độn và cục
mịch nhất trong thôn đến nỗi khi gặp Vusi, cô ta liền
ném hột xoài cô vừa ăn vào người hắn.
“Đồ ngu!
Đồ điên!” cô gái hét . “Muốn làm gì thì làm đi,
tui cóc đếm xỉa đến ông. Chẳng ai thèm đoái hoài đến
ông dù ông cứ ngồi đó cho đến khi hóa đá!” Cô gái
giận đến nỗi cô òa khóc tức tưởi.
Vusi trố
mắt nhìn cô gái. Hắn ta quỳ xuống.
“Này cô
gái yêu quý ơi, ” hắn nói. “ Em hãy tha lỗi cho tôi.
Sự bày tỏ cảm xúc mạnh mẽ thế này là do từ lâu em
đã ấp ủ tình cảm dành cho tôi. Nếu tôi đã không để
ý đến tình cảm của em chẳng qua vì em đã không bộc
lộ đấy thôi. Nếu đã biết em yêu tôi thì làm sao tôi
lại có thể vô tình như vậy được. May quá là may! Khi
xe buýt đến, tôi sẽ về thăm mẹ và báo cho mẹ biết
tôi đã gặp người vợ tương lai của mình rồi. Cám ơn
chúa, chờ đợi mãi, nay chúa mới ban chút phước lành
cho con.”
Được nghe
những lời tỏ tình thế này, cô gái sung sướng
biết mấy so với bị xem là trì độn và cục mịch.
Cô gái đồng ý cùng với Vusi chờ đợi.
Hắn kể
cho cô gái nghe không biết bao nhiêu là thứ, nào là máy
cày, trạm xá, trường học, máy bơm nước, bò béo và
gà mập, nào là rau củ tốt tươi, người người vui vẻ,
mái tôn, truyền hình, nhà xí sạch sẻ, nào là bưu điện,
điện thoại, đường tráng nhựa, máy bay, nhà chọc
trời, nào là xe buýt chạy đúng lịch và đúng giờ
đến mọi miền quê.
Buổi sáng trời bắt đầu mưa. Vusi căng dù của ông
trưởng thôn. Trời cứ mưa mãi. Một con khỉ đỏ xuất
hiện và ngồi phía bên kia đường. Trông nó buồn rầu
và ướt như chuột lội.
“Trông
kìa, con khỉ đang chờ để lên xe buýt!” Vusi nói.
“Nhưng nó
không có túi xách hay ba lô gì hết,” cô gái nói.
“Em nói
đúng,” Vusi đồng ý. “Vậy thì nó đang chờ đón bà
con đến bằng xe buýt.”
Một lát
sau, con khỉ bắt đầu run.
“Vusi này,”
cô gái nói. “Hoặc là để con khỉ vào dù núp mưa hoặc
là đuổi nó đi. Em không thể chịu đựng phải nhìn bộ
mặt rầu rĩ của nó nữa.”
“Tại sao
không, cứ để cho nó vào núp mưa đi,” Vusi nói. “Dù
sao con khỉ kia cũng là một công dân của đất nước
huy hoàng và vĩ đại của chúng ta.”
Thế là con
khỉ, Vusi và cô gái cùng ngồi dưới dù. Trời vẫn mưa
liên miên. Một cái ao lớn đã hình thành ở chỗ trủng.
“Đúng
vậy,” cô gái chợt hiểu ý nghĩ của Vusi. “Người
dân trong đất nước vĩ đại của chúng ta sẽ không
chịu phải đợi xe buýt dưới mưa. Anh là một viên chức
nhà nước, vậy trong khi chờ đợi, anh nên chặt cành
làm lán để phục vụ mọi người.”
“Em
không chỉ là một cô gái đẹp,” Vusi gật đầu. “Chỉ
có điều nếu xe buýt đến khi anh đang chặt cành, em
phải kêu thật to để gọi anh vì anh không muốn làm mẹ
già thất vọng.”
Thế là
Vusi cầm dao, chặt cành và làm một cái lán.
Vusi và cô
gái ngồi đợi dưới lán. Con khỉ ngồi trên mái. Một
ngày, một ngày rồi một ngày nữa trôi qua. Trời ngớt
mưa. Trưởng thôn đến, lắc đầu rồi đi về. Nước
suối đổ vào làm cái ao rộng ra. Vusi bắt được cá để
dùng bữa. Không một thứ gì đi lại trên đường, tuyệt
nhiên không.
Vusi và cô gái đợi trong lán. Họ đợi lâu quá nên cô
gái có con.
“Mẹ anh
sẽ sung sướng biết mấy khi bà trông thấy cháu nội!”
Vusi vui mừng reo lên.
“Chắc
vậy, ông xã ạ!” cô gái nói. Người ta sẽ đến đây
đợi xe buýt cùng với trẻ con. Em nghĩ phải
có chỗ yên tĩnh cho chúng nằm hoặc ngủ.”
Vusi lấy
dao chặt cây và dựng thêm một phòng nữa.
Ngoài cửa, hột xoài đã lên cây non, trổ lá. Một con
khỉ thứ hai vào ở chung với con thứ nhất. Cặp khỉ
cũng có con. Trời vẫn mưa đi mưa lại. Nước suốt dâng
lên rồi rút xuống.
“Anh Vusi
này,” chị vợ nói. “Có ngày nơi đây sẽ trở thành
một bến xe buýt nhộn nhịp. Sẽ có nhiều hành khách,
và ai kinh doanh ăn uống sẽ thu bộn tiền đấy. Em nghĩ
em nên chuẩn bị trồng bắp để nấu cháo và làm bia.
Rồi anh không chỉ là nhân viên nhà nước, và em sẽ là
nữ doanh nhân.”
Thế là chị
ta cuốc đất bên bờ suối và biến thành một khu vườn.
Rồi chị vào lều và sinh một cháu bé nữa.
“Chắc là
anh đã nghe nhầm lời ông ấy,” một hôm Vusi nói. “Chắc
chắn xe buýt không đến vào thứ Bảy mà phải là tháng
Giêng. Chỉ ba năm nay thôi chưa có chiếc nào. Rồi sẽ
có ba chiếc đến cùng lúc. Cái hay của xe buýt là thế.”
“Anh Vusi
này!” chị vợ nói. “Nếu có ba xe buýt chở đầy
người đến đây, em không đủ thức ăn mà bán cho họ.
Hơn nữa, một nhà hàng lớn phải có nhiều món.
Anh hãy vào rừng bắt đôi gà mình thấy hôm trước về
để em nuôi. Làm vậy chúng ta sẽ có đủ thức ăn cho
nhiều người.”
“Ý em hay
quá,” Vusi nói. “Chỉ có điều khi xe buýt tới mà anh
đang ở trong rừng, thì em phải bảo họ đợi.”
Chị vợ
chờ ở ven đường. Không ai đi qua. Dân làng cũng không
thấy bóng. Sau năm ngày, Vusi trở về, tay cặp hai con gà
ri đang vùng vẩy vì hoảng sợ.
“Anh không
bỏ lỡ chuyến xe buýt nào chứ?” Vusi lo lắng hỏi. Chị
vợ trấn an.
“Thời
tiết mấy năm nay thay đổi kỳ cục quá,” Vusi nói.
“Anh sợ xe buýt năm nay cũng không đến. Tuy vậy, cũng
khó mà đoán chắc chúng có đến hay không, nên bỏ chỗ
này mà đi thì xấu hỗ quá. Nhất là mình đã chuẩn bị
mọi thứ, kể cả nhà hàng và khách sạn.”
Năm ấy
trôi qua.
“Vusi này!”
chị vợ nói. “Anh phải làm chuồng nhốt gà. Để chúng
bị xe buýt cán là không được đấy nhé.”
Một năm
nữa trôi qua.
“Vusi này!”
chị vợ nói. “Mùa khô cá đi hết. Nếu xe buýt đến
thì làm sao đây? Lấy gì mà bán cho khách. Anh phải xây
một cái đập để chắn con suối lại.”
Một năm
nữa trôi qua. Chị vợ có thêm một cháu bé nữa.
“Dịch vụ
xe buýt kiểu này thì không thể chấp nhận được. Khi
xe buýt đến, anh sẽ viết thư gởi cho bộ trưởng giao
thông. Chỉ một điều hay là tiền lương anh trong ngân
khố mỗi ngày một tăng.”
Một năm
nữa trôi qua. Xe buýt không đến. Cây xoài bắt đầu cho
trái ngon ngọt. Họ đã chờ đợi quá lâu. Vusi bắt đầu
lo lằng về việc kiếm vợ cho thằng con trai lớn.
Thế rồi
một hôm có âm thanh lạ trong rừng. Hình như nó cứ dội
quanh.
“Xe buýt!
Xe buýt!,” mấy đứa con của Vusi kêu ré lên vì chúng
thường nghe bố nó nói về con quái vật lạ lùng này.
Trên đỉnh
đồi xuất hiện chiếc trực thăng màu trắng có mấy
chữ U.N bên sườn. Nó đáp xuống lối mòn và bốn người
lính đội mủ bê-rê màu xanh bước ra, nhìn dáo dác.
Rồi hai nhà khoa học mặc bờ-lu trắng bước ra, tay cầm
kẹp giấy, miệng mang mặt nạ vệ sinh. Tiếp đến là
một chính trị gia mặc com-lê, tay cầm khăn che mũi và
một ông tướng, tay cầm mũ sắt.
Họ chằm
chằm nhìn Vusi xong đến vợ hắn ta rồi mấy đứa con.
“Vậy là
hiểu rồi,” Vusi nói. “Họ đang nâng cấp dịch vụ từ
xe buýt lên trực thăng. Mất thời gian lâu là vì thế”
“Các người
đang làm gì ở đây?” nhà chính trị hỏi.
“Chúng tôi
đang chờ xe buýt”, Vusi điềm tĩnh trả lời.
“Nhưng
bằng cách nào mà các người đã sống sót sau cuộc nội
chiến?” vị tướng hỏi.
“Nội
chiến nào?” Vusi ngạc nhiên hỏi.
“Vâng,
cuộc nội chiến đã quét sạch nửa dân số đấy,”
chính trị gia trả lời.
“Thật sự
chúng tôi chưa bao giờ thấy một người lính nào,”
Vusi lắc đầu nói.
“Nhưng cho
dù các người đã thoát được cuộc nội chiến, làm
sao lại thoát được nạn đói đã cướp đi một
nửa sinh mạng những người sống sót sau cuộc chiến?”
vị đại tướng hỏi.
“Nạn đói
hả?” vợ Vusi nói. Chị nhìn quanh những cây xoài, đám
kê, chuồng gà với những con gà mập ú.
“Thôi
được, cho dù các người sống sót sau cuộc nội chiến,
sau nạn đói, làm thế nào các người chống lại được
vi-rút?” một nhà khoa học hỏi.
“Vi-rút ?”
Vusi nói. “Vi-rút gì?”
“Một loại
vi-rút chết người đã quét sạch tất cả những người
đã sống sót sau cuộc nội chiến và nạn đói,” nhà
khoa học thứ hai nói. “Một căn bệnh quái ác không
thể chửa được đã không chừa bất cứ con người
hoặc loài linh trưởng nào ngoại trừ
các loài vượn cáo tóc đỏ cực kỳ hiếm và gần như
bị tuyệt chủng.
Một con khỉ
leo lên vai Vusi và bắt đầu cắn tai hắn một cách
thân mật. Vusi đuổi nó đi.
“ Các ông
nói lạ thiệt” Vusi nói. “Chúng tôi không nhớ có ai
trong gia đình đã bị bệnh lần nào.”
“Vusi này,”
người vợ huých vào tay chồng, nói. “Mời quý bác ở
lại ăn tối nhé. Quý bác là khách hàng đầu tiên của
chúng ta đấy.”
“Chắc
chắn rồi!” Vusi gật đầu. “Cá hay gà?”
Nhưng những
chính trị gia, nhà khoa học, tướng lĩnh và binh sĩ
nghe vậy đều khiếp hãi, rút lui về trực thăng.
“Chúng tôi
phải đi,” vị tướng nói.
“Chắc
chắn chúng tôi sẽ đưa các người ra khỏi đây,” nhà
chính trị quả quyết nói. Các người sẽ được cung
cấp mọi thứ , sẽ được giúp đỡ và cứu trợ
về áo quần, nhà cửa, điện, nhà xí đàng hoàng, nói
chung là tất cả mọi thứ. Báo chí sẽ đến phỏng vấn
và các người sẽ nổi tiếng.”
“Thế thì
cám ơn các bác,” Vusi lễ phép nói. “Nhưng chúng tôi
không thể rời bỏ chỗ này. Chúng tôi đang đợi xe
buýt. Tuy nhiên, bác có thể giúp tôi một việc.
Bác có giấy bút không?’
Vusi ngồi
viết vài dòng để phàn nàn về sự không đáng
tin cậy của xe buýt ngoại ô và trao tận tay chính
trị gia để chuyển cho ông bộ trưởng giao thông.
Sau khi trực
thăng bay rồi, Vusi hình như hơi thất vọng.
“Chiến
tranh, nạn đói, bệnh tật lại xảy ra trên đất nước
xinh đẹp của chúng ta hay sao?” hắn nói.
“Có lẻ
họ nói láo,” người vợ gợi ý. Chúng ta hãy lên đỉnh
đồi và xem chuyện gì đang thật sự xảy ra.”
Vusi và vợ
trèo lên con đường cũ mấy năm không ai đi lại.
Đường bị đá lấp, nứt nẻ và hỏng nhiều. Có đoạn
bị dòng suối cắt đôi. Cuối cùng họ lên đến đỉnh
đồi. Trải dài đến hút tầm mắt của họ là một
vùng hoang tàn, cây cối ngã đổ, xe tăng cháy rụi, làng
mạc tan hoang, đồng không mông quạnh.
Vusi và vợ
trở về, tay trong tay. Vusi im lặng, không nói một câu.
Chị vợ đi thổi cơm chiều.
Vusi ngồi
và vợ con bao quanh. Hắn có vẻ tư lự. Cuối cùng, hắn
nói:
“Này bà
xã ơi!” Vusi nói. “Anh biết lâu nay thỉnh thoảng có
người cho anh là thằng ngu nhưng anh lại chỉ nghĩ
rằng mọi thứ anh làm hóa ra đều là những
việc tốt đẹp.”
Vusi tự gắp
cho mình một miếng gà to và ăn ngon lành.
Ursula
Wills-Jones
Nguyễn Khắc
Phước chuyển ngữ
Nguyên tác
bằng tiếng Anh đã đăng trên trang mạng East of the Web:
http://www.eastoftheweb.com/short-stories/
