VÀI Ý KIẾN VỀ BÀI VIẾT CỦA
TÁC GIẢ NGUYỄN PHÚC VĨNH
BA
Châu
Thạch
Gần đây tác giả Nguyễn Phúc
Vĩnh Ba đăng trên Facebook của mình và
trên NGUYENPHUCVINHBA.BLOGSPOT.COM một
bài viết với đầu đề “Người Lái Đò Là Ai?”. Đại
ý bài viết tác giả chê trách việc văn chương dùng cụm
từ “người lái đò để chỉ các giáo viên,giáo sư…
những người làm nghề sư phạm”
Tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
viết: “Cụm từ này được dùng theo nghĩa bóng, nghĩa
là dùng một tính chất nào đó của ông lái đò để
cường điệu lên, nhằm làm nổi bật một tính chất
tiêu biểu của người giáo viên.
Buồn thay, người viết suy nghĩ
hoài mà không tìm thấy tính chất nào hết. Hãy làm một
bảng so sánh hoạt động của hai loại nghề này xem sao.”
Nói thế nhưng ở bảng so sánh
dưới đây, ta thấy tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba lại đem
nghĩa đen hoàn toàn để so sánh công việc giữa người
lái đò và thầy giáo rồi kết luận rằng họ khác nhau
hoàn toàn. Tôi xin mạn phép chép lại những so sánh rất
nghĩa đen giữa người lái đò và thầy giáo của tác giả
Nguyễn Phúc Vĩnh Ba. Sau nhưng câu so sánh nghĩa đen ấy
tôi xin được phản biện lại để chỉ ra cái nghĩa bóng
của nó hầu xin mạo muội chứng tỏ được hai nghề nầy
có những điều quý trọng rất giống nhau. Phần ngoài
dấu ngoặc là phần khẳng định của Nguyễn Phúc Vĩnh
Ba. Phần trong dấu ngoặc là phần trả lời phản biện
của Châu Thạch.
1-Người lái đò lao động chân
tay còn thầy giáo lao động trí óc: (Như thế cả hai đều
lao động cần cù)
2-Người lái đò làm việc tùy
điều kiện bản thân, khỏe làm mệt nghỉ còn thầy giáo
làm theo quy định của ngành chuyên môn theo các nguyên lý
cao cả: (Tuy điều kiện làm việc khác nhau nhưng cả hai
đều làm nhiệm vụ đưa người vượt qua chướng
ngại, với người lái đò là dòng sông, với thầy là
sự dốt. Hai người đều có nghề làm việc cao cả nhưng
có cao cả hay không là tùy ở đạo đức của mỗi
người.)
3- Người lái đò không quan tâm
đên nhân thân của đối tượng hành khách còn thầy giáo
quan tâm sâu sắc đến thái độ, nhân cách tâm lý… của
đối tượng giảng dạy: (Người lái đò tuy không quan
tâm đên nhân thân người qua sông nhưng lại quan tâm đền
thời tiết, con nước chảy, hành lý, giờ giấc của
khách qua lại. Nói chung cả hai đều quan tâm đền đối
tượng mà mình bảo vệ qua một đoạn đường.)
4- Người lái đò không cần
trình độ văn hóa cao còn thầy cần trình độ văn hóa,
nghiệp vụ cao: (Nói về nghiệp vụ cao thì ai cung phải
cần như nhau. Người lái đò còn cần hơn thầy giáo vì
đưa người qua sông nguy hiểm đến tính mạng hơn. Còn
văn hóa thì người lái đò không cần phải học cao nhưng
văn hóa “là giá trị chân lý chuẩn mực” thì cả hai
đều phải cần có mới sống ở đời đúng nghĩa con
người. )
5- Người lái đò thu nhập trực
tiếp từ khách hàng còn thầy giáo nhận lương qua nhà
trường: (Nhận lương từ đâu không quan trọng. Quan trọng
là cả hai đều nhận lương qua công sức lao động chân
chính của mình và đồng tiền trong sạch. Điều nầy
người lái đò và thầy giáo giống y nhau.)
5- Người lái đò lấy việc thu
nhập tiền công làm thước đo hiệu quả công việc còn
thầy giáo lấy sự tiến bộ trí tụê, nhân cách của
đối tượng làm thước đo hiệu quả công việc:(Tiền
công thì người lái đò hay thầy giáo đều được nhận
theo năng lực làm việc của mình. Nhưng thước đo hiệu
quả công việc cúa người lái đò không phải là tiền
mà số lượng hành khách và hàng hóa, súc vật qua đò.
Nói chung hiệu quả công việc của cả hai người đều
được tính kết quả trên những gì mà họ giúp ích cho
đời chớ không phải ở cách nhận tiền trả công.)
6- Người lái đò không cần đầu
tư, cải tiến văn hóa nghiệp vụ của bản thân còn thầy
giáo thì cần đầu tư cải tiến liên tục: (Thầy giáo
làm nghề văn hóa thì phải đầu tư cải tiến văn hóa.
Người lái đò chèo thuyền thì cũng phải đầu tư cải
tiến cho thuyền to hơn lớn hơn và chắc chắn hơn Vậy
cả hai đều phải cần đầu tư cải tiến cho tay nghề
của mình cao hơn.)
7- Người lái đò có đối tượng
khách hàng qua sông là xong việc còn thầy giáo giảng dạy
xử dụng kết quả việc học về sau: (Cái nầy không
liên quan đền họ. Miễn là cả hai đều làm tròn bổn
phận đưa người qua sông an toàn còn họ xuống đò rồi
là phần việc của cuộc đời, của định mệnh)
8- Người lái đò giúp đối
tượng giải quyết một nhu cầu vật chất trong trong một
giại đoạn ngắn còn thầy giáo giúp đối tượng giải
quyết một nhu cầu tinh thần trong một giai đoạn tương
đối dài: (Giúp gì cũng có ơn. Cả hai đều có
nghĩa cử cao lớn là giúp con người giải quyết nhu cầu
của con người.)
9- Người lái đò - khách là mối
quan hệ mua bán nhất thởi còn thầy - trò là mối quan hê
tình nghĩa thâm giao: (Trên thực tê người thầy chịu sự
phũ phàng không khác chi người lái đò. Đa số khách của
hai người đều bỏ đi không hề quay lại. Điều nầy
văn thơ viết rất nhiều)
Qua những phản biện trên Châu
Thạch xác nhận rằng những hoạt động của người lái
đò và thầy giáo mà tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba nêu ra
ở trên về nghĩa đen thì nó khác nhau nhưng về nghĩa
bóng thì giống nhau hoàn toàn. Nghĩa là người lái đò và
người thầy giáo đều có hình ảnh phục vụ tha nhân
giống nhau, chịu sự thiệt thòi và nỗi khó nhọc giống
nhau. Sự quan trọng của công việc thì khác nhau nhưng
phẩm chất nghề giống nhau, còn nhân cách thì tùy theo
mỗi cá nhân đối xử với đời mà phân biệt ai cao ai
trọng.
Ta hãy nghe tác giả Nguyễn Phúc
Vĩnh Ba viết:”Trước hết, ta hãy xem người lái đò làm
gì, cư xử, sinh hoạt ra sao mà được so sánh với các
bậc thầy, người khai tâm, truyền kiến thức và uốn
nắn tâm hồn, trí tuệ, nhân cách cho thế hệ đời sau.”
. “Khi dùng cụm từ “người lái đò” để ám chỉ
người thầy, chúng ta vô tình đã hạ thấp vai trò, chức
năng và giá trị của người thầy.”
Có lẽ tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh
Ba cho rằng vì người lái đò nghèo hèn, ít học, lam lủ
nên không xứng đáng để lấy họ làm hình ảnh cho người
thầy vốn cao trọng. Suy nghĩ như thế thì quá sai lệch.
Đạo phật lấy con Sư Tử làm hình ảnh cho Bồ Tát, ví
tiếng rống của con sư tử như tiếng Phật thuyết pháp
(Simhanada). Đạo Thiên Chúa lấy hình ảnh Chúa Jêsus
là một người Chằn Chiên vác con chiên què trên
lưng. Người xưa dùng hình ảnh con rồng để tôn cao vẻ đẹp của mặt vua (long nhan). Vì sao thế? Vì
hình ảnh con vật hay con người ở đây đã được thánh
hóa phẩm chất của nó. Người lái đò cũng vậy, hình
ảnh chèo thuyền của họ để lại nhiều dấu ấn tốt
đẹp trong cuộc sống, vì vậy người đời đem hình ảnh
của họ để gắn với người thầy. Nói rằng “dùng
hình ảnh họ cho người thầy làm hạ giá trị của người
thầy” là cách suy nghĩ lạc hậu, giống ở nông
thôn thời phong kiến xưa kia không cho Thằng Mõ
ngồi chung mâm với hội làng.
Hình ảnh thầy cô được
ví như nhưng người lái đò thầm lặng, người lái đò
tận tụy, người đò tuyệt vời trên dòng sông cuộc đời
không biết có tự lúc nào. Hình ảnh đó tuyệt đẹp đã
được văn chương chắt lọc qua nhiều thế hệ và
được chấp nhận bởi trí tuệ và văn hóa dân
tộc chớ không phải chỉ là “Một người nói, vài
người khác bắt chước theo. Thế là thành một cụm từ
quen thuộc, nghe đọc mãi khắp mọi nơi.” Và cũng không
phải là “cụm từ này nó khôi hài, châm biếm biết bao
bởi nó là một ví von ngô nghê, một ẩn dụ khập
khiểng” như tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba đã viết.
Đành rằng không phải cái gì
xưa để lại cũng tốt. Có cái ta cần phải bỏ nhưng
không phải vì thế mà dùng lời ngụy biện kết tội vu
vơ, oan uổng để bôi xấu những điều tốt đẹp, mà
dầu có muốn bôi xấu nó cũng không bao giờ xấu được
vì nó đã là tinh túy rồi./.
Châu
Thạch
.jpg)
