ĐỌC
“NGƯỜI ĐÀN BÀ NHẶT CHỮ NUÔI THƠ”, TÁC GIẢ ĐINH LAN
(Một bài thơ xứng đáng đoạt giải)
Châu Thạch
“Người đàn bà nhặt chữ nuôi thơ” là ai? Rõ ràng là một
nữ thi nhân.
Tác giả đem hình ảnh người đàn bà làm ruộng để gởi
hình ảnh người làm thơ vào đó. Người làm ruộng thì chất phát, chân lấm tay bùn.
Người làm thơ thì nho nhã, thanh tao. Hai mẫu người đối nghịch nhau. Vậy mà nó
hóa một, không phải chỉ trong một bức tranh, mà cả trong hoạt cảnh một đời người:
“Có
người đàn bà nhặt chữ nuôi thơ.
Nhặt
đến mòn hơi, góc đời riêng một niềm mơ cháy bỏng.
Tháng
bảy mưa giông đồng trần gian ướt sũng.
Vẫn
oằn mình lận đận cấy rủi may.
Mỏng
manh sợi rơm nhà ai rớt rơi chìm nổi.
Níu
lấy mỉm cười ôm hy vọng lắt lay.”
Nhặt chữ mà say, say đến nỗi cánh cửa đời “rệu rã lung
lay” mà vẫn cho là “có sao đâu? Nào có sao đâu?”. Vậy là người nầy yêu thơ đến
độ quên hết thân mình:
“Có
người đàn bà nhặt chữ… say say say.
Cần
mẩn đêm ngày như cái kiến nhỏ côi chầm chậm lê chân trên những ngã đường xa
ngái.
Giật
mình nhìn lại.
Cánh
cửa đời rệu rã lung lay.
Có
sao đâu? Nào có sao đâu?”
Vì nhặt chữ nuôi thơ, người đàn bà phải tự mình sống ẩn
nhẩn, chịu thiệt thòi, chống chọi biết bao nhiêu biến cố của cuộc đời. Vậy là
người nữ thi sĩ có đầy đủ sự hy sinh, lòng kiên nhẫn, niềm đam mê để giữ vững
tình yêu thơ mà vượt qua nghịch cảnh, vượt qua mọi bất công mà đời đem đến:
“Mặc
thế nhân giàu sang lịch lãm, người đàn bà phơi gương mặt trần không một lần điểm
phấn tô son.
Lặng
căm nhìn thiên hạ mỏi mòn thủ vai hung ác.
Khoảng
sân đời bé tẹo mà mặt nạ - mặt người thật giả đan xen.
Khoảng
trời thơ xanh êm mà ai nỡ phân ranh mây hồng mây trắng.
Có
con mắt trần gian ngày đêm rình rập
Có
con mắt như sao trời nhấp nháy cười vì định rõ vàng – thau.”
Người đàn bà đam mê nhặt chữ đến nỗi quên hết mọi sự
kiện xảy ra trong nội tâm và ngoại cảnh. Thứ tình yêu thơ đó vô biên và đắm say
hơn cả cứu cánh của đời trần và cứu cánh của tâm linh. Đó là thứ tình yêu
thiêng liêng vượt trên đời và vượt cao hơn đạo:
“Tháng
bảy, đêm lao xao, phố lao xao, những chiếc xe ầm ào thả ga gầm rú.
Người
đàn bà vẫn nhẩn nha một đời…nhặt chữ.
Mặc
nỗi buồn đang dâng đầy ứ.
Mặc
chó tru, mặc lũ mèo hoang gọi nhau rền rĩ dưới mái tôn.
Mặc
đôi thạch sùng hiên ngang dán bẹp tình yêu nhỏ nhoi lên vách.
Mặc
nghĩa nhân mỏng dánh như cánh chuồn chuồn.”
Trong tháng bảy mưa tuôn, người đàn bà chợt nhìn lại đời
mình, Nữ thi nhân không ân hận vì cuộc đời làm thơ dư thừa đa đoan, mà thỏa
lòng vì thấy cuộc đời làm thơ dư thừa cái đẹp, vì biết yêu những điều trong
sáng, thanh tao, quyến luyến, bình dị mà chỉ con người làm thơ mới có được:
“Tháng
bảy mưa tuôn
Lâu
lắm rồi người đàn bà móc túi bày ra dăm nụ cười héo hắt.
Thương
cho đời mình dẫu nghệch ngờ tiền bạc bon chen nhưng dư thừa đa đoan, sến súa.
Dư
thừa tình yêu cho cánh cò, gié lúa, ngọn rau.
À
ơi…ráng chiều bóng đổ hanh hao.”
Người đàn bà nhặt chữ nuôi thơ phải đãi chữ như người
đãi vàng. Hình ảnh sống động đó dựng nên hình tượng cao qúy của thơ. Thơ là
vàng, làm nên bởi vô vàn nỗi gian nan như người đãi cát tìm kim. Người đàn bà
hay nhà thơ đã đãi ra vàng, vàng đó là thơ. Thế nhưng khác với người đãi vàng,
người đãi chữ ra thơ phải sống thanh cao, bình thản giữa đời để nuôi tâm hồn
thánh thiện. Có như thế thì thơ mới như hạt ngọc Trời cho, cũng như Trời cho
người đàn bà làm ruộng đã “dãi dầu níu sợi rơm vàng” để có hạt lúa cho mình;
“Người
đàn bà đãi chữ nuôi thơ như người ta tìm vàng đãi cát.
“Khổ
công sàng sảy, ăn thẳng nói ngay chớ không mặt hoa mà lòng dạ như da tắc kè lúc
xanh lúc xám.
Người
đàn bà nhẩn nha nuôi hồn thiên cảm.
Dẫu
mưa nắng dãi dầu níu sợi rơm vàng chờ con chữ sang trang.”
Tôi không muốn viết gì thêm bởi vì viết dài mấy cũng
không nói hết được những gì cô đọng trong thơ. Bài thơ như một kho tàng mà người
đàn bà nhặt chữ nuôi thơ đã chất chứa chử vàng chữ ngọc mà mình đã dành dụm cả
một đời vào đó.
Tôi nghĩ bài thơ rất xứng đáng được nhận giải nhất của
“Trung Tâm Unesco Khoa Học Nhân Văn và Cộng Đồng tổ chức lần thứ 2 năm 2018”.
Châu Thạch
