THƠ PABLO NERUDA / Ngọc Châu dịch

Pablo Neruda, 1963.

THƠ

PABLO NERUDA

Pablo Neruda (1904-1973) là bút danh của Ricardo Eliecer Neftalí Reyes Basoalto – tác gia và chính trị gia người Chilê, giải Nobel Văn học 1971. Sinh ngày 12-7-1904 tại thị trấn Parral, miền nam Chilê. Ông học tiếng Pháp và Giáo dục học, rồi dạy tiếng Pháp, làm nhà ngoại giao, đi rất nhiều nơi trên thế giới; là một trong những nhân vật quan trọng trong chính quyền Chile. Năm 1927 ông làm lãnh sự Chilê ở Burma (nay là Myanmar), năm 1932 ở Argentina, năm 1934 ở Tây Ban Nha. Năm 1945 được bầu vào Thượng nghị viện, nhưng mấy năm sau bị buộc tội phản quốc và phải trốn sang Mexico vì đã công khai phê phán chính phủ đương nhiệm. Năm 1970 ông về nước ra tranh cử Tổng thống, là bạn và người ủng hộ nhiệt thành của tổng thống S. Agende.

Pablo Neruda bắt đầu sự nghiệp văn chương từ rất sớm; hai mươi tuổi ông xuất bản tập thơ Hai mươi bài thơ tình và một bài thơ tuyệt vọng, là tập thơ bán chạy nhất ở Chile, làm cho ông trở thành một trong những nhà thơ trẻ nổi danh nhất ở Mỹ Latinh. Tập thơ Bài ca chung gồm 340 bài thơ được coi là kiệt tác đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của ông. P. Neruda đã đi từ trường phái biểu tượng sang siêu thực và cuối cùng trở thành hiện thực, là nhà thơ nhập cuộc, nhà thơ chiến đấu, ảnh hưởng của thơ ông đối với các dân tộc nói tiếng Tây Ban Nha là rất lớn. Năm 1971 ông được trao giải Nobel vì những lời thơ phản kháng vang khắp thế giới, có một trí tưởng tượng mãnh liệt và chất trữ tình tế nhị. Ông được coi là một trong những nhà thơ hàng đầu của thế kỉ XX. Thơ ông được dịch nhiều và được yêu thích ở Việt Nam. P. Neruda mất ngày 23-9-1973 tại thủ đô Santiago.

Nhà thơ sống những năm thơ ấu và tuổi trẻ ở Temuco, quen biết với Gabriela Mistral, hiệu trưởng trường Trung học Nữ, người đã đem lòng yêu quý ông...

          Đây là bài thơ P. Neruda viết tặng nàng.

IF YOU FORGET ME

I want you to know

one thing.

You know how this is: 

if I look 

at the crystal moon, at the red branch 

of the slow autumn at my window, 

if I touch 

near the fire 

the impalpable ash 

or the wrinkled body of the log, 

everything carries me to you, 

as if everything that exists, 

aromas, light, metals, 

were little boats 

that sail 

toward those isles of yours that wait for me. 

Well, now, 

if little by little you stop loving me 

I shall stop loving you little by little. 

If suddenly 

you forget me 

do not look for me, 

for I shall already have forgotten you. 

If you think it long and mad, 

the wind of banners 

that passes through my life, 

and you decide 

to leave me at the shore 

of the heart where I have roots, 

remember 

that on that day, 

at that hour, 

I shall lift my arms 

and my roots will set off 

to seek another land. 

But 

if each day, 

each hour, 

you feel that you are destined for me 

with implacable sweetness, 

if each day a flower 

climbs up to your lips to seek me, 

ah my love, ah my own, 

in me all that fire is repeated, 

in me nothing is extinguished or forgotten, 

my love feeds on your love, beloved, 

and as long as you live it will be in your arms 

without leaving mine. 

Pablo Neruda

NẾU EM QUÊN TÔI

Muốn em tỏ một điều thôi

Chừng như em đã biết rồi, là khi:

Qua song, vầng trăng pha lê,

giữa cành đỏ lá,

thu về chậm sao,

anh nhìn.

Tay khẽ chạm vào

lớp tàn ảo,

vỏ nhăn nheo củi cành,

sát bên bếp lửa phòng anh.

Tất cả chúng

đều muốn giành về em.

Vẻ như ánh sáng, hương thơm

đường ray tàu

hay cánh buồm nổi trôi

mọi tồn tại giữa cõi đời

đều tới đảo,

nơi em ngồi chờ anh.

Nếu khi

em bớt yêu anh

Một chút thôi

anh cũng đành tuân theo.

Nếu bỗng dưng có một chiều

quên tìm, em chẳng nghĩ nhiều về anh,

cho rằng anh đã quên nhanh,

Chắc rằng đấy

chuyện đành hanh, điên khùng.

Kệ cho ngọn gió thổi tung

đời anh

mảnh vải

giữa rừng biểu trương

Và em quyết định tách đường,

bỏ anh ven biển,

giữa phương trời này,

mầm từng mọc rễ xanh cây.

Thì em nên nhớ cũng ngày ấy thôi,

Tay anh lại níu cuộc đời,

chân anh lại bước

tìm nơi đất hiền.

Nhưng nếu một ngày nên duyên,

một giờ em muốn mình nên vợ chồng

Vị ngọt ngào giữ trong lòng.

đặt bông hoa thắm sắc hồng lên môi,

Kiếm tìm anh,

thì em ơi,

hỡi người yêu, hỡi cuộc đời của anh!

Lại bùng lên ngọn lửa xanh

chẳng quên, chẳng tắt, tình anh tuôn trào

sống bằng tình của em trao,

đời này sẽ chẳng khi nào rời xa

Mình là mãi của nhau mà...

ALWAYS

 I am not jealous

of what came before me.

Come with a man

on your shoulders,

come with a hundred men in your hair,

come with a thousand men between your breasts and your feet,

come like a river

full of drowned men

which flows down to the wild sea,to the eternal surf to Time!

Bring them all

to where I am waiting for you;

we shall always be alone,

we shall always be you and I

alone on earth

to start our life!

LUÔN NHƯ VẬY

Anh không là người ghen tuông

Với ai bước trước con đường mình đi

Cứ cõng theo - ngại ngần chi

Một hay trăm đấng nam nhi bám chằng

Dấu trong tóc, trong ngực nàng

Giữa  hai chân cũng chẳng màng gì đâu

Kể cả một dòng sông sâu

Đầy chàng chết đuối lao đầu ra khơi

Chịu sóng xô dằn muôn đời

Cứ đem tất cả tới nơi anh chờ

Chỉ anh với em thôi mà

Thế gian này của đôi ta, hai người

Bắt đầu cuộc sống đẹp tươi!

I Do Not Love You Except Because I Love You

I do not love you except  because I love you; 

I go from loving to not loving you,

From waiting to not waiting for you

My heart moves from cold to fire.

I love you only because it's you the one I love; 

I hate you deeply, and hating you

Bend to you, and the measure of my changing love for you

Is that I do not see you but love you blindly.

Maybe January light will consume

My heart with its cruel

Ray, stealing my key to true calm.

In this part of the story I am the one who

Dies, the only one, and I will die of love because I love you,

Because I love you, Love, in fire and blood.

KHÔNG YÊU BỞI ĐÃ QUÁ YÊU

Không yêu bởi quá yêu em

Yêu – rồi có lúc chẳng thèm yêu ai

Chờ -  đến ghét đợi chờ hoài

Tim lúc lạnh giá, lúc ngời lửa thiêu

Là em, nên mới yêu nhiều

Hận cũng ghê gớm, bao điều hờn cay

Bám em, đo dò tháng ngày

Yêu mà không thấy, tình này thong manh

Tháng giêng có thể hủy nhanh

tim anh - bởi tia sáng xanh bạo tàn

Lấy cắp chìa khóa an toàn

kho  yên bình những tháng năm cuộc đời

Trong chuyện này mình anh thôi

Sẽ chết đi, chết bởi người anh yêu

Mối tình máu chảy lửa thiêu.

Ngọc Châu dịch.