CHỮ QUỐC NGỮ CHẾ NÉT BÚT LÔNG - Linh Đàn

    
                      Tác giả Linh Đàn


CHỮ QUỐC NGỮ CHẾ NÉT BÚT LÔNG

Sau 16 năm nghiên cứu loại chữ QUỐC NGỮ CHẾ NÉT BÚT LÔNG nầy, chúng tôi đã tập hợp được thành quả về nét chữ, sự thành công là trước đây như Giáo sư Trần Cảnh Hảo, Linh Mục GS Cao Văn Luận Viện trưởng Viện Đại Huế, và Thầy Phan Văn Dật đã khuyến khích, nên chúng tôi mạnh dạn thực hiện hoài bảo của người xưa, nhưng mãi đến năm 2002 Anh Lê Đình Lộng Chương, và một số hội viên của hội thơ Lan Đình Bà Rịa khuyên anh có năng lực thì cứ việc lên khuôn, gần đây nhất là cháu Lưu Hồng Sơn cũng có ý tương tự, do đó chúng tôi xin công bố mẫu tự chữ Quốc ngữ cổ điển hóa nầy để kính mời Quý Vị góp ý kiến cho bộ chữ nầy hoàn hảo hơn

                                         Saigon ngày 19-3-2018 

                                     LINH ĐÀN trân trọng cẩn chí

  

Bài thơ NAM QUỐC SƠN HÀ của Lý Thường Kiệt, viết dọc trên xuống như viết câu đối, và viết từ bên trái qua như chữ Quốc Ngữ.

READ MORE - CHỮ QUỐC NGỮ CHẾ NÉT BÚT LÔNG - Linh Đàn

CÁCH ỨNG XỬ CỦA TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT HOÀNG PHÊ ĐỐI VỚI MỘT SỐ THÀNH NGỮ TIẾNG HÁN - Nguyễn Ngọc Kiên

KỈ NIỆM 30 NĂM LẦN ĐẦU XUẤT BẢN TỪ ĐIỂN HOÀNG PHÊ 
KỈ NIỆM 50 NĂM VIỆN NGÔN NGỮ HỌC VIỆT NAM
KỈ NIỆM 10 NĂN VIỆN TỪ ĐIỂN HỌC & BÁCH KHOA THƯ
KỈ NIỆM 100 NĂM NGÀY SINH NHÀ KHOA HỌC, GS – TS HOÀNG PHÊ (1919 – 2019)


              Nguyễn Ngọc Kiên

CÁCH ỨNG XỬ CỦA TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT HOÀNG PHÊ
ĐỐI VỚI MỘT SỐ THÀNH NGỮ TIẾNG HÁN
                                           Nguyễn Ngọc Kiên

1. THÀNH TỰU CỦA HOÀNG PHÊ
Giai đoạn trước nói chung chúng ta đều làm Từ điển theo lối truyền thống: cái ra đời sau tham khảo cái ra đời trước. Ví dụ, Từ điển tiếng Việt của Văn Tân, không phải do các nhà ngôn ngữ học biên soạn. Bản thân Văn Tân là nhà sử học. Do đó, kĩ thuật làm từ điển và chuyên môn yếu. Việc tách từ đồng âm và đồng nghĩa là rất khó và không thực hiện được. Từ điển Tiếng Việt do Hoàng Phê và các đồng sự biên soạn (từ đây gọi tắt là Từ điển Hoàng Phê) là cuốn từ điển mang tính học thuật và hàn lâm cao. Nó là kết quả của các nhà ngôn ngữ học nghiên cứu về từ điển học và từ vựng – ngữ nghĩa tiếng Việt. Nó được chuẩn bị kĩ lưỡng theo hướng hiện đại. Cộng với các cộng sự là các nhà chuyên môn ở các lĩnh vực khác nhau. Việc chuẩn bị trên hai triệu rưỡi phiếu là rất ông phu theo cách nghiên cứu của các nhà ngôn ngữ học phương Tây.
Kết quả là cho đến nay Từ điển Hoàng Phê vẫn là cuốn Từ điển có uy tín cao. Từ người  trình độ thấp đến người có trình độ cao, từ học sinh tiểu học cho đến NCS, nhà văn nhà báo đều sử dụng Từ điển này như một bảo bối. Bởi vì, tất cả các vấn đề của từ vựng – ngữ nghĩa đều được giải quyết rất tốt. Tuy nhiên, mỗi cuốn Từ điển đều có giá trị trong một giai đoạn nhất định. Trong khoảng 30 năm, nghĩa là từ lúc nó ra đời, cho đến trước 2010, nó rất được ưu  ái và sử dụng rộng rãi.
Bản thân chúng tôi thấy một số thành ngữ tiếng Hán có xuất xứ từ điển cố và thơ cổ, nhất là những thành ngữ đã quá quen thuộc với người Việt, nay xuất hiện trong Từ điển này, cần trao đổi lại.
2. NHỮNG THÀNH NGỮ TIẾNG HÁN CÓ XUẤT XỨ THƠ CỔ ĐIỂN VÀ ĐIỂN CỐ 
1. Bể dâu
Thành ngữ “bãi bể nương dâu” nói về những thay đổi lớn trong cuộc đời và trong xã hội. Thành ngữ này bắt nguồn từ thành ngữ tiếng Hán “滄海桑田” [thương hải tang điền], liên quan tới câu chuyện tiên Phật được lưu truyền rộng rãi trong dân gian. Tương truyền, thời Đông Hán có ông Phương Bình, học giỏi tài cao, thi đỗ đạt và được bổ nhiệm làm quan. Sau một thời gian thi thố với đời, Phương Bình đã bỏ quan đi tu. Sau đó, ông đắc đạo và trở thành Phật. Một lần Phật Phương Bình giáng xuống nhà Thái Kinh (người đời Hậu Hán) cho mời tiên nữ Ma Cô đến. Ma Cô nói với Phương Bình rằng: “接侍以来已见,东海三为桑田” [Tiếp thị dĩ lai dĩ kiến, Đông hải tam vi tang điền]; nghĩa là “Từ khi hầu chuyện với ông, tôi đã thấy bể Đông ba lần biến thành ruộng dâu”.
    Câu chuyện này được lưu truyền rộng rãi trong dân gian và được người đời chắt lọc lấy cái tinh chất để phản ánh sự đổi thay của trời đất và cuộc sống. Trong văn học Trung Quốc, hình ảnh “bãi bể nương dâu” trở thành tứ cho nhiều câu thơ, bài thơ nổi tiếng. Chẳng hạn, trong một bài thơ của Tô Thức đời Tống có câu: “不惊渤澥桑田变” [Bất kinh bột giải tang điền biến]. Nghĩa là: “Không sợ bể Đông biến thành ruộng dâu”. Cũng nhờ câu chuyện trên mà về sau trong tiếng Hán xuất hiện thành ngữ “滄海桑田” [thương hải tang điền].
    Bài hát mở đầu và kết thúc bộ phim “Tây du kí” của đạo diễn Dương Khiết có tên “Ngũ bách niên tang điền thương hải”, nhạc Hứa Cảnh Thanh, lời Diêm Túc có đoạn:
    五百年桑田滄海，
    頑石也長滿青苔，
    長滿青苔。
    五百年桑田滄海，
    [Ngũ bách niên tang điền thương hải,
    Ngoan thạch dã trường mãn thanh đài,
    Trường mãn thanh đài.
    Ngũ bách niên tang điền thương hải,
      Tiếng Việt đã mượn thành ngữ này theo lối mượn ý dịch lời. Về ý nghĩa, “bãi bể nương dâu” cũng nói đến sự đổi thay thế sự với bao nỗi nuối tiếc, ngậm ngùi. Nó thường xuất hiện trong văn học cổ điển. Chẳng hạn, trong bài “Ai tư vãn” của Lê ngọc Hân khóc vua Quang Trung:
    Phút giây bãi bể nương dâu
    Cuộc đời là thế biết hầu nài sao

    Hoặc:

    Khóc vì nỗi thiết tha sự thế
    Ai bày trò bãi bể nương dâu.
    (Nguyễn Gia Thiều - Cung oán ngâm khúc)

    Trong khi sử dụng, các tác giả thường rút gọn “bãi bể nương dâu” thành “bể dâu” hay “dâu bể”. Dạng thức này sở dĩ tồn tại được vì nó vẫn có khả năng khiến cho người đọc liên tưởng tới điển tích đã nói trên. Trong kiệt tác “Truyện Kiều” Nguyễn Du đã không dưới hai lần dùng thành ngữ này ở dạng rút gọn:
    Trải qua một cuộc bể dâu
    Những điều trông thấy mà đau đớn lòng
                      (Nguyễn Du - Truyện Kiều)
    Cơ trời dâu bể đa đoan
    Một nhà để chị riêng oan một mình
                (Nguyễn Du - Truyện Kiều)
Trong Từ điển Hoàng Phê, tác giả không ghi từ loại mà chú: (cũ,vch) cũ , văn chương và giả thích: Bãi biển biến thành nương dâu; dùng để ví sự thay đổi của cuộc đời. Cuộc bể  dâu. [tr. 57]
(2) Châu về Hợp Phố
 珠還合浦 [Châu hoàn Hợp Phố] (Châu về Hợp Phố)
Đây là một thành ngữ  gốc Hán: “Hợp Phố châu hoàn”,  nghĩa là: Những cái quý giá không thể mất đi được, trước sau cũng quay về với chủ nó. Do tích sau:
Thời Hậu hán, có tên thái thú bạo tàn, thường bắt dân đi lấy ngọc châu. Vì thế, châu từ Hợp Phố sang hết quận Giao Chỉ (交阯). Mãi sau, Mạnh Thường (孟嘗) về thay chức thái thú, bỏ hết lề luật cũ, ngọc châu lại quay về Hợp Phố (合浦).
Lại truyền rằng, do sự cai trị hà khắc, thuế tô quá nặng, người làm nghề trai ngọc Hợp Phố bỏ quê, phân tán nhiều nơi. Mãi sau, chính sách cai trị có nới lỏng, quan lại thanh liêm hợn, ít sách nhiễu dân chúng, những người làm nghề lấy hạt châu lại trở về Hợp Phố.
Từ điển Hoàng Phê chú (cũ) và giải thích Nói của quý đã mất lại về với chủ cũ. [tr.145]
3) Chuồn chuồn đạp nước
Ông Đỗ Phủ (杜甫) là người làm thơ nổi tiếng đời Đường. Hầu hết mọi người Việt Nam đều biết tới ông qua “Di chúc” của Hồ Chí Minh với câu thơ nổi tiếng “人生七十古來稀” [Nhân sinh thất thập cổ lai hi] (Người thọ bảy mươi  xưa nay hiếm) trong bài “Khúc giang” (曲江). Bài thơ có hai câu:
穿花蛺蝶深深見 
 點水蜻蜓款款飛。
[Xuyên hoa giáp điệp thâm thâm hiện, Ðiểm thuỷ thanh đình khoản khoản phi.]
(Nghĩa là:  Nhiều con bươm bướm châm hoa thấp thoáng hiện. Những con chuồn chuồn dỡn nước dập dờn bay.
Câu thơ trong bài thơ này cũng là xuất xứ của thành ngữ tiếng Hán “蜻蜓點水” (chuồn chuồn đạp nước). Thành ngữ này có nghĩa bóng: làm ăn hời hợt,  chiếu lệ, qua loa cho xong chuyện, không sâu sát, kĩ càng. Thành ngữ này đã được người Việt dịch ra và mượn vào tiếng Việt. Còn có các biến thể: “chuồn chuồn đạp nước”, hoặc các biến thể: “chuồn chuồn chấm nước”, “chuồn chuồn lẹo nước”.
Chuồn chuồn đạp nước trong Từ điển Hoàng Phê cũng không chú từ loại mà chỉ giải thích: Ví tác phong qua loa hời hợt, không đi sâu.[tr. 185]
 (4) Gương vỡ lại lành
“破镜重圆” [phá kính trùng viên] (gương vỡ lại lành) là một thành ngữ trong tiếng Hán nói lên cảnh vợ chồng đã ly tán sau lại được sum họp, đoàn viên.
Giai thoại kể rằng, Từ Đức Ngôn (徐德言) là tài tử trứ danh ở Giang Nam đời Nam Bắc triều, sau làm phò mã lấy em gái của Trần Hậu Chủ Trần Thúc Bảo là Lạc Xương công chúa (樂昌公主), rồi nhập triều đình làm chức Thị trung (quan cận thần), bộc lộ tài năng chính trị. Đương thời ông cùng phu nhân phu xướng phụ tuỳ thành một cặp giai ngẫu mọi người ai cũng phải ngưỡng mộ. Sách "Bản sự thi" (本事詩) nói Lạc Dương công chúa là người "tài sắc quán tuyệt". Hai người yêu nhau, lấy nhau nhưng đúng vào lúc ấy giặc giã nổi lên, nhà Trần suy loạn. Ông nói với vợ rằng hai người thế nào cũng ly tán vì thời cuộc, rồi lấy tấm gương soi đập vỡ thành hai, mỗi người giữ một mảnh và hẹn nhau ngày rằm tháng giêng năm sau ra chợ Trường An tìm lại nhau. Nhà Trần mất, Lạc Dương công chúa bị bắt, bị bán làm nô tỳ cho Dương Tố (楊素) và được Dương Tố đặc biệt yêu mến. Một năm sau, Từ Đức Ngôn ra chợ thì gặp một thiếu nữ bán mảnh gương vỡ. Từ Đức Ngôn đem mảnh gương của mình ra ghép vào thì thấy vừa khít nên biết ngay đó là nửa gương của vợ. Người bán gương kể cho Từ Đức Ngôn nghe nỗi lòng của công chúa, Từ Đức Ngôn bèn lấy bút đề một bài ngũ ngôn:
鏡與人俱去，
鏡歸人不歸。
無復嫦娥影，
空留明月輝。
[Cảnh dữ nhân câu khứ/ Cảnh quy nhân vị quy/ Vô phục Hằng Nga ảnh/ Không lưu minh nguyệt huy.]
( Dịch nghĩa: Người đi thì gương cũng đi, người về nhưng gương chưa về, bóng Hằng Nga đâu sao chẳng thấy, chỉ thấy ánh trăng mà thôi )
Lạc Dương công chúa đọc bài thơ, biết là thơ của chồng liền than khóc vật vã. Dương Tố hỏi nguyên do, khi biết chuyện, liền cho mời Từ Đức Ngôn đến, trả lại Lạc Dương công chúa cho chàng, vợ chồng lại được đoàn tụ. Đây cũng chính là điển cố “破镜重圆” [phá kính trùng viên] (gương vỡ lại lành).
Nhà thơ Tố Hữu đã viết trong bài “Ba mươi năm đời ta có Đảng”:
    Đời ta gương vỡ lại lành
    Cây khô cây lại đâm cành trổ hoa.
Từ điển Hoàng Phê không chú gì mà chỉ giải thích: Ví cảnh sum họp đoàn tụ, thường là giữa vợ chồng, người yêu, sau một thời kì có sự tan vỡ, chia li. [tr.413]
(5) Khai thiên lập địa
Đây là thành ngữ tiếng Hán, tiếng Việt mượn nguyên dạng. Thành ngữ bắt nguồn từ thần thoại Bàn Cổ khai thiên lập địa của Trung Quốc.
Nhiệm Phưởng, thế kỷ 6, đã viết huyền thoại Bàn Cổ trong quyển Thuật Dị Ký cũng nhắc đến chuyện “khai thiên lập địa”.
Trong tác phẩm Trâu thiến Mạc Ngôn viết:
当时可没想到是食物中毒，自打盘古开天立地，三皇五帝到如今，我们那儿还没听说食物还能中毒。
(Nói một cách thực lòng, lúc ấy mọi người không hề nghĩ đến khái niệm ngộ độc thức ăn. Từ khi Bàn Cổ khai thiên lập địa, trải qua Tam Hoàng Ngũ Đế cho đến nay, đây là lần đầu tiên chúng tôi mới biết là ăn uống có thể bị ngộ độc.)
Từ điển Hoàng Phê không chú mà chỉ giải thích Lúc bắt đầu có trời đất, theo truyền thuyết, thường dùng để chỉ thời kì xa xưa nhất. Từ khai thiên lập địa đến nay (từ xưa đến nay) [tr. 490]

(6) Tan xương nát thịt
“Tan xương nát thịt” là thành ngữ tiếng Hán (粉身碎骨) [phẩn thân toái cốt], nghĩa là nghiền vụn xương, làm nát thân mình. Nghĩa bóng: vì một mục đích nào đó hoặc vì nghĩa cả mà liều hi sinh xương thịt không tiếc thân mình. 
Thành ngữ “粉身碎骨” có xuất xứ từ bài thơ “石灰吟” [Thạch hôi ngâm] của于谦 (Vu Khiêm) đời Minh. Nguyên tác:
千錘萬擊出深山， 
烈火焚燒若等閒。 
粉身碎骨全不怕， 
要留清白在人間。
[Thiên chuỳ vạn kích xuất thâm san, 
Liệt hoả phần thiêu nhược đẳng nhàn. 
Phẩn thân toái cốt toàn bất phạ, 
Yếu lưu thanh bạch tại nhân gian.]
(Đầu đề có bản chép là: “詠石灰” [Vịnh thạch hôi], nghĩa là Vịnh đá vôi. Câu thứ ba là: 粉身碎骨全不顧 [Phẩn thân toái cốt toàn bất cố]).
(Dịch thơ:
Đục tận non xanh lấy đá về /Lửa hồng thiêu đốt có hề chi / Nát thịt xương tan nào có sợ / Chỉ mong thanh bạch tiếng còn ghi.)
Tiếng Việt đã mượn thành ngữ này theo lối mượn ý dịch lời là “tan xương thịt nát thịt”. Thành ngữ này thường được sử dụng trong thơ ca, trong đó các từ có thể hoán đổi vị trí cho nhau. Đầu thế kỉ XX, nhà thơ Phạm Tất Đắc đã viết tập thơ “Chiêu hồn nước” bất hủ, gồm 198 câu song thất lục bát, với lời lẽ thống thiết dấy lên lòng yêu nước của người Việt trước cảnh nước mất nhà tan. Bài thơ đã trở thành tài sản vô giá trong kho tàng văn học cách mạng Việt Nam, trong đó có đoạn:
Hồn hỡi Hồn, con Hồng cháu Lạc!
Bấy lâu nay giặc giả chiến tranh,
Bấy lâu thịt nát xương tan,
Bấy lâu tím ruột thâm gan vì Hồn. 
(Phạm Tất Đắc – Chiêu hồn nước)
Nhà thơ Tố Hữu cũng đã không dưới hai lần sử dụng thành ngữ này trong các tác phẩm của mình. Chẳng hạn:
Dốc Pha Đin, chị gánh anh thồ 
Đèo Lũng Lô, anh hò chị hát 
Dù bom đạn xương tan, thịt nát 
Không sờn lòng, không tiếc tuổi xanh...
(Tố Hữu – Hoan hô chiến sĩ Điện Biên)

Máu có chảy, xương tan thịt nát 
Bớ công nông! Tiếng hát càng cao 
(Tố Hữu – Ba mươi năm đời ta có Đảng)

Ngoài cách hiểu như trên, Từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê không chú mà chỉ giải thích: “Chết một cách thê thảm. Ví dụ: Dù tan xương nát thịt cũng cam lòng.”[tr. 888]
(7) Vật đổi sao dời
Vật đổi sao dời (物換星移 [vật hoán tinh di]) là một thành ngữ tiếng Hán dùng để chỉ sự thay đổi to lớn, có nguồn gốc từ bài thơ Đằng Vương các  (滕王閣) nổi tiếng của nhà thơ Vương Bột (王勃). Bài thơ có 2 câu:
閒雲潭影日悠悠，
物換星移幾度秋。
[Nhàn vân đàm ảnh nhật du du, 
Vật hoán tinh di kỷ độ thu]
(Dịch nghĩa: Bóng mây trên mặt đầm trôi đi mãi, vật đổi sao dời đã biết bao mùa thu rồi. )
Đọc kĩ cả bài thơ này ta sẽ hiểu sâu sắc hơn thành ngữ trên. Người Việt cũng hay sử dụng thành ngữ này. Nó gợi cho ta nhiều góc độ tâm trạng hoài cổ, bâng khuâng, thương tiếc một cái gì đẹp đẽ đã qua.
Từ điển Hoàng Phê chú (vch) văn chương và giải thích Mọi vật đổi thay. 
[tr. 1107]
(8 ) Tảo tần
Thành ngữ “buôn tảo bán tần” có xuất xứ từ bài thơ “Thái Tần” (采蘋) của Khổng Tử. Nguyên văn:
于以采蘋？
南澗之濱。 
于以采藻？ 
于彼行潦。
[Vu dĩ Thái Tần,/Nam gián chi tân /Vu bỉ Thái Tảo /Vu bỉ hàng lạo]
 Dịch nghĩa: Đi hái rau Tần, / bên bờ khe phía nam, đi hái rau Tảo,  bên lạch nước kia.]
(Chú giải: tần: rau lục bình nổi trên mặt nước, người Giang Đông gọi là bèo. 
tân: bờ nước; tảo: rong tụ, tảo ở đáy nước, cọng như ngọn cây thoa, lá như cỏ bồng. ; hành lão: cái rãnh nước mưa chảy cuốn đi. ; Nước ở phía nam chịu sự giáo hoá của Văn Vương, vợ của quan đại phu năng đi việc cúng tế, người nhà của nàng mới kể lại việc ấy mà khen tặng).
(Theo chú giải của Chu Hy)
           Theo cách chú giải truyền thống thì câu thơ trên ca ngợi người “vợ hiền dâu thảo”, chăm chỉ hái rau Tần, rau Tảo về làm cỗ cúng tổ tiên. Trong truyền thống văn hóa Trung Quốc, “Tảo Tần” tượng trưng cho đức tính siêng năng, chịu khó, hay làm hay làm của người phụ nữ. Thành ngữ “buôn tảo bán tần” đã xuất hiện trong Kinh Thi.
        Ở Việt Nam, ý biểu trưng của “Tảo Tần” cũng được sử dụng nhiều trong văn học cổ. Chẳng hạn, trong truyện Phạm Tải – Ngọc Hoa:
Sớm khuya chăm việc tảo tần
Thờ cha kính mẹ đôi lần chẳng sai
Về sau: thành ngữ “buôn tảo bán tần” được dùng với nghĩa rộng hơn, chỉ đức tính đảm đang việc nhà của người phụ nữ. Chẳng hạn:
Cô Hai buôn tảo bán tần
Cô Ba đòi nợ chỗ gần chỗ xa
Từ điển Hoàng Phê ghi tảo  tần như tần tảo và chú là đt và giải thích (Phụ nữ) làm lụng vất vả, đảm đang việc nhà trong cảnh sống khó khăn. Một mình mẹ tần tảo nuôi cả đàn con. Sớm khuya tần tảo. [tr. 899]
Theo chúng tôi chú là động từ là chưa thỏa  đáng. Đây  là hiện tượng từ vựng hóa và nó phải là tính từ chỉ tính chất. Ví dụ: Chị ta là người phụ nữ tần tảo thương chồng thương con.
3. THAY CHO LỜI KẾT
Như vậy tất cả các thành ngữ tiếng Hán kể trên và rất  nhiều thành ngữ tiếng Hán khác được tiếng Việt đưa vào trong từ điển Hoàng Phê, đều không được chú là thành ngữ. Nhưng do khuôn khổ bài viết chúng tôi không thể liệt kê hết ra đây. Như ta đã biết, do có sự tiếp xúc văn hóa giữa hai dân tộc nên hiện tượng vay mượn trong ngôn ngữ là điều đương nhiên. Có rất nhiều thành ngữ  được dịch ý sang tiếng Việt, chẳng hạn 平地风波 [bình địa phong ba] (đất bằng dậy sóng). Có nhiều thành ngữ tiếng  Hán khi vào tiếng Việt đã biến thành từ (Hiện tượng từ vựng hóa). Nhưng, như đã nói, trường hợp “tảo tần” chú là động từ thì không thỏa đáng. Có thành ngữ  tiếng Hán mượn vào tiềng Việt chịu sự chi phối của ngữ âm, ngữ pháp tiếng Việt. Trường hợp biến âm cho phù hợp với cách phát âm của người Việt, chẳng hạn 耀武扬威 [diệu võ dương uy] (diễu võ dương oai). Trường hợp thay đổi trật tự ngữ pháp cho phù hợp với cách nói của người Việt; chẳng hạn, người Trung Quốc nói: 佛口蛇心[phật khẩu xà tâm], (định ngữ đứng trước danh từ trung tâm trong tiếng Hán), người Việt nói: “khẩu phật tâm xà”, (định ngữ đứng sau danh từ trung tâm trong tiếngViệt). Có những thành ngữ mượn nguyên dạng, chẳng hạn 杨东击西 [dương đông kích tây] (dương đông kích tây). Có người cho rằng, có thể, cách tư duy của các dân tộc là như nhau. Chẳng hạn, người Hán dùng thành ngữ 鳄鱼的眼泪 (nước mắt cá sấu), để chỉ những kẻ giả dối, rơi  nước mắt giả nhân giả nghĩa để lừa người, thì người Việt cũng nói “nước mắt cá sấu” [tr. 747], trong khi người Anh nói “crocodile tear”, người Pháp nói “l’arme de crocodile” (nước mắt cá sấu).
Tuy nhiên, đối với những ngữ đã quá quen thuộc với người Việt, như (6), (7), (8), những thành ngữ mượn hoàn toàn (5), thì nên trả lại vị trí đích thực cho nó, tức là nên giải thích nguồn gốc và chú là thành ngữ tiếng Hán. Còn trường hợp “nước mắt cá sấu” thì cũng nên chú thêm thành ngữ tiếng Hán để tiện liên hệ. Có như vậy mới  tạo điều kiện thuận lợi cho những người học tập, nghiên cứu và quan tâm tới tiếng Hán. Thiết nghĩ đây cũng là gợi ý cho các nhà làm từ điển.

                                                         Nguyễn Ngọc Kiên

READ MORE - CÁCH ỨNG XỬ CỦA TỪ ĐIỂN TIẾNG VIỆT HOÀNG PHÊ ĐỐI VỚI MỘT SỐ THÀNH NGỮ TIẾNG HÁN - Nguyễn Ngọc Kiên

CHUYỆN CHÚNG MÌNH - Thơ - Mai Vân Văn Thiên Tùng

Tác giả Văn Thiên Tùng

CHUYỆN CHÚNG MÌNH

Chuyện chúng mình đến bây giờ điểm lại

Một cuộc tình chớm nở đến thành đôi

Bao gập ghềnh trắc trở ấy không thôi

Mới có được ngày nên duyên thành lứa

Nhớ lần đầu chúng mình là hai đứa

Nghịch vô tư vui cùng bạn lớp hè

Chơi trốn tìm lòn lũi khắp lùm tre

Chắng chút giận - dỗi hờn hay trách móc… 

Dầu nhiều lần -  anh làm em bật khóc

Vậy rồi mai ta lại tiếp chơi đùa

Bao nhiêu trò… ai cũng cố ăn thua

Rồi cứ thế …! Bỗng một ngày kia đã

Em mắc cỡ - mỗi lần tay chạm phải

Đổi thay rồi có phải “bống bồng bông”?

Đôi má hây - hây với ửng hồng

Anh cũng vậy … đôi tai bừng - bừng nóng.

Nay mình cũng vừa chớm tròn đôi tám

Dấu yêu ơi! nhẫn cỏ đính thay lời

Vòng hoa kia thường trao… đấy đùa chơi

Thế mà lại biến chơi - thành sự thật…

Cuộc thế vần xoay- duyện tình hạnh ngộ

Ta đến với nhau chẳng áo yếm nhẫn trao

Hai trái tim vẫn đồng điệu đấy nào

Khi tiệc cưới  ta nhằm thời hậu chiến!

Không tiệc mặn chỉ thuốc - trà - kẹo - mứt

Chẳng xe hoa chẳng nhạc sống rềnh ràng

Đám cưới mình đơn giản vậy chẳng sang

Mà hạnh phúc!  vẫn ngập tràn …  đấy nhỉ ?

Q.Trị, 28.5.2017

                                          Mai Vân-VTT

READ MORE - CHUYỆN CHÚNG MÌNH - Thơ - Mai Vân Văn Thiên Tùng

CHÚT DÔNG DÀI GỬI NGƯỜI BÀ RỊA - Thơ - Vũ Xuân Hương

Tác giả Vũ Xuân Hương

Vũ Xuân Hương

CHÚT DÔNG DÀI GỬI NGƯỜI BÀ RỊA

 Gởi nhà thơ Lê Thiên Minh Khoa và VNS thân hữu Bà Rịa.

                                  Chắc giờ núi đá lam mơ

Hoa ti-gôn tím hai bờ sông Dinh*

Rặng me đã quả rập rình

Chua chua tay chạm tâm tình trên cao

                                Chắc giờ tay ấy vin cầu

Đãi đằng tâm sự áo nhầu chưa phai

Cá tung tăng, nước chảy hoài

Thương người xa xứ lạc loài ấy chăng ?**

Biển triều thả gió mênh mang

Mặn nồng Bà Rịa in hằn trên môi

Người ơi chỉ rối chưa người

Nhà Tròn (***) én liệng rối trời ấy chưa?

Mái dừa nước nép bên bờ

Ước gì tôi được bất ngờ về thăm

Chân tôi lại được tần ngần

Mắt tôi lại được bần thần, lưỡi tôi

Lời e ấp chẳng nên lời

Hỏi em nắng tắt  liệu trời có mưa?

Rồi mưa, tôi được trú nhờ

Trú vào câu chuyện ngày xưa, đất này…

Chắc giờ mấy đứa bạn trai

Tới thăm, má trách “thằng Hai lâu về”

Nó xa, công việc  bộn bề

Chứ mà Bà Rịa, nó thề không quên!

Sang canh, chợ Cá giăng đèn

Tiệm cà phê sớm ly đen chật bàn

Rù rì câu chuyện  làm ăn

Còi toe! – xe bắt đầu lăn chuyến đầu

Tôi thương Bà Rịa cần lao

Con đường nhỏ nhẻ như câu tâm tình

Tôi thương dòng nước sông Dinh

Chiến công ngất núi lặng thinh bên trời

Cháy lòng tôi những cuộc đời

Của tôi trong đó một người tôi thương

Tình tôi xanh lúa Long Hương

Đời tôi đỏ bụi con đường Hoà Long (****)

Thầm thì thị trấn bên sông

Chắc giờ cái lá trầu không xanh rồi!?

Gương trong chải tóc em ngồi

                           Hoa ti-gôn tím một trời xưa xa

Chắc giờ núi đá làm thơ

Chùm me trĩu ngọt tâm tư bên đường

Én bay xuyên bụi mưa sương

Tình tôi nương bụi mưa vương tóc người…

Vũ Xuân Hương

Nhà tròn, Bà Rịa.

(*): Sông Dinh: tên cổ là sông Mô Xoài, chảy qua xứ Mô Xoài xưa và TP Bà Rịa ngày nay

(**):  Ca dao Nam bộ:

      Rồng chầu ngoài Huế

      Ngựa tế Đồng Nai

      Nước sông trong chảy lộn sông ngoài

Thương người xa xứ lạc loài ấy tới đây!

(***) : Nhà Tròn Bà Rịa, di tích lịch sử cấp Quốc gia, biểu tượng của TP Bà Rịa và tỉnh BR-VT.

(****): Phường Long Hương và xả Hòa Long là 2 đơn vị anh hùng của TP Bà Rịa. Riêng Hòa Long có rượu đế nổi tiếng Nam bộ với câu tục ngữ: Rượu Hòa Long ai đong nấy uống.

READ MORE - CHÚT DÔNG DÀI GỬI NGƯỜI BÀ RỊA - Thơ - Vũ Xuân Hương

HƯ THỰC - Thơ - Lê Hứa Huyền Trân

Tác giả Lê Hứa Huyền Trân

HƯ THỰC

Lê Hứa Huyền Trân

Em đạp đổ kí ức bằng chính bóng đêm của bấy lâu nay em cất giữ
Rồi hồn nhiên bừng vỡ tâm hồn đón ánh nắng của hạ sang
Cái tức tưởi của bấy lâu võ òa trong đêm
Rồi chuyển hướng trở về
Nơi ấy.
Em đưa tay sờ lên ngực trái
Trái tim bấy lâu nay vẫn đập hồn nhiên và mãnh liệt thế ư?
Trong khi em chếnh choáng hơi men giữa thực và hư
Trong khi em đã chẳng biết ái tình nào là đúng, sai hay phản trắc?
Nghiệt ngã sự đời
Đưa em vào giấc mộng tình tang
Nơi chốn thu sang
Làm em nhói những nỗi đau hư vô, không thực
Bởi chính em cũng không thực
Bởi có bao giờ ai cầm nắm, ai sờ lấy, tất cả chỉ là hình dung
Vì tình cảm mà
Ai nghiệt ngã đem nó đi khỏi tim em
cho được
Chỉ còn em hư thực với em

Tác giả: Lê Hứa Huyền Trân

Hội viên Hội VHNT Tỉnh Bình Định

READ MORE - HƯ THỰC - Thơ - Lê Hứa Huyền Trân