Nhà thơ Nguyên Lạc
TIỄN
BẠN 1
Nguyên Lạc
Lời cẩn báo:
Xin thưa: -- Tính
nhân bản là
một thuộc tính
của thơ hay, nước nào
cũng có, chỉ có
trước hay sau thôi.
Cái hay, cái đẹp, nhân
bản là
tài sản chung của nhân
loại; nó
không cón riêng của tác
giả khi đã
được công
bố cho công
chúng. Những bài
thơ Đường tôi
phóng dịch vì
lẽ nầy, chứ không
phải vì
"sính ngoại", vi
"Đội Hán" hay vì muốn chứng tỏ ta đây "tót vời", "riêng một góc trời" (tựa một bài nhạc).
Hãy
trân trọng cái
hay, cái đẹp
của tiền nhân,
với điều kiện nó
không phục vụ cho một ý
đồ xấu. Tiền nhân
chúng ta cũng có những
bài
thơ rất hay tôi từng phóng dịch, thí dụ của Nguyễn Du. Có gì xin các cao
nhân bỏ qua cho. Trân
trong - Nguyên Lạc
Tiễn bạn ở đây theo ngu ý riêng tôi
là tiễn bạn TRI KỶ, chứ không
phải là
bạn bình
thường. Bạn tri kỷ rất khó
tìm. Tôi xin mạn phép
ghi ra vài dòng về bạn TRI KỶ
BẠN TRI
KỶ
1. Bạn Tri kỷ
trong tiếng Anh là: Soulmate, Confidant
-- Soulmate (noun): a person ideally suited to another as
a close friend or romantic partner.
[Tạm
chuyển ngữ: Một người hoàn toàn phù hợp (lý tưởng) với người khác như là một người bạn thân hoặc người bạn tình lãng mạn]
-- Confidant (noun): a person with whom one shares a
secret or private matter, trusting them not to repeat it to others.
[Tạm
chuyển ngữ: Một người mà từ họ, ta chia sẻ một vấn đề bí
mật hoặc riêng
tư, tin tưởng họ không
kể lại những điều này
với người khác]
2. Bạn Tri kỷ trong tiếng
Việt (và
Chinese) rộng nghĩa
hơn
-- Bạn Tri kỷ: Người hiểu được lòng mình, hiểu được tâm tình và hiểu được cảm giác, tư tưỡng, ngụ ý và cả những điều mình chưa nói hẳn dĩ nhiên không phải đã dễ kiếm.
-- Bạn Tri kỷ: Người thực sự có sự kết nối đặc biệt với bạn. Bạn luôn cảm thấy có mối liên hệ nào đó với họ, đặc biệt là bạn khó kiềm chế được những rung động và
cảm xúc
của bản thân
với họ. Hơn bất kỳ ai, bạn luôn
muốn được ở gần họ nhiều hơn, chia
sẻ những điều bạn đang giấu kín với mọi người cho họ. Đó là người duy nhất có thể giúp bạn mở lòng.
Một người tri kỷ giống như chiếc chìa
khóa, mở ra những cảm xúc
bí mật ẩn sâu
bên trong tâm hồn bạn, giúp
bạn có
được những thứ chân
thật nhất trong cuộc đời này.
3. Xin được ghi ra đây những lời lý thú của Vũ Thị Minh Huyền:
[Ai từng nghe qua tích Bá Nha Tử Kì, hẳn sẽ biết câu: “Cao sơn lưu thủy, tri kỷ khó tìm”. Đối với một kiếp nhân sinh, trong đời chỉ cần có được một người tri kỷ cũng là
hạnh phúc
lắm rồi.
Bạn tri kỷ là bí mật trong tim, dịu dàng và đẹp đẽ như ánh sáng có khả năng chữa lành mọi vết thương.
Ngoài
tình yêu, tình bạn và
tình thân chúng ta vẫn còn
một thứ tình
cảm là
kết tinh của cả ba tạo
thành đó gọi là: tri kỷ. Trong cuộc sống, tìm
được người mình
yêu thương, tâm đầu ý
hợp đã
khó, tìm được một người bạn
tri kỷ còn khó hơn gấp nghìn lần. Mất người yêu, mất chồng hay mất vợ, ta buồn…
buồn lắm, nhưng rồi
sau này ta vẫn còn có thể có cơ hội gặp gỡ và tìm được một người yêu mới, chồng mới hay vợ mới…
còn
bạn tri kỷ một khi mất
đi, ta sẽ đau hơn gấp nghìn lần và sẽ buồn… buồn cả một đời.
Bạn tri kỷ, đó là một thứ tình tâm giao vừa ấm áp như tình yêu, lại vừa nâng giữ như tình thân. Ranh giới khiến người ta đôi khi có thể ngộ nhận tri kỷ và người yêu thành ra mong manh tới mức không phải người nào trong cuộc cũng có thể tỉnh táo mà tránh né. Quá một chút thôi có thể là sẽ mất.
Bạn tri kỷ luôn là người hiểu ta nhất. Chỉ có
người ấy mới biết được
ta nghĩ gì, buồn gì, vui gì, thích gì, ghét
gì… dù ta không cần nói
gì hết.
Bạn tri kỷ là người ta mong tìm đến nhất mỗi khi gặp chuyện khó
khăn, đau khổ, bất hạnh…
Và
sau khi được tâm
sự, được dựa vào
vai bạn để khóc,
những muộn phiền ưu tư
sẽ nguôi ngoai… ta bỗng thấy nhẹ lòng hơn.
Bạn tri kỷ là người ta có thể nói thật nhất mọi ý nghĩ của mình ngay cả những chuyện thầm kín
không bao giờ có
thể chia sẻ cùng
ai… kể cả vợ hoặc chồng.
Bạn tri kỷ là người dám phê bình những khuyết điểm của ta, những sai lầm của ta mà
chẳng sợ ta khó
chịu hay giận dỗi…
Và
bao giờ sau đó
cũng cho ta những lời khuyên
rất chân
thành, có lợi nhất cho ta.
Bạn tri kỷ là người luôn kiên nhẫn lắng nghe ta kể lể đủ điều, nhất là
về những điều phiền muộn,
khó chịu,
những ước mơ hoài bão tưởng chừng như viển vông, hão huyền của ta mà chẳng bao giờ chế giễu, nhạo báng
ta hay thấy sốt ruột vì
mất thời gian của họ.
Bạn tri kỷ là người âm thầm lặng lẽ mang đến cho ta những hạnh phúc
giản dị nhưng chẳng bao
giờ kể công.
Tri Âm đã khó kiếm, Tri Kỷ càng khó tìm.] [Vũ
Thị Minh Huyền]
[1]
4. Nguyên Lạc tôi xin ghi thêm vài ý kiến riêng tư, có gì xin các cao nhân bỏ quá cho:
-- Người tri kỷ - người lương thiện - rất hiếm, rất khó
tìm nên ông Diogenes từng xách
đèn đi ngoài phố giữa ban ngày
tìm.
Diogenes “người hoài nghi” (tiếng Hy Lạp: Διογένης ὁ Κυνικός, Diogenes ho Kunikos) là
một nhà
triết học Hy Lạp và
là một trong những người
sáng
lập nên
trường phái
triết học Hoài
nghi. Còn được gọi là
Diogenes thành Sinope. ông được
sinh ra tại Sinope (ngày nay là Sinop, Thổ Nhĩ Kỳ) trong năm 412 hoặc 404 TCN và
qua đời tại Corinth năm
323 TCN - Wikipedia
Khi được hỏi làm gì đấy, ông trả lời: “Tôi đi tìm một người lương thiện.” Tương truyền ông
chỉ gặp toàn
bọn bất lương và
vô lại. [2]
-- Bạn tri kỷ "cùng phái tính" đã quý, "khác
phái tính" - Hồng nhan tri kỷ, Quân tử tri âm - càng hiếm quý hơn, và thường dễ bị "vượt rào" phải không các bạn?
Có một tiền nhân (tôi quên tên) đã nói đại khái: "Có một người vợ yêu chưa đủ, cần nên có thêm một bạn tri kỷ"; nữ càng quý (NL). Vì lập thuyết của Nho giáo phục vụ cho chế độ quân chủ phong kiến,
"Trọng
Nam Khinh Nữ", nên thường ai cũng nghĩ "tri kỷ khác phái" là Hồng Nhan Tri Kỷ. Sao không nghĩ là Quân Tử Tri Âm? Người nữ cũng có quyền nghĩ: "Có được người chồng yêu chưa đủ, cần nên có thêm một bạn tri kỷ", Quân Tử Tri Âm càng tốt phải không? Chuyện "Trọng Nam Khinh Nữ" đã
lỗi thôi
rồi, xin các
bạn suy nghĩ lại.
BÀI THƠ TIỄN BẠN
Bài thơ tiễn bạn của Lý Bạch:
HOÀNG
HẠC LÂU/
TỐNG MẠNH HẠO NHIÊN
CHI QUẢNG LĂNG
1. Lý Bạch
Lý Bạch (701-762) tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, sinh ở Tứ Xuyên (làng Thanh Liên, huyện Chương Minh, nay là huyện Miện Dương). Quê ông ở Cam Túc (huyện Thiên Thuỷ - tức Lũng Tây ngày xưa). Lý Bạch xuất thân trong một gia đình thương nhân giàu có. Lý Bạch là một trong những nhà thơ theo chủ nghĩa lãng mạn nổi tiếng nhất thời Thịnh Đường nói
riêng và Trung Hoa nói chung.
Do sự lỗi lạc của mình, ông được hậu bối tôn làm Thi Tiên hay Thi
Hiệp. Giới thi nhân
bấy giờ thì
rất kính
nể tài uống rượu làm thơ bẩm sinh, nên gọi Lý Bạch là Tửu Tiên hay Trích Tiên Nhân. Hạ Tri Chương gọi ông là Thiên Thượng Trích Tiên; ông kết làm bạn vong niên Đỗ Phủ (Đỗ Phủ kém Lý Bạch 11 tuổi)
Cuộc đời của ông đi vào truyền thuyết, với phong cách yêu rượu hiếm có, những truyện ngụ ngôn và truyền thuyết về tinh thần trượng nghĩa, cũng như điển tích
nổi tiếng về việc ông
đã chết đuối khi nhảy khỏi thuyền để bắt
cái
bóng phản chiếu của mặt
trăng.[Wikipedia]
2. Nguyên tác bài
thơ:
黃鶴樓送孟浩然之廣陵
故人西辭黃鶴樓，
煙花三月下陽州。
孤帆遠影碧空盡，
惟見長江天際流。
HOÀNG HẠC LÂU
TỐNG MẠNH HẠO NHIÊN CHI
QUẢNG LĂNG
Cố nhân tây từ Hoàng hạc lâu
Yên hoa tam nguyệt hạ Dương châu.
Cô phàm viễn ảnh bích
không tận
Duy kiến Trường Giang thiên tế lưu.
(Lý Bạch)
3. Dịch nghĩa
Tại lầu Hoàng Hạc
tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng
Bạn cũ rời lầu Hoàng Hạc để đi về phía đông [*]
Xuôi xuống Dương Châu vào
tháng ba giữa mùa hoa khói
Bóng cánh buồm lẻ loi xa tít lẫn vào không gian xanh biếc
Chỉ thấy sông Dương Tử chảy sát bên trời.
...........
Ý thơ:
Lý Bạch (701-762) đứng trên lầu cao Hoàng Hạc, trên bến sông dõi theo chiếc thuyền đưa Mạnh Hạo Nhiên đến chân trời xa
Bạn cũ dời chân Hoàng Hạc lâu
Tháng ba hoa khói xuống Dương Châu
Bóng buồm chìm lẫn trong trời biếc
Chỉ thấy Trường Giang vẫn
chảy mau
(Trần Trọng San)
4. Phóng dịch
Nguyên Lạc phóng dịch
Lầu Hoàng Hạc
tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng
Lầu tây Hoàng Hạc tiễn bạn
Dương Châu hoa khói tháng ba
Cô lẻ buồm xanh vô tận
Duy Trường giang mãi dòng xa
...............
[*] Trên bản đồ, Quảng Lăng nằm ở phía đông của lầu Hoàng Hạc. Sông Dương Tử chảy từ tây sang đông ra Đông hải (biển đông)
Chữ "hạ" có nghĩa là xuôi xuống, xuôi dòng, cho ta suy ra kết luận: Mạnh Hạo
Nhiên đã đi từ tây sang đông.
***
Qua trên ta thấy tình bạn rất đẹp của các thi nhân, đẩy nhân bản.
Xin gặp lại các bạn lần sau với: TIỄN BẠN 2
Nguyên
Lạc
.......................
Tham khảo: Thi Viện, Wikipedia...
Ghi chú:
[1] Vũ Thị Minh Huyền
[2] Theo sử gia Plutarch, khi Alexander Đại Đế tới Corinth, những người đứng đầu
thành phố và các triết gia đã lũ lượt kéo nhau tới yết kiến Alexander, chỉ riêng Diogenes vắng mặt. Alexander bèn đích thân đi tìm Diogenes, và thấy ông này đang nằm dài sưởi nắng bên cái thùng ông dùng làm chỗ ngủ. Khi Alexander Đại Đế hỏi: “Hỡi nhà hiền triết, ngươi có muốn ta làm gì giúp ngươi
không?”, Diogenes đã trả lời: “Ngài hãy đứng tránh sang một bên để khỏi che lấp ánh mặt trời của tôi.” Các
triết
gia và đám tùy tùng của Alexander Đại Đế nghe vậy
cười phá lên, trong khi chính Alexander Đại Đế nói: “Nếu ta không phải là Alexander thì ta đã là Diogenes.” (theo Đỗ Đình Đăng)
