Chúc Mừng Năm Mới

Kính chúc quý bạn năm mới vạn sự an lành

Thursday, September 3, 2020

ĐỀN PHÙ ỦNG VÀ TƯỚNG QUÂN PHẠM NGŨ LÃO - Đặng Xuân Xuyến

 

                                         Khu di tích đền Phù Ủng

 

Đền Phù Ủng toạ lạc tại làng Phù Ủng, xã Phù Ủng, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. Là đền thờ tướng quân Phạm Ngũ Lão - danh tướng đời Trần - người có công lớn, giúp Trần Hưng Đạo trong kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông và Ai Lao.

 

 

                              Đền Phù Ủng thờ tướng quân Phạm Ngũ Lão.

 

Theo sách Tông phả kỷ yếu tân biên của Phạm Côn Sơn dẫn gia phả họ Phạm, ông là cháu 8 đời của tướng Phạm Hạp thời nhà Đinh.

 

Năm 1285, trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai ông cùng với Trần Quang Khải tiến đánh Chương Dương, Hàm Tử, đập tan đội binh thuyền khổng lồ của giặc và diệt quân Nguyên chiếm đóng Thăng Long. Sau đó, Phạm Ngũ Lão được lệnh mang 3 vạn quân phục kích đánh địch ở Vạn Kiếp, chặn đường địch rút chạy lên biên giới phía bắc và diệt được hai phó tướng địch là Lý Quán và Lý Hằng.

 

Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần ba, Phạm Ngũ Lão cùng các tướng bày trận phục kích đường rút lui của giặc trên sông Bạch Đằng. Trong trận này. quân nhà Trần bắt sống các tướng giặc Phàn Tiếp, Áo Lỗ Xích, Ô Mã Nhi. Sau đó, Phạm Ngũ Lão tiếp tục truy kích cánh quân của Thoát Hoan trên đường bộ.

 

Phạm Ngũ Lão đã bốn lần theo lệnh vua Trần, cất quân đi trừng phạt sự xâm chiếm, quấy nhiễu của quân Ai Lao, hai lần Nam chinh đánh thắng quân Chiêm Thành, buộc vua Chiêm Thành là Chế Chí phải xin hàng.

 

Ông được Trần Hưng Đạo gả con gái nuôi là quận chúa Anh Nguyên.

 

Năm 1290, vua Trần Nhân Tông giao cho ông cai quản quân Thánh Dực, phong chức Hữu Kim ngô Đại tướng quân. Đến đời vua Trần Anh Tông, ông được thăng tới chức Điện súy Thượng tướng quân, tước Quan nội hầu.

 

Không chỉ có tài về quân sự, mà ông còn để lại nhiều bài thơ về chí trai, lòng yêu nước. Hiện nay tác phẩm của ông chỉ còn lại hai bài là Thuật hoài (Tỏ Lòng) và Vãn Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương (Viếng Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương).

 

Năm 1320, Phạm Ngũ Lão mất, hưởng thọ 66 tuổi. Nhân dân xã Phù Ủng dựng đền thờ ngay trên nền nhà cũ của gia đình ông. Đáng tiếc ngôi đền đã bị thực dân Pháp phá hoại năm 1948, chỉ còn lại dấu vết nền móng xưa và hai cột đồng trụ ở hai bên. Từ năm 1990, nhân dân phục hồi lại ngôi đền, kiến trúc gồm năm gian tiền bái, ba gian hậu cung. Ông cũng được phối thờ tại đền Kiếp Bạc, Chí Linh, Hải Dương tại đền thờ Trần Hưng Đạo.

 

Trong quần thể di tích thờ danh tướng Phạm Ngũ Lão tại Phù Ủng, có lăng Phạm Tiên Công (thân sinh ra danh nhân Phạm Ngũ Lão), đền Nhũ Mẫu (mẹ nuôi tướng quân Phạm Ngũ Lão), đền Tĩnh Huệ công chúa (con gái tướng quân Phạm Ngũ Lão), theo lối kiến trúc thời Nguyễn. Ngoài ra còn có lăng Vũ Hồng Lượng (quan dưới triều Lê), kiến trúc nghệ thuật điêu khắc đá thời Hậu Lê (thế kỷ 17).

 

Hàng năm, từ 11 - 15 tháng Giêng âm lịch, dân làng thường mở hội, để tưởng nhớ công lao của vị danh tướng yêu nước. Đây cũng là lễ kỉ niệm ngày ra quân của tướng quân Phạm Ngũ Lão năm xưa.

 

Khu vực ngoài đền, trước đây thường được tổ chức vật cù, nhưng những năm gần đây, ban tổ chức lễ hội không đưa vật cù vào hoạt động trong lễ hội. Tương truyền vật cù được Phạm Ngũ Lão dùng để quân sỹ rèn luyện sức khỏe và vui chơi. Cù hình tròn, làm bằng gỗ vuông sơn đỏ. Sân chơi là một bãi rộng chia làm 2 bên đông và tây, giữa sân kẻ một vạch ngang, chính giữa vạch đào một lỗ đặt quả dầu, hai đầu sân mỗi bên đào một lỗ. Mỗi đội có 8 quân và 1 tổng, đầu chít khăn, đóng khố. Mỗi đội đóng khố một màu khác nhau. Trước khi chơi, hai đội xếp thành hai hàng làm lễ trước cửa đền. Trọng tài cầm quả cầu đặt ở hố giữa sân, phát hiệu lệnh, hai bên giành nhau cướp bỏ vào lỗ của đối phương, bên nào cho vào lỗ của bên kia là thắng cuộc.

 

Ngày 11 tháng Giêng (âm lịch) hàng năm, là ngày tướng quân Phạm Ngũ Lão ra quân đánh giặc, là ngày khai hội, dân làng tổ chức lễ tế Phạm Tiên Công - thân sinh tướng quân Phạm Ngũ Lão rồi mới tế tướng quân Phạm Ngũ Lão. Đến tối mọi người tập trung tại đền thờ công chúa Thủy Tiên (con gái tướng quân Phạm Ngũ Lão và là cung phi của vua Trần Anh Tông) để làm lễ Mộc Dục.

 

Sang ngày 12 người ta tổ chức lễ tế ở đền công chúa.

 

Đặc sắc nhất trong hội, là đám rước quận chúa Thủy Tiên - con gái duy nhất của Ông với những nghi thức đặc biệt. Buổi sáng ngày 13 tượng công chúa được rước về đền thờ tướng quân Phạm Ngũ Lão. Tham gia cuộc rước là các chàng trai cô gái áo quần chỉnh tề. Người ta quan niệm rằng các cô gái đội quần áo, mũ, giầy của công chúa sẽ được Bà phù hộ.

 

 

                                               Lễ hội đền Phù Ủng

 

Vào các ngày hội, mọi người sắm lễ vào dâng hương, cầu xin tướng quân phù hộ cho gia đình có được may mắn, sức khỏe. Người ta tin rằng mọi lời khấn cầu sẽ được linh nghiệm. Người ta cũng thành tâm xin thẻ để biết được cửa nhà, gia sự trong một năm như thế nào. Thường thì người ta hay xin thẻ ở gian thờ Mẫu, hy vọng sẽ được Mẫu linh ứng, chở che cho cả năm được tai qua nạn khỏi, sức khỏe dồi dào, tài lộc sung túc...

 

Một nét đặc sắc ở lễ hội đền Phù Ủng là khi rước, nhân dân thường chen nhau chui qua gầm kiệu với ý nghĩa cầu mong sẽ thực hiện được những điều mong muốn lớn lao trong đời.

 

Các ngày hội chính kéo dài đến hết ngày 14 tháng Giêng âm lịch. Đến tối ngày 15 những người trên 50 tuổi trong làng tổ chức 1 lễ tế...

 

Ngoài ra còn có đền thờ Ông ở 25 phố Lý Quốc Sư - Quận Hoàn Kiếm - Thành phố Hà Nội. Đền do dân làng Phù Ủng từ Hưng Yên ra làm ăn tại Hà Nội lập nên để thờ tướng quân Phạm Ngũ Lão, gọi là Phù Ủng vọng. Đồng thời để tôn vinh người đã thu dụng và đào tạo tướng quân Phạm Ngũ Lão thành một tướng giỏi nên đền Phù Ủng vọng còn thờ cả danh tướng Trần Hưng Đạo.

 

                                                                             Đặng Xuân Xuyến

READ MORE - ĐỀN PHÙ ỦNG VÀ TƯỚNG QUÂN PHẠM NGŨ LÃO - Đặng Xuân Xuyến

CHIỀU XÓM ĐỘNG, HÀM TIẾN | EM KHẺ GỌI, MÙA THU ĐÃ TỚI | TAN HỌC EM VỀ - Thơ Lê Thanh Hùng

 

       Nhà thơ Lê Thanh Hùng  

 

    Chiều Xóm Động, Hàm Tiến


Một mình ngồi nhìn nắng vu vơ

Nắng Xóm Động chảy tràn như khói

Trong giấc muộn, có ai thầm gọi

Chiếc bóng chao nghiêng, dáng thẩn thờ

                       *

Một chiều vàng quyện nắng mênh mông

Em ngồi đó, trễ tràng tóc rối

Hình như có điều gì hờn dỗi

Gió đong đưa khơi gợi sóng lòng

                       *

Nhạc hoài mong, chờ đợi điều gì?

Đôi mắt xa xăm dường lấp lững

Gió cuốn tràn không gian lưu dựng

Một nỗi niềm đánh vỡ thường quy

                        *

Em ưu tư, đợi một hẹn hò

Chiếc điện thoại sáng lên, tin nhắn

Chìm đắm trong nỗi buồn tĩnh lặng

Trái tim non, ngượng nghịu so đo

                      *

Chiều trôi trong tiếng hát dịu êm

Đang khao khát giấc mơ thầm kín

Bao năm tháng nhòe mờ nhẩn nhịn

Chợt sáng lên, bờ cát phơi đêm ...

          Lê Thah Hùng

 

    Em gọi khẽ, mùa thu đã tới 


Xông xênh năm tháng cơ cầu

Người xưa, sao không một lời nhắn gởi

 

Quên rồi, tình cũ đã lâu

Bung năng vỡ, đàn bướm vàng khơi gợi

Một mùa thu xanh biếc tình đầu

          Lê Thah Hùng

 

Tan học em về


Này em muộn chiều rồi

Loanh quanh, đường mờ tối

Sao không lo bước vội

Mà nhẩn nha bên đồi

               *

Đường quen màu rêu biếc

Xanh ngời vạt rừng xa

Xóm nhỏ dường cách biệt

Sáng lên trong chiều tà

               *

Em bước qua suối nhỏ

Chiếc cầu cong chênh vênh

Quay ngang nhìn đâu đó

Không lo cầu gập gềnh

               *

Bóng chiều buông quạnh quẽ

Con chiền chiện vút cao

Cỏ non mềm run nhẹ

Tiếng hót rơi ngọt ngào

               *

Thì ra em cố đợi

Người vội vã đằng sau

Rừng thay mùa lá mới

Gió xuân reo rì rào ...

          Lê Thah Hùng

   Bắc Bình, Bình Thuận

READ MORE - CHIỀU XÓM ĐỘNG, HÀM TIẾN | EM KHẺ GỌI, MÙA THU ĐÃ TỚI | TAN HỌC EM VỀ - Thơ Lê Thanh Hùng

NGƯỜI VỀ TÌM LẠI MÀU HOA - Thơ Nguyên Lạc






NGƯỜI VỀ TÌM LẠI MÀU HOA

Tường vy mùa đến tôi về
Thấy tôi đứng giữa bộn bề tàn phai
Giáo đường "chuông gọi hồn ai"?
Tìm đâu mỏng mảnh trang đài tôi thương?

Đường xưa lạ lẫm bước chân
Phố xưa hiu hắt bâng khuâng góc sầu
Quán xưa đâu? Cố nhân đâu?
Cà-phê giọt đắng rơi câu nhạc buồn

"Mười năm không gặp tưởng quên" *
Bao năm cách biệt dặn lòng hãy thôi ...
Về chi? Hụt hẫng tình tôi!
Người giờ mắt lạ biết rồi có quen!

Tường vy sắc tím buồn tênh
Người về tìm lại cuộc tình đã qua
Đã qua có nghĩa mù xa
Làm sao giữ được ánh tà huy phai?

Tường vy hoa có khóc ai?
Sao màu biếc thẫm?... Thở dài chỉ tôi!
Thôi tôi đã mất người rồi
Về tìm chi? Để khóc đời hư không!

                                    Nguyên Lạc
..............

* Lời nhạc Mười Năm Không Gặp (Mười Năm Tình Cũ) - Trần Quảng Nam


READ MORE - NGƯỜI VỀ TÌM LẠI MÀU HOA - Thơ Nguyên Lạc

TÌNH THƠ THÁNG CHÍN - Thơ Tịnh Bình





TÌNH THƠ THÁNG CHÍN

Mùa hạ khuất tiếng ve sầu câm lặng
Lá mơ phai reo đón gió thu về
Anh ngồi viết bài tình thơ dang dở
Tháng Chín dỗi hờn như tỉnh như mê

Trên lối vắng tràn lên loài hoa dại
Con đường thu biêng biếc sớm mai trong
Tha cọng nắng đàn chim về xây tổ
Ta vẩn vơ ngồi hát khúc bềnh bồng

Gieo yêu thương bầy ong đi làm mật
Tháng Chín mùa thu quyến rũ đóa hoa yêu
Ta trộm ngắm nàng thu đang say ngủ
Áo hoàng hoa hờ khoác vẻ yêu kiều

Nhòa góc phố gọi tên mình quên lãng
Ngỡ bước ai về dáng nhỏ liêu xiêu
Đành ngưng viết bài tình thơ dang dở
Tháng Chín mưa đàn giọt nhớ xanh rêu...

                                              Tịnh Bình

READ MORE - TÌNH THƠ THÁNG CHÍN - Thơ Tịnh Bình