Văn Nghệ Quảng Trị: Nov 26, 2017

Sunday, November 26, 2017

CHÚA ƠI! LÚC ẤY NGÀI Ở ĐÂU? - Thơ Phạm Đức Nhì

Sáng Chủ Nhật 5/11/2017, Devin Patrick Kelly dùng súng trường bắn xối xả vào những người đang dự lễ trong nhà thờ Baptist tại Sutherland Springs, Texas làm ít nhất 26 người chết trong đó có một bé mới 18 tháng tuổi. Nhiều người khác bị thương.

Tác giả Phạm Đức Nhì

CHÚA ƠI! LÚC ẤY NGÀI Ở ĐÂU?

(Nghe lỏm một lời cầu nguyện)

Giữa giáo đường vắng lặng

hàng ghế trước tôi

có tiếng cầu nguyện như lời thở than:

“Hai mươi sáu người chết thảm

cả đứa bé 18 tháng

hàng chục người bị thương

máu thịt tung tóe trên ghế, trên tường

ngay trong nhà Chúa

lúc họ đang hết lòng thờ phượng Chúa

Chúa ơi!

Cho con hỏi một câu:

Lúc ấy Ngài ở đâu?”

(Im Lặng)

“Vâng, con biết

Chúa ở khắp mọi nơi

một sợi tóc trên đầu rụng xuống cũng không ngoài Thánh Ý của Ngài

Vậy sao họ là con cái Chúa

tụ họp dâng lời ca ngợi Chúa

giữa nhà thờ

mà Ngài nỡ ngoảnh mặt làm ngơ?

Lời Ngài dạy

về Công Bằng, Nhân Ái

con biết hiểu sao đây?”

Có tiếng thì thầm như từ mấy tầng mây

mà rất lạ

đi thẳng vào tim tôi đang thổn thức

“Ta cũng vô cùng thương xót

nhưng con ơi

đến một ngày gom đủ đức tin

để có thể hướng theo đường ta chỉ

tự vác thánh giá của mình đi đến thiên đàng

thì lúc ấy

Lòng Nhân Ái, Lẽ Công Bằng

và những ‘thắc mắc’ khác của thế gian

về lời ta dạy

tự nhiên con sẽ ‘thấy’.”

Phạm Đức Nhì

nhidpham@gmail.com

CẢM TÁC ẢNH, KỶ NIỆM BẾN ĐÁ TRƯỜNG SANH - Thơ Châu Thạch

Quang Tuyết

CẢM TÁC ẢNH

(Tặng Quang Tuyết)

Này cô bé nhỏ của tôi ơi

Tôi muốn môi cô vẫn cứ cười

Nón cô vẫn đội trên đầu ấy

Và áo tinh khôi, ngắm rất tươi

Đôi kính cô đeo rất hợp thời

Tay cầm chiếc lá sắc thu rơi

Tôi không khen nữa là cô đẹp

Vì thế gian khen khá đủ lời

Tôi chỉ mong cô ngó đến tôi

Chỉ là liếc mắt, thế mà thôi

Là tôi vui lắm cô em ạ

Vì biết tim cô đã đóng rồi

Tim tôi cũng đã quá già nua

Tình chỉ đem dâng ở cửa chùa

Tuy thế nhìn cô tôi vẫn thích

Vẫn làm trẻ lại tuổi me chua

Tôi chỉ nhìn cô như đóa hoa

Đẹp sao đẹp thế, tựa như là

Nàng xuân đem sắc thay muôn én

Về báo tin vui đến mọi nhà

Thôi nhé chào cô một đóa hôn

Gởi theo trong gió vạn màu son

Chúc cô trẻ mãi cùng năm tháng

Chúa sẽ ban cô hạnh phúc tròn

Châu Thạch

(Nương theo bài thơ“ Ghen” Nguyễn Bính)

KỶ NIỆM BẾN ĐÁ TRƯỜNG SANH

Kỷ niệm bao hè tôi tắm đây

Chàng trai phố thị về nơi nầy

Cùng bao thằng bạn như chung khố

Tắm mát, nằm sân trăng gió lay

Có cô con gái bên cầu ấy

Bán quán, hương thu đọng mắt đầy

Tình e tôi ngắm cô âu yếm

Hai mắt nhìn nhau cứ mỗi ngày.

Thuở ấy hồn tôi như thủy tinh

Chưa yêu nên cũng chẳng chung tình

Qua hè, phố thị tôi về lại

Quên mất cô hàng quán rất xinh

Hôm nay nhìn lại trên fây bút

Thằng bạn ngày xưa pót tấm hình

Cây cầu Bên Đá năm xưa ấy

Tôi nhớ, chao ôi nhớ hết mình

Châu Thạch

NGHĨA TÌNH, CHÚT TÌNH - Thơ Tịnh Đàm

Tịnh Đàm

NGHĨA TÌNH

Không rượu, lòng vẫn ngất ngây
Say tình, say chút sum vầy bên nhau .

Cố nhân cách biệt bấy lâu
Vui ngày tao ngộ - đẹp câu nghĩa tình.

CHÚT TÌNH

(Thân tặng bác G.T.Điệp)

Buồn vui cũng ở chốn này
Trà suông, vắng bạn... uống cay nỗi mình !
Ngẫm đời, trong cõi nhân sinh
May còn có được chút tình làm duyên.

Tịnh Đàm

(Hóc Môn, TP. HCM)

TỰA VÀO NHAU ĐỂ KHÓC CƯỜI - Chùm thơ Đình Thu

Tác giả Đình Thu

Chùm thơ Đình Thu:

TỰA VÀO NHAU ĐỂ KHÓC CƯỜI

Vô tình nghe

Gió thì thầm

Hạnh phúc đơn giản không cần lớn lao!

Ngẫng đầu lên

Chạm

Trời cao

Nhặt hồn nhiên thuở

Chiêm bao dậy thì

Con đường khóc buổi vu qui

Chiều nằm nghiêng thả

Nắng đi

Cuối trời

Giã từ một cuộc rong chơi

Đưa bày tay vẫy

Cuộc đời mênh mông

Có cần đi hết hay không?

Lật bàn tay

Hỏi?

Có, không?

Để mà ...

Mai sau còn chút thật thà

Điều chưa biết cũng chỉ là thế thôi ?

Tựa vào nhau để khóc, cười

Nghe hạnh phúc phía chân trời râm ran

NHẮN

Em về xứ “chắc cà đao”

Tôi lần tay vịn lối vào ngõ xưa

Giật mình nghe tiếng dạ thưa !

Có người hôm trước cũng vừa tương tư

Ông về nhắn với Đình Thu

Để tôi còn hát lời ru ...ví dầu

MÙI HƯƠNG VÚ SỮA

Tháng ba mơn man màu nắng nhạt

Tự dưng thèm cảm xúc nồng say

Vú sữa ngoài vườn đương chín rộ

Con chim chìa vôi hót suốt ngày

Bầu trời xanh chạm nửa bàn tay

Con đường đất níu bàn chân nhỏ

Hồn nhiên ngắm miệt vườn nắng gió

Ngân nga câu vọng cổ xàng xê

Dáng ngây ngô trên lối em về

Miền Tây dạo này khan gió chướng

Bông so đũa trở mình gọi nắng

Đồng bằng rơm rạ tỏa mùi hương

Chưa chạm vào lòng nghe vấn vương

Nắng trách cứ ... mùa mưa lỗi hẹn

Hương vú sữa thơm mùi bẽn lẽn

Làm kẻ hào hoa cũng say tình

Tháng ba khoe sắc màu lung linh

Mùi quê hương sao mà quên được

Mai về chốn thị thành thao thức

Nhớ mùi hương mộc mạc quê nhà

Vẫn nặng lòng như hạt phù sa

Dâng cho đời bốn mùa hương sắc

Chuyện lở bồi thôi đừng có nhắc

Cả một trời thương nhớ mênh mông.

Đình Thu
(Bến Tre)

DỊCH THOÁT THƠ NGUYỄN DU (2) - Nguyên Lạc

Nguyên Lạc

DỊCH THOÁT THƠ NGUYỄN DU (2)

Phần II

DỊCH THOÁT THƠ

Lời cẩn báo: Qua phần I tác giả đã trình bày sơ lược cách dịch thoát thơ chữ Hán Nguyễn Du theo lối riêng của mình. Đó chỉ là ý kiến chủ quan, chắc chắn có nhiều khuyết điểm, xin các cao nhân bỏ qua nếu có gì không hợp ý. Mọi người đều có riêng "hệ quy chiếu" về thưởng lãm, xin hãy trân trọng nhau.(NL)

Phần II này tôi xin được ghi ra đây vài câu, bài dịch thoát tiêu biểu thơ chữ Hán của thi hào Nguyễn Du

DỊCH THOÁT HAI CÂU

Cố quốc sơn hà khan lạc nhật,

Tha hương thân thế thác phù vân

(THU NHẬT KÝ HỨNG - Nguyễn Du)

Thoát dịch:

Quê hương ngút mắt. chiều phương ấy

Chở hết mây ơi. nỗi sầu này!

Trù trướng thâm tiêu cô đối ảnh

Mãn sàng trê vũ bất kham thinh

(TỐNG NHÂN - Nguyễn Du)

Thoát dịch:

Đêm thăm thẳm. sầu riêng với bóng

Chiếu chăn nhầu. mưa động thốn tâm!

Phu tọa nhàn song tửu nhãn khai

Lạc hoa vô số hạ thương đài

(ĐỐI TỬU - Nguyễn Du)

Thoát dịch:

Lặng ngồi độc ẩm bên song cửa

Mắt lệ người nhìn lá hoa rơi!

DỊCH THOÁT BỐN CÂU

Nhân đọc thơ chữ HÁN của đại thi hào NGUYỄN DU (1765 - 1820) tôi xin được ghi ra đây 4 câu thơ trong bài KÝ MỘNG của cụ.

Về bài thơ KÝ MỘNG: Người đàn bà (mỹ nhân) Nguyễn Du tưởng nhớ chính là người vợ hiền đã mất. Thương thay!

Khá thương cho những ai cùng tâm trạng với Nguyễn Du, vì hoàn cảnh chiến tranh, vì công vụ , vì tù tội, vì trốn lánh... mà không thể nào cầm tay vợ hiền nghe nàng dặn dò lúc nàng giã biệt cõi đời.

Bài thơ dưới đây viết trong bối cảnh khi tác giả đứng bên dòng sông hoài niệm tại quê nhà, nhìn dòng sông và nhớ đến người vợ hiền đã khuất núi tại quê của nàng .

Trong bài này Nguyễn Du dùng lại một điển tích Tàu rất nổi tiếng.

Truyện kể:

"Biết một vị vua vì quá nhớ người thiếp yêu, một đạo sĩ làm phép giúp vua có thể tìm gặp lại người xưa. Ông bày phép cho treo hai cái màn, một màn bên trong có vua ngồi và màn bên kia thắp nến, người đẹp hiện sẽ về bên trong. Qua ánh nến lung linh trong đêm vắng, cộng nỗi "nhớ người xưa" vô cùng khiến vua đặt hết niềm tin vào bùa phép. Vua đã "thực sự thấy" người thiếp yêu hiện về trong bức màn sa bên kia. Nhà vua được đêm tâm tình, thủ thỉ cùng vợ" (Laiquangnam)

Tôi xin mạn phép dịch thoát bốn câu cuối (toàn bài 24 câu) gây cảm xúc nhất (riêng tôi), coi như niềm trân trọng và tưởng nhớ đến người xưa.

KÝ MỘNG

...

Mỹ nhân bất tương kiến

Nhu tình loạn như ti

Không ốc lậu tà nguyệt

Chiếu ngã đan thường y

(Nguyễn Du)

Thoát dịch:

GHI QUA MỘNG

...

Giai nhân. người hỡi đâu rồi?

Tình sầu loạn mối. rối bời như tơ

Nhà không. xuyên ánh trăng mờ

Chiếu qua áo mỏng. thấu ta nỗi niềm!

DỊCH THOÁT TOÀN BÀI

Nguyên Lạc xin được ghi ra đây và xin phép dịch thoát vài bài thơ của đại thi hào NGUYỄN DU (1765 - 1820) mà tôi thích nhất.

Vì là dịch thoát, xin các bạn đừng đặt nặng phần đối chữ trong các cặp 3 - 4 và 5 - 6, cùng vị trí câu (theo tôi nghĩ, chỉ làm gò bó cảm nhận thơ), chỉ nên chú trọng về HỒN THƠ. Mong thay.

1. Đây là nguyên tác bài thơ TỐNG NHÂN

TỐNG NHÂN

Hương Cần quan đạo liễu thanh thanh

Giang bắc giang nam vô hạn tình

Thượng uyển oanh kiều đa đố sắc

Cố hương thuần lão thượng kham canh

Triều đình hữu đạo thành quân hiếu

Trúc thạch đa tàm phụ nhĩ minh

Trù trướng thâm tiêu cô đối ảnh

Mãn sàng trê vũ bất kham thinh

(Nguyễn Du)

Thoát dịch:

TIỄN NGƯỜI ĐI

Hương Cần đường ấy liễu xanh xanh

Cuối ngọn đầu sông chan chứa tình

Ngự uyển oanh vàng ganh dáng vẻ

Cố hương rau mọn sắc tô canh

Triều đình phải đạo anh lo vẹn

Quê mẹ bội thề tớ mất danh

Thăm thẳm đêm sầu riêng với bóng

Biếng ngồi mưa rớt trúng ngay tâm

2. Đây là nguyên tác bài thơ ĐỐI TỬU

ĐỐI TỬU

Phu tọa nhàn song tửu nhãn khai

Lạc hoa vô số hạ thương đài

Sinh tiền bất tận tôn trung tửu

Tử hậu thùy kiêu mộ thượng bôi

Xuân sắc tiệm thiên hoàng điểu khứ

Niên quang ám trục bạch đầu lai

Bách kì đãn đắc chung triêu túy

Thế sự phù vân chân khả ai

Thoát dịch:

ĐỐI MẶT CÙNG LY RƯỢU

Tựa song. mắt rượu. ngồi trông

Hoa rơi lả tả. phủ lòng thảm xanh!

Sống. không cạn chén trọn tình

Chết. ai tri kỷ rượu nghiêng rưới mồ?

Chim bay. xuân đổi hững hờ

Tháng năm rõ hiện. trắng bờ tóc ai!

Trăm năm. ví được say dài

Sự đời mây nổi. não thay kiếp người!

3.Đây là nguyên tác bài thơ THU NHẬT KÝ HỨNG

THU NHẬT KÝ HỨNG

Tây phong tài đáo bất quy nhân,

Đốn giác hàn uy dĩ thập phần.

Cố quốc sơn hà khan lạc nhật,

Tha hương thân thế thác phù vân.

Hốt kinh lão cảnh kim triêu thị,

Hà xứ thu thanh tạc dạ văn.

Tự sẩn bạch đầu khiếm thu nhập,

Mãn đình hoàng diệp lạc phân phân.

(Nguyễn Du )

Thoát dịch:

GHI LẠI CẢM HỨNG NGÀY THU

Gió tây vừa chạm khách tha hương,

Cái lạnh từ đâu bỗng nhập xương.

Quê mẹ trông vời chiều ngút mắt,

Mây ơi ta gởi nỗi niềm thương!

Đêm trước gió thu về réo gọi,

Thất kinh già tới bóng trong gương.

Mỉm cười đầu bạc gom góp vụng,

Lá vàng lả tả rụng đầy sân!

LỜI KẾT

Qua trên là phần dịch thoát thơ chữ Hán của đại thi hào Nguyễn Du, chắc có nhiều khuyết điểm. Tuy nhiên, xin được xem đây như tấm lòng trân trọng và niềm tưởng nhớ đến bậc danh tài của Việt Nam thân yêu.

Nguyên Lạc

-----------------------------------------------------

Tham khảo: Thơ chữ Hán của Nguyễn Du - Thi Viện, Laiquangnam.

KÝ SỰ BẮC LÀO PHẦN BA: ĐƯỜNG LÊN XỨ LUỔNG - Chế Cẩm Đình

KÝ SỰ BẮC LÀO

PHẦN BA: ĐƯỜNG LÊN XỨ LUỔNG

Chế Cẩm Đình

Người Lào có 3 sắc dân chính, Lào Lùm, như là người Kinh ở nước Việt, chiếm tỉ lệ đa số cũng như sinh sống ở các vùng đồng bằng dọc theo sông Mekong. Ngôn ngữ của người Lào Lùm thuộc nhóm Tày - Thái có nguồn gốc từ các chủng Bách Việt cổ bên Trung Quốc di cư xuống từ mấy ngàn năm trước. Nhóm thứ hai là Lào Thơng thì nói tiếng Khmer, gồm các bộ lạc người Khơ Mú, người Vân Kiều và người Tà Ổi. Người Lào Thơng sống dọc theo biên giới với Việt Nam và có họ hàng mật thiết với các nhóm đồng bào của họ phía bên kia dãy Trường Sơn. Nhóm còn lại được gọi là Lào Sủng, dùng để chỉ những bộ lạc người Lào sống ở các vùng cao phía bắc mà chủ yếu là người Mẹo.

Thật lạ kỳ, đất nước Lào rộng lớn với rất bao nhiêu vùng đất đai cao nguyên bằng phẳng còn chưa canh tác, kể cả đồng bằng cũng bỏ không. Vậy mà người Hmong gần như không lựa chọn những nơi thuận lợi đó để sinh sống mà chỉ chọn nơi ở là đèo cao hoặc rừng núi hiểm trở. Việc lựa chọn đó có lẽ là để dễ phòng thủ hoặc lẫn tránh trước kẻ thù có quân số đông hơn tấn công họ, một nỗi ám ảnh từ quá khứ bị truy sát quy mô lớn bởi các triều đại quân chủ bên Trung Hoa khiến họ phải di cư xuống tận dưới này.

Khi xe bắt đầu leo dốc từ khi ra khỏi bản Khai cho đến ngã ba Phou Khoun nơi giao nhau đường 7 với quốc lộ 13 là hơn trăm rưỡi cây số, từ Phou Khoun tiếp tục vượt đèo Phya cũng chừng đó cây số nữa, chỉ toàn là bản người Hmong ôm sát rạt mặt đường, như kiểu nhà phố nhưng không có vỉa hè ở bên mình. Trời đen thòm ngòm không một ánh trăng sao, chỉ đôi đóm lửa lóe qua kính xe từ những khe liếp bên đường đọ sáng với đèn pha. Đường chỉ mỗi leo dốc, lại ngoằn ngèo liên tục nên mệt lả.

Hơn mười một giờ khuya dừng xe bên một máng nước ở bản Kiu Kacham để tắm rửa, nước lạnh ngắt làm tỉnh hẳn cả người. Giờ đó khuya rồi nên chẳng thấy ai trong bản đó ra hỏi han gì. Ngày trước mà như vậy có khi ăn cả loạt đạn tiểu liên cảnh cáo người lạ xe lạ không chừng bởi đây chính là vùng đất sát ngay bên thủ phủ Long Chẹng – đại bản doanh của vua Mẹo Vàng Pao.

Tắm xong vừa lên xe thì trời bắt đầu mưa. Dò bản đồ ước chỉ còn non trăm cây số nữa đến Luông Pha Băng nên quyết định đi tiếp. Nhưng mưa mỗi lúc một nặng hạt, rồi nước đổ nước trút ào ào không còn thấy đường để chạy. Bò lên một đoạn kiếm được khoảng đất trống nép xe vào định tranh thủ ngủ luôn. Nhưng lại sợ mưa lớn quá đùa cả xe xuống vực nên nổ máy bò đi tiếp. Thời may, tới một đoạn thì gặp một trạm xăng bên đường liền chạy vào dừng lại, lúc này mới dám ngủ yên.

Đến gần sáng thì mưa dứt, vừa lúc bình minh đến nên trời quang hẳn ra. Ông mặt trời trên này cũng ló dạng từ đằng đông nhưng không phải trên biển mà là nhô lên từ những rặng núi. Cái cảm giác đi trên đỉnh đèo buổi sớm mai, được ngắm bình minh giữa núi rừng trời mây bảng lảng làm cho hồn người phiêu diêu thật không sao mà tả được. Rồi thì xe bắt đầu đổ đèo xuôi dần xuôi dần xuống đến thị trấn Xiang Ngeun nho nhỏ bên dòng Nậm Khan ngầu đục bởi trận mưa rừng hồi hôm kéo bùn đất trên các nương rẫy xuống. Bóng những thân dừa đổ xuống ao cá bên những mái nhà vụt gợi lên trong tôi một chút nhớ về đất nước, dù mới chỉ rời đi có ngày hôm qua.

Dò tiếp bản đồ biết chỉ còn ít cây số nữa là đến nơi rồi. Đường vào cố thành hai bên bạt ngàn tếch, mùa này hoa tếch nở trắng cả rừng, trên dốc cao nhìn xuống trông như hoa tuyết. Luông Pha Băng chào đón tôi bằng một trận mưa rào, rồi ngớt mưa ngay nhưng cảm giác trời rất nực. Ghé vào một hàng quán ngay bến xe ăn sáng, tự pha cà phê mang theo để uống vì cà phê bên này rang tẩm khác vị bên mình. Gọi điện gặp anh Bun Năm – khách hàng chính tôi cần lên gặp - thì té ra nhà anh ở đối diện ngay quán tôi đang ngồi. Vào đo đạc xong thì cũng vừa hết buổi sáng, mệt quá gục xuống thiếp đi chừng nửa giờ ngay trong lán công nhân tại công trường của anh ấy, rồi tỉnh dậy và đi ăn trưa. Xong hẳn việc đã là 4h chiều, lúc này mới tranh thủ đi thăm chỗ này chỗ kia một chút trong thành phố.

Luông Pha Băng, tiếng Lào đọc đúng là Luổng Phạ Bang. Phạ băng là đức Phật thanh mảnh, còn luổng là một vùng đất rộng lớn nhìn ngút mắt mà trong tiếng Việt có từ luống gần tương đồng. Hiểu nôm na nơi đây là xứ sở của vị Phật thanh mảnh. Luông Pha Băng từ xa xưa đã là đô thành trung tâm của cổ quốc Lan Xang (Triệu Voi), một quốc gia có lãnh thổ rộng lớn bậc nhất Đông Nam Á vào khoảng thế kỷ 15-16. Hai thế kỷ tiếp theo, vì thất bại trước sự bành trướng của người Miến Điện và vì khủng hoảng nội bộ, Lan Xang tan rã thành 3 quốc gia riêng biệt là Luông Pha Băng, Viêng Chăn và Chăm Pa Sắc. Đến thế kỷ 19 thì các lãnh thổ này lại hợp nhất và chịu sự bảo hộ của người Pháp, tiền thân của nước Lào ngày nay với trung tâm cũ là Luông Pha Băng. Năm 1975, phe cách mạng dành thắng lợi trước phái bảo hoàng sau một cuộc nội chiến kéo dài, họ thành lập nhà nước nhân dân cách mạng Lào và chọn Viêng Chăn làm thủ đô mới.

Nhà tỉnh Luông Pha Băng ngày nay còn nguyên vẹn sự thanh bình của một của một cố đô Phật giáo. Những dãy phố cổ hiền lành đan xen ô bàn cờ với nhau hoặc ruổi quanh quanh những sườn đồi thâm thấp. Kiến trúc nhà cửa gần gần với Hội An bên mình, cũng xanh rêu trầm mặc của mái ngói ngả màu thời gian. Mùa này là mùa mưa nên không đông khách du lịch mấy, ra chợ đêm bán đồ lưu niệm dưới chân núi Phou Si cũng văng vắng người. Sang vùng biên thành thấy có nhộn nhịp hơn hẳn, người Trung Quốc đã thâm nhập vào sinh sống rất nhiều, biển hiệu quảng cáo toàn Hán tự, và có hẳn khu chợ dành riêng cho cộng đồng người Tàu. Cũng như người Việt, khi được hỏi có thích người Trung Quốc thì đa phần người Lào đều nói không thích, không thích!

Vì không có nhiều thời gian nên tôi phải tạm biệt Luông Pha Băng thanh bình để quay đầu về Viêng Chăn trong ngay trong đêm. Lại được hưởng cái thú ăn bên đường, đi trên sống núi, tắm giữa rừng, ngủ ngay trên xe mỗi khi mưa lớn hay mệt không còn chạy nổi.

Đời người, thật dễ mấy khi!

07/10/2017

C.C.Đ.