LỜI RIÊNG…TRONG TẬP SÁCH
"ĐOÀN ĐỨC VÀ NHỮNG HOÀI NIỆM VỀ THẦY CÔ CŨ"
Thoạt đầu Lê Mậu Minh khởi xướng và yêu cầu tất cả các bạn viết bài cho đặc
san về khối lớp 1960-1967 của trường Trung
học Nguyễn Hoàng Quảng Trị và lấy tên là Hoa Bất Tử. Tôi lúng túng làm một bài thơ gởi cho Mậu Minh đăng,
thì vợ tôi chê dở. Hai tháng vẫn không viết được một chữ nào, trong khi đó các
bạn tôi đều viết xong để gởi đăng, tôi lo lắng vì đến hạn mà vẫn chưa xong. Bạn
Nguyễn Thắng ở Huế cá với Nguyễn Đình Hạnh ở Đông Hà 10 triệu đồng
rằng tôi viết không tới hai trang giấy A4. Đình Hạnh điện thoại nói với tôi: “Hồi xưa bạn học ban C văn chương, sinh ngữ
mà nay không viết được chữ nào để Thắng cười à. Hãy giúp mình thắng cá độ đi”.
Tôi liền ngồi viết một mạch về thầy Trần
Thương Bá, được 34 trang viết tay A4. Ban biên tập gồm Lê Mậu Minh, Nguyễn Văn Quang… khi duyệt bài thì bảo rằng: “Không đăng được vì quá dài, mà cắt ngắn thì
không nỡ”. Hơn nữa, đã có anh Đỗ Tư
Nhơn viết về thầy Bá nên Ban Biên tập đề nghị tôi nên viết về thầy cô cấp
II. Tôi tự ái trả lời: “Thế thì tôi sẽ
viết luôn một loạt bài về quý thầy cô, các bạn muốn đăng sao thì đăng”. Nói
là làm, tôi viết liên tục về bảy thầy cô. Sau khi đọc xong các bạn khuyên tôi
không nên đăng vào tập san chung nữa mà in riêng thành một tập dành tặng cho
quý thầy cô, các bạn cùng lớp và cho cả chính tôi. Trong quá trình viết, tôi
nhận được rất nhiều niềm vui trong đó có sự động viên của hiền nội tôi - Cao Thị Thanh Nhàn, công đánh máy của
con gái và con dâu tôi (dù tôi biết các cháu đôi lúc cũng thấy phiền vì sự lẩm
cẩm của ba chúng), cũng không quên ơn cô
Thoa – một người bạn vui tính – đã đánh máy cho tôi khi các con tôi bận.
Tôi chắc sẽ không quên vẻ mặt nhăn nhó của Đào
Văn Nhẫn khi phải đọc và sửa lỗi các trang viết qua email, tranh cãi về
trích dịch tiếng Pháp từ nguyên tác dù đây là ký ức chứ không phải tôi dịch hay
sáng tác. Còn Nguyễn Đình Hạnh thì
hứa mà chỉ sửa sơ lược phần thi ca trong bài. Đỗ Tư Nghĩa thì lười. Nguyễn
Văn Quang, Tống Văn Thụy thì tế nhị, cả nể. Nguyễn Thắng thì bận rộn khám bệnh, Nguyễn Văn Hóa chịu khó đọc lại các bản nguyên tác Hán - Nôm để
sửa, không những về từ ngữ, dấu chấm phẩy mà còn lo cả phần kiểm duyệt (Đúng là
nguyên thầy giáo chuyên văn kiêm giám đốc nhà in!). Riêng cảm ơn Nguyễn Trường Thi, học trò cũ của tôi,
đã giúp đính chính những thiếu sót, thêm vào một số nguồn có liên quan đến Anh
ngữ và về thầy Gary Carkin, trình bày vi tính, dàn trang và đề nghị khổ sách…
trước khi gởi bản thảo cho nhà xuất bản. Cũng không quên cảm ơn nhà tài trợ
chuyến đi Đà Lạt - Nguyễn Thắng, do
thua cá cược 10 triệu đồng nên tháng 3/2017 đã cùng vợ vào Sài Gòn đưa Đình Hạnh, Mậu Minh, vợ chồng tôi, Võ Cẩm, cô Thoa đi Đà Lạt thăm Đỗ Tư Nghĩa để tiêu cho hết tiền thua
độ. Tiếc là Mậu Minh không đi được.
Ôi qua
bao nhiêu năm mà tôi vẫn còn được trở về “tuổi
thơ chí chóe cùng chúng bạn”. Thật diễm phúc biết bao!
Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn tất
cả những phê bình, góp ý, động viên chân thành của các bạn dù dưới bất kỳ hình
thức nào. Nhờ có các bạn, tôi mới có động lực viết và in tập hồi ức này. Sau
khi hoàn thành xong bản thảo cuối cùng, phần in sách tôi trăm sự nhờ Nguyễn Văn
Hóa, tôi yên tâm giao toàn quyền đứa con tinh thần của mình vào tay anh.
…
Và sau đây xin trích một số nội dung
các email trao đổi giữa tôi và các bạn về tập hồi ức.
Đoàn Đức
1. Đào Văn Nhẫn ở Sài Gòn
¤ Email ngày
07/02/2017
Đức thân,
Những bài viết này mà xuất hiện vào dịp
20/11 thì quá ý nghĩa, nếu không trùng vào dịp này thì đăng vào Tập san hoặc
đặc san kỷ niệm lớp hoặc trường thì thật quá giá trị. Mình thật sự và hoàn toàn
không biết đến những vị Giáo sư mà Đ luôn hằng quý mến và biết ơn như thầy Bá,
thầy Hội, cô Nhã...Song, cũng như Đ và qua Đ mình rất ngưỡng mộ những đồng
nghiệp của mình và nhận thấy họ là những con người tài hoa trên bục giảng bởi
lẽ kiến thức của họ quá tuyệt vời và thâm sâu khi giảng bài ở cấp 2 mà mình có
cảm tưởng như đang giảng một lớp chuyên văn hoặc chuyên Anh Văn ở cấp 3 trường
chuyên hoặc ở Đại học. Phải thú nhận GV bây giờ - kể cả mình - cũng không đủ
trình độ và nhiệt tình như thế.
¤ Email ngày
25/03/2017
Đức mến,
Chỉ một câu khuyên: nên in thành một
tập riêng với đề tựa “Dấu ấn thầy cô”
để hậu sinh thấy được tình cảm “tôn sư
trọng đạo” và “phương pháp dạy ưu
việt” của các thầy cô trước 1975 mà nay không tìm ra được !
Học sinh là tấm gương phản chiếu hình ảnh của thầy
cô giáo, các bạn học sinh được nhắc đến trong các bài viết “hoài niệm thầy cô và bạn
bè cũ” nay phần lớn đều thành nhân vì đã được hấp thụ một nền giáo dục khai
phóng, một phương pháp truyền thụ kiến thức sinh động, gợi mở, lấy học sinh làm
trung tâm, không bị gò bó trong sách giáo khoa...
Xin thay mặt các thế hệ học sinh ngày nay cám ơn
các học sinh đàn anh đã cho... dự một số giờ lên lớp về cách dạy và học, hầu có
cái nhìn chính xác hơn về khả năng và kiến thức của thầy và trò trước đây...
Bản thân tôi, từng có 40 năm liên tục đứng trên bục
giảng, cũng xin bày tỏ lòng ngưỡng mộ đối với các thầy cô được nhắc đến trong
bài, những vị đồng nghiệp đầy kiến thức và kinh nghiệm của thế hệ trước mà đa số
tôi chưa có dịp quen biết...
¤ Email ngày
06/4/2017
- Cuối cùng, phải công nhận thời xưa,
không những thầy cô giỏi, nhiều kinh nghiệm, tận tâm mà còn nhờ học
sinh có tư chất thông minh và đặc biệt là ham học hỏi: “Pour digérer le savoir il faut l'avoir
avalé avec appétit” (Muốn tiêu hóa kiến
thức, trước đó cần phải tiếp thu nó một cách hứng thú) Anatole France
Đào Văn Nhẫn
Cử Nhân giáo khoa Pháp văn – Đại học Sư phạm Pháp văn 1966-1970
2. Đỗ Tư Nhơn ở Quảng Trị
¤ Email ngày
04/02/2017
Anh đọc xong bài viết của Đức. Đọc lần
nữa ba bài về thầy Hội, cô Nhã, cô Thanh, xúc động. Trí nhớ tốt quá! …
Bài về thầy Bá có nhiều chi tiết quý
hiếm giúp bạn bè hiểu sâu về cuộc sống, tình cảm thơ ca của thầy Bá từ người
học trò, người tri âm, từng gắn bó nhiều giai đoạn đời với Thầy. Anh đồng ý với
Đức lời giới thiệu của Tạ Nghi Lễ trong tập thơ Tình Huế của thầy Bá có vẻ
trịch thượng.
Anh Nhơn.
Đỗ Tư Nhơn
Cựu học sinh Nguyễn Hoàng 1957-1964
Cử nhân Giáo khoa Việt văn. Đại học Sư phạm Văn 1964-1968
3. Tống Văn Thụy ở Đà Nẵng
¤ Email ngày
16/02/2017
Anh Đoàn Đức thân mến.
Thụy đọc bài anh đến lần thứ ba.
Anh có trí nhớ tuyệt. Cảm xúc chân thành và xúc động.
Cám ơn anh đã gửi cho đọc trước.
Thụy có mối duyên với văn chương cũng là qua anh. Cũng như anh mê thích sử
địa qua Thụy, khi chúng ta cùng sống tại Trung tâm sinh viên Xavier, Huế.
Thân chúc mùa xuân bình an.
Tống Văn Thụy
Cử nhân Giáo khoa Sử. Đại học Sư phạm Sử Địa 1969-1973
4. Đỗ Tư Nghĩa ở Đà Lạt
¤ Email ngày
10/02/2017
Đức trí nhớ tốt, những gì Đức nhắc lại
mình mới nhớ dù những chi tiết đó liên quan đến mình. Mình cũng có viết về thầy
Hội, cô Nhã, cô Thanh… bạn Nguyễn Thắng và Đức nhưng không chi tiết được vì nhớ
nhớ quên quên. Thân. ĐTN
Đỗ Tư Nghĩa
Cựu học sinh Nguyễn Hoàng 1960-1967
Cử nhân Giáo khoa Triết học 1967-1971
5. Nguyễn Đình Hạnh ở Quảng Trị
¤ Email ngày 09/06/2017
Đức ơi,
Rất vui và mừng khi nhận được mail của Đức với bao tin yêu trìu mến, đồng thời lại cảm thấy rất “hãnh diện” khi được Đức ngỏ ý nhờ đọc và góp ý về tập tùy bút “NGUYỄN HOÀNG HOÀI NIỆM THẦY CÔ CŨ” của Đức.
Phải nói ngay là rất bất ngờ và hạnh phúc.
Bất ngờ vì té ra cái anh chàng “savant chải chuốt lịch duyệt điệu đàng thông thái sắc sảo khôn ngoan” trong ký ức tuổi thơ của mình bây giờ không những có khả năng tuyệt vời của một nhà quản lý, một doanh nghiệp tài ba kiệt xuất mà còn là một nghệ sỹ với tâm hồn thơ mộng đa cảm âm trầm da diết ân tình, một trí tuệ thông thái với một ký ức phong nhiêu sắc sảo tráng lệ huy hoàng như vậy... Bái phục, bái phục những hồi ức khúc chiết mạch lạc rạch ròi vi tế... Tất cả như mới vừa hôm qua đã đưa chúng ta cùng biết bao bằng hữu phiêu du về những ngày tháng tuổi thơ mơ mộng tinh anh diễm lệ, gian khó nhưng ý vị nồng ấm ngọt ngào cùng quý thầy, quý cô, và bạn bè trang lứa…
Và hạnh phúc khôn xiết khi tưởng rằng trầm tích gió cát cuộc đời đã vùi lấp bao nhiêu gắn bó ân tình thì dưới bàn tay tài hoa của Đức tất cả đã hồi sinh, lại còn được khoác lên mình cái vẻ ảo diệu của sương bóng thời gian nên càng lung linh diễm tuyệt… và càng làm ta say đắm đê mê hạnh phúc trong cái giao khúc Hoài niệm Nguyễn Hoàng…
Như vậy là mình đã cám ơn Đức rồi đó nghe. Nhưng mình cũng phải nhắc Đức cám ơn Minh, cám ơn Nhàn, cám ơn Hóa và cám ơn mình cùng Thắng nữa... Vì nếu không có Minh khởi xướng ý tưởng, hành động… thì con chim oanh vàng ấy đang ngủ yên… Nếu không có Nhàn chăm chút , khích tướng thì cũng chỉ dừng lại ở những dòng thơ lạc vận và nếu thiếu sự động viên cổ vũ ràng buộc thách đố của mình cùng Thắng thì chưa biết dừng lại ở phương nào… và đặc biệt không có nhiệt tình, chu đáo, kỹ năng tài hoa của Hóa thì tất cả có thể cũng chỉ là những trang bản thảo lưu tán…
Nhưng có lẽ Người chúng ta cần phải cảm tạ muôn vàn là NGUYỄN HOÀNG.
NGUYỄN HOÀNG, tên gọi của một niềm hồng phúc ân sủng vô lượng, của một vị anh hùng chấp nhận đắng cay oan nghiệt, theo tiếng gọi của lương năng được Hoàng thiên mượn lời Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm dẫn dắt lên đường đi mở cõi và Ngài đã mở ra một phương trời mới mênh mông ngút ngàn trân châu gấm vóc ngọc ngà... Thuận Quảng... Đồ Bàn... Thủy Chân Lạp. Không có Ngài, vị nhạc trưởng tài năng, khởi tấu khúc dạo đầu “HOÀNH SƠN NHẤT ĐÁI... “ thì bản trường ca Nam Tiến có lẽ chỉ dừng lại phía nam Lũy Thầy và Lũy Trường Dực... Và Ái Tử, Trà Liên, Triệu phong mãi mãi là những bản làng vô danh xa khuất đìu hiu. Và như một niềm tri ân, nơi tụ hội của nhiều tài năng kiệt xuất của con dân nước Nam một thời với hoài vọng kiến tạo trí huệ tương lai cho những mầm non của đất tổ được đặt tên là Trường Trung Học Nguyễn Hoàng.
Men ấm nồng nàn của mẹ Nguyễn Hoàng đang ấp ủ bao giấc mơ đời huy hoàng diễm lệ, thì …1972, …1974, rồi 1975 …dâu bể tang thương đổ vỡ hoang tàn nhức nhối đớn đau. Một xung động khốc liệt đã xóa sạch tin yêu hy vọng hoài bão xây dựng kiến tạo bồi đắp của bao thế hệ tuổi thơ… Sang trang là hoang tàn tan nát phân ly... Đi qua Quảng Trị Nguyễn Hoàng những ngày tháng ấy là đi qua tha ma của lòng mình… Đau xót nhức nhối… Và có lẽ “Rien ne nous rend si grands qu’une grande douleur” (Alfred De Musset). Nỗi đau tan nát ấy đã dắt dìu những tâm hồn đau khổ của những cánh chim tan đàn vỡ tổ tha thiết tìm nhau gom tụ ấp ôm chút ân hương còn lại… NH Quảng Trị, NH Đông Hà, NH Huế, NH Đà Nẳng, NH BRVT, NH Đà Lạt, NH Sài Gòn, NH Cali,... Tiếng chim thao thiết tìm nhau… Và trong bản giao hưởng nồng đượm ân tình ấy NGUYỄN HOÀNG HOÀI NIỆM THẦY CÔ CŨ là một trong những hòa âm ngọt ngào ý vị du dương réo rắt êm đềm tha thiết nhất Đức ơi… Và mạch suối đã được khơi nguồn, hãy chảy đi… Đức nghe…
Mong lắm thay được nghe tiếp bản giao hưởng kỳ vỹ bất tận ấy…
Nguyễn Đình Hạnh
Cựu học sinh Nguyễn Hoàng 1964-1967
Cử nhân giáo khoa Việt văn 1967-1970
6. Lê Mậu Minh ở Sài Gòn
¤ Email ngày 04/4/2017
Đức
mến,
Qua
một số hình ảnh thầy cô mà Đức đã đề cập làm cho mình sống lại những ngày đáng
sống của cuộc đời học trò dưới mái trường trung học Nguyễn Hoàng thân yêu:
“Khúc bồng
lai: chuỗi ngày thơ hoang dại! ”
Tình
Bằng Hữu - Đạo Thầy Trò - Hồn Quê Hương một lần nữa lại bừng lên và tiếp tục
sống mãi trong tâm thức mình
“Trường xưa
muôn đời dâng hương
Ơn thầy rì
rào vương vương ngàn thu”
Cảm
ơn Đức - người bạn quý mến đã cùng nhau 7 năm đèn sách ở trung học và 4 năm tại
Đại học Huế và ở tại Cư xá Trung tâm Sinh viên Xavier Huế.
Lê
Mậu Minh
Cựu học sinh
Nguyễn Hoàng 1960-1967
Cử nhân Giáo
khoa Triết – ĐH Sư Phạm Văn 1967-1971
7. Nguyễn
Thắng ở thành phố Huế
¤ Email ngày
01/4/2017
Cái
thuở ban đầu...
Trong
tâm tưởng, tôi không nhớ đến Đoàn Đức nhiều như một doanh nhân thành đạt cùng
người vợ đôn hậu và những đứa con tài năng tiếp nối cơ đồ của bố. Tôi nhớ đến
Đoàn Đức nhiều hơn vào cái thuở “đuổi
bướm hái hoa ngoài đồng nội”. Ở cái tuổi mà tôi thích hát bài Một bàn tay, Nương chiều của Phạm Duy
thì Đức mê mẩn với Mưa nửa đêm, Chiều
cuối tuần của Trúc Phương. Ở cái thuở mà bây giờ mới nói thật, chuyện bây
giờ mới kể của ba chúng tôi, ba thằng bạn định mệnh - tôi gọi thế vì ba đứa đeo
đẳng nhau từ ngày còn ở tiểu học cho đến mãi tận bây giờ - tròm trèm cũng 60
năm rồi đó. Ba đứa Thắng - Đức - Nghĩa mà như cô Nguyễn Thị Nhã chủ nhiệm lớp
Tứ 2 (lớp 9) đã đặt tên là “Tam anh Vườn
Đào xứ Quảng” lớn lên và ba con đường đi cũng khác nhau. Một, đi theo Freud, Angel, sống với những suy tưởng
lạ đời. Một, đi theo thực tế, cải thiện xã hội, giáo dục con người, để cuối đời
là một doanh nhân thành đạt. Và Một, còn lại thì vui sống với công việc chăm
sóc sức khỏe cho mọi người. Đó, ba đứa, ba định mệnh, ba cuộc đời - cùng có
những tháng ngày khốn khó như nhau, nhưng cùng hưởng những tháng ngày hoàn toàn
hạnh phúc. Những ngày đó Đức nhỉ, còn nhớ không? Ba đứa cùng thương nhớ về một cô-bé-búp-bê,
tuy rằng cái thương cái nhớ của tuổi học trò đó ở những mức độ khác nhau: Đoàn
Đức gần gũi nhất, lẽ tất nhiên là được nhiều nhất từ cô bé. Đỗ Tư Nghĩa, còn có
tên khác là Đỗ Nghiêu Hoàng, yêu tột
cùng, mơ mộng, lãng mạn với thơ văn không kể xiết. Còn Nguyễn Thắng, người thứ
ba, thì có một tình cảm đặc biệt nhưng chỉ đứng nhìn từ xa. Cũng hay một điều
là cô-bé-búp-bê đó cũng cảm nhận được nỗi lòng của người thứ ba, chẳng vậy mà
ngày cô bé ở Mỹ về Việt Nam cũng đã cố gắng tìm cho được số điện thoại của mình
để tâm sự đôi điều. Tất nhiên cú điện thoại đó thật bất ngờ và vô cùng cảm động.
Đó, chuyện bây giờ mới kể. Tuổi thơ lãng mạn, ấm áp. Cái lãng mạn ấm áp đủ cho
một đời người.
Lại
nữa, lại nhắc về một người con gái khác, mà ba đứa cùng gọi là “chị”. Nhưng
“chị” thế nào, “em” thế nào cũng hoàn toàn không giống nhau, mà cho đến bây
giờ, đã ở vào cái tuổi xưa nay hiếm có rồi mà bí mật đó vẫn còn giữ kín, chỉ có
thượng đế mới biết được.
Tản
mạn ít hàng về tuổi thơ, thế giới thần tiên, thiên đường lộng lẫy của tuổi học
trò. Gửi đến Đức với vô vàn thương quý.
Nguyễn
Thắng
Cựu học sinh
Nguyễn Hoàng 1960 -1967
Cựu Bác sĩ
bệnh viện Trung ương Huế.
