|
Pablo Neruda, 1963. |
THƠ
PABLO NERUDA
Pablo Neruda (1904-1973) là bút danh
của Ricardo Eliecer Neftalí Reyes Basoalto – tác gia và chính
trị gia người Chilê, giải Nobel Văn học 1971. Sinh ngày
12-7-1904 tại thị trấn Parral, miền nam Chilê. Ông học
tiếng Pháp và Giáo dục học, rồi dạy tiếng Pháp, làm
nhà ngoại giao, đi rất nhiều nơi trên thế giới; là một
trong những nhân vật quan trọng trong chính quyền Chile.
Năm 1927 ông làm lãnh sự Chilê ở Burma (nay là Myanmar),
năm 1932 ở Argentina, năm 1934 ở Tây Ban Nha. Năm 1945 được
bầu vào Thượng nghị viện, nhưng mấy năm sau bị buộc
tội phản quốc và phải trốn sang Mexico vì đã công khai
phê phán chính phủ đương nhiệm. Năm 1970 ông về nước
ra tranh cử Tổng thống, là bạn và người ủng hộ nhiệt
thành của tổng thống S. Agende.
Pablo Neruda
bắt đầu sự nghiệp văn chương từ rất sớm; hai mươi
tuổi ông xuất bản tập thơ Hai mươi bài thơ tình và
một bài thơ tuyệt vọng, là tập thơ bán chạy nhất ở
Chile, làm cho ông trở thành một trong những nhà thơ trẻ
nổi danh nhất ở Mỹ Latinh. Tập thơ Bài ca chung gồm 340
bài thơ được coi là kiệt tác đỉnh cao trong sự nghiệp
sáng tác của ông. P. Neruda đã đi từ trường phái biểu
tượng sang siêu thực và cuối cùng trở thành hiện thực,
là nhà thơ nhập cuộc, nhà thơ chiến đấu, ảnh hưởng
của thơ ông đối với các dân tộc nói tiếng Tây Ban
Nha là rất lớn. Năm 1971 ông được trao giải Nobel vì
những lời thơ phản kháng vang khắp thế giới, có một
trí tưởng tượng mãnh liệt và chất trữ tình tế nhị.
Ông được coi là một trong những nhà thơ hàng đầu của
thế kỉ XX. Thơ ông được dịch nhiều và được yêu
thích ở Việt Nam. P. Neruda mất ngày 23-9-1973 tại thủ đô
Santiago.
Nhà thơ sống những năm thơ
ấu và tuổi trẻ ở Temuco, quen biết với Gabriela
Mistral, hiệu trưởng trường Trung học Nữ, người
đã đem lòng yêu quý ông...
Đây
là bài thơ P. Neruda viết tặng nàng.
IF YOU FORGET ME
I want you to know
one thing.
You know how this is:
if
I look
at the crystal moon, at the red branch
of
the slow autumn at my window,
if I touch
near
the fire
the impalpable ash
or the wrinkled
body of the log,
everything carries me to you,
as
if everything that exists,
aromas, light, metals,
were
little boats
that sail
toward those isles of
yours that wait for me.
Well, now,
if
little by little you stop loving me
I shall stop loving
you little by little.
If suddenly
you
forget me
do not look for me,
for I shall
already have forgotten you.
If you think it long and
mad,
the wind of banners
that passes through my
life,
and you decide
to leave me at the
shore
of the heart where I have roots,
remember
that
on that day,
at that hour,
I shall lift my
arms
and my roots will set off
to seek another
land.
But
if each day,
each
hour,
you feel that you are destined for me
with
implacable sweetness,
if each day a flower
climbs
up to your lips to seek me,
ah my love, ah my own,
in
me all that fire is repeated,
in me nothing is
extinguished or forgotten,
my love feeds on your love,
beloved,
and as long as you live it will be in your
arms
without leaving mine.
Pablo Neruda
NẾU EM QUÊN TÔI
Muốn em tỏ một điều thôi
Chừng như em đã biết rồi,
là khi:
Qua song, vầng trăng pha lê,
giữa cành đỏ lá,
thu về chậm sao,
anh nhìn.
Tay khẽ chạm vào
lớp tàn ảo,
vỏ nhăn nheo củi cành,
sát bên bếp lửa phòng anh.
Tất cả chúng
đều muốn giành về em.
Vẻ như ánh sáng, hương thơm
đường ray tàu
hay cánh buồm nổi trôi
mọi tồn tại giữa cõi đời
đều tới đảo,
nơi em ngồi chờ anh.
Nếu khi
em bớt yêu anh
Một chút thôi
anh cũng đành tuân theo.
Nếu bỗng dưng có một chiều
quên tìm, em chẳng nghĩ nhiều
về anh,
cho rằng anh đã quên nhanh,
Chắc rằng đấy
chuyện đành hanh, điên khùng.
Kệ cho ngọn gió thổi tung
đời anh
mảnh vải
giữa rừng biểu trương
Và em quyết định tách đường,
bỏ anh ven biển,
giữa phương trời này,
mầm từng mọc rễ xanh cây.
Thì em nên nhớ cũng ngày ấy
thôi,
Tay anh lại níu cuộc đời,
chân anh lại bước
tìm nơi đất hiền.
Nhưng nếu một ngày nên duyên,
một giờ em muốn mình nên vợ
chồng
Vị ngọt ngào giữ trong lòng.
đặt bông hoa thắm sắc hồng
lên môi,
Kiếm tìm anh,
thì em ơi,
hỡi người yêu, hỡi cuộc
đời của anh!
Lại bùng lên ngọn lửa xanh
chẳng quên, chẳng tắt, tình
anh tuôn trào
sống bằng tình của em trao,
đời này sẽ chẳng khi nào
rời xa
Mình là mãi của nhau mà...
ALWAYS
I am not jealous
of what came before me.
Come with a man
on your shoulders,
come with a hundred men in your hair,
come with a thousand men between your
breasts and your feet,
come like a river
full of drowned men
which flows down to the wild sea,to the
eternal surf to Time!
Bring them all
to where I am waiting for you;
we shall always be alone,
we shall always be you and I
alone on earth
to start our life!
LUÔN NHƯ VẬY
Anh không là người ghen tuông
Với ai bước trước con đường
mình đi
Cứ cõng theo - ngại ngần chi
Một hay trăm đấng nam nhi bám
chằng
Dấu trong tóc, trong ngực nàng
Giữa hai chân cũng chẳng
màng gì đâu
Kể cả một dòng sông sâu
Đầy chàng chết đuối lao đầu
ra khơi
Chịu sóng xô dằn muôn đời
Cứ đem tất cả tới nơi anh chờ
Chỉ anh với em thôi mà
Thế gian này của đôi ta, hai
người
Bắt đầu cuộc sống đẹp tươi!
I Do Not Love You Except Because I Love
You
I do not love you except because
I love you;
I go from loving to not loving you,
From
waiting to not waiting for you
My heart moves from cold to
fire.
I love you only because it's you the one I love;
I
hate you deeply, and hating you
Bend to you, and the measure of
my changing love for you
Is that I do not see you but love you
blindly.
Maybe January light will consume
My heart
with its cruel
Ray, stealing my key to true calm.
In
this part of the story I am the one who
Dies, the only one, and
I will die of love because I love you,
Because I love you, Love,
in fire and blood.
KHÔNG YÊU BỞI ĐÃ QUÁ YÊU
Không yêu bởi quá yêu em
Yêu – rồi có lúc chẳng thèm
yêu ai
Chờ - đến ghét đợi
chờ hoài
Tim lúc lạnh giá, lúc ngời lửa
thiêu
Là em, nên mới yêu nhiều
Hận cũng ghê gớm, bao điều hờn
cay
Bám em, đo dò tháng ngày
Yêu mà không thấy, tình này thong
manh
Tháng giêng có thể hủy nhanh
tim anh - bởi tia sáng xanh bạo tàn
Lấy cắp chìa khóa an toàn
kho yên bình những tháng
năm cuộc đời
Trong chuyện này mình anh thôi
Sẽ chết đi, chết bởi người
anh yêu
Mối tình máu chảy lửa thiêu.
Ngọc Châu dịch.