Đỗ Trầm Tư thăm lại vườn thơ văn của Cô giáo - Nhà thơ Thái Sao Mai
nhân 49 ngày chị rời xa cõi tạm.
nhân 49 ngày chị rời xa cõi tạm.
Những
dấu chân ngày nào còn để lại trên con đường cát
bụi một lần đi qua ... Hồi ức ngày tháng chiến tranh
chia cắt đầy bi tráng. Nhớ lại cái phút giây được
gặp Bác Hồ tại nơi đóng quân của người cha ... Rồi
đến ngôi trường bên Thành Cổ cùng bao lớp học trò
trong mưa nắng bão lụt của một thời khó khăn gian khổ
không dễ gì quên được! Thời gian cứ qua đi, qua đi,
màu xanh về theo sự hồi sinh, phát triển tươi hồng của
cuộc sống chung quanh. Và Vầng trăng cổ tích, Hát mãi
cùng em… Còn rất nhiều cỏ hoa, trăng sao, ong mật…trong
căn vườn của một người vừa rời cõi tạm. Một vì
sao rụng cuối trời! Qua từng trang viết, bài thơ, cô
giáo Thái Sao Mai trang trải tâm hồn, tình cảm chân thành
của mình trên các Tuyển tập Thơ Nhà Giáo (TNG), Đặc
san trường THPT TX Quảng Trị (ĐS), Catxanh, blogtiengviet
(CX), Violet (V), chúng ta gặp lại một thân hữu trân
quý.
QUA
NHỮNG TRANG VĂN
Trước
tiên, hãy đọc lại từng trang văn, qua đó sẽ thấy tái
hiện hình ảnh của đất nước, quê hương, gia đình, trường học, thiên nhiên gần gũi thân quen mang đậm
dấu ấn của người viết.
Dở lại trang hồi ký về thời niên thiếu ghi theo lời kể
của người anh trai TLT đăng trên Catxanh blog, chúng ta cảm
nhận niềm vui lớn lần đầu được gặp Bác :
“Hồi ấy tôi
lên 7. Tôi cùng mẹ lên thăm ba ở đơn vị. Ba tôi là
bộ đội của Sư đoàn 325 bấy giờ đóng quân ở Bàu
Tró Quảng Bình… Được chú Trân giúp đỡ, tôi và
Lập nấp sau một tấm liếp và nhìn thấy Bác rất rõ. Chúng tôi nhìn nhau vui sướng và hồi hộp. Bỗng Bác
hỏi: ở đây có cháu bé nào không ? Chúng tôi lo lắng
đến nghẹt thở. Mọi người chưa kịp nói gì thì Bác
đã tiếp: cho các cháu lên đây với Bác. Thế là tôi và
Lập quên
hết mọi chuyện cùng chạy đến bên Bác và không
hiểu
sao tôi lại ngồi gọn trong lòng Bác".
Trong bài tùy bút
có tựa đề là Tha
thiết một vùng quê, góp
mặt cùng các đồng nghiệp ở Đặc
san
Mái Trường ấn hành năm 1992 nhân kỷ niệm 17 năm thành
lập trường THPTTXQT, mở đầu bằng lời kể tự nhiên: “Thuở bé, tôi không có may mắn được nghe câu hát à ơi
của bà. Quê tôi có dòng sông Thạch Hãn, nhưng tôi lại
ra đời và lớn lên trong câu hò bên bến Hiền Lương của
mẹ. Đất nước chia cắt! Nỗi đau không chỉ của
những người con miền Nam tập kết mà là vết thương
luôn rỉ máu trong lòng mỗi người dân Việt Nam." Tấm
lòng hướng về quê cha đất tổ đã sớm nảy nở trong
tâm
khảm của lớp trẻ, thuộc gia đình cán bộ tập kết
ra Bắc lúc bấy giờ:
“Từ đó, mỗi lần ra trước ngõ, nhặt cánh hoa phù dung
rơi, tôi thường nhìn theo những đàn chim xa tít trên
mây mà lòng mênh mông nỗi nhớ thương khao khát một miền
quê, những mong được hóa thành một cánh chim trời". Tiếp
đến, cha vào Nam chiến đấu, anh du học Liên Xô, chị
tốt nghiệp y khoa tình nguyện lên đường theo cha nên
tiếng gọi ra đi luôn thôi thúc trong lòng cho đến khi
đất nước thống nhất chị đã được về quê, đứng
giữa Thành Cổ còn lỗ chỗ rào gai, bom mìn… Sau đó chị
nối tiếp thế hệ đi trước ươm mầm xanh
“cho
quê hương QT thương yêu." Trong
những ngày tháng mới vào đời, những người cùng dạy
học ở đây đều thấy hình ảnh sống thực của mình
hiện ra trong trang viết của người bạn gái tâm huyết
họ Thái:
“Bước
đầu khởi nghiệp của những người vừa mới hôm qua
còn là sinh viên trên giảng đường đại học là buổi
giảng bài trong căn phòng tranh tre nứa lá vách đất nhồi
rơm, là những bữa cơm thực ra chỉ toàn sắn, là những
buổi cuốc đất làm ruộng, thác phế liệu chiến
tranh đắp đổi cuộc sống, là những đêm soạn bài bên
ngọn đèn Hoa Kỳ tù mù, không phải lúc nào cũng đủ
dầu để thắp. Bù lại, sự đồng cam cộng khổ đã
gắn bó các thành viên tổ toán với nhau ..” (Gương
mặt
một
tổ chuyên môn- ĐS-2005.)
Bài
tản văn ngắn về Xương
rồng
trên CX. blog có thể xem như một bài thơ, từ hình ảnh, nhạc điệu ngân nga đi vào tâm thức người đọc, khơi
gợi những suy niệm về vùng đất, con người cam chiu của
quê nhà QT: “Tôi bước đi trong chiều tím quê nhà, đồi cát mênh
mông chẳng hề hiu quạnh bởi những bụi xương rồng
đang hé những chồi non… Mùi hăng hắc vờn trong gió nhẹ, nói lời của cây chẳng ngừng nghỉ bao giờ! Thân xương
rồng là những phiến gồ ghề, lá rất lạ, kết thành
chùm nhọn sắc. Chính vì thế, dù mọc trên đồi cát, cây
vẫn giữ cho mình nguồn nhựa sống tràn đầy. Dáng cây
lên cam chịu âm thầm, cành xanh thẳm vươn mình đón
nắng… Cành xương rồng gảy xuống giấu niềm đau, cứ
bền bỉ như tâm hồn của cát. Rồi sáng hè nắng lên
bát ngát, đồi cát ngỡ ngàng bừng sáng một màu hoa."
Bên
cạnh sự đồng cảm với cây cỏ thiên nhiên, Thái Sao
Mai càng chứng tỏ tâm hồn nhạy bén, có chiều sâu khi
cảm nhận thi ca. Sau khi đọc tác phẩm Gởi tình yêu -
Gởi cuộc đời (GTY -GCĐ) của ĐTN – ĐàLạt, chị đã
ghi lại những cảm xúc và suy nghĩ chân thành của mình:
“Thế đấy, anh N ạ, đọc xong tập thơ: vui, buồn,
suy ngẫm… tôi muốn được tâm sự với tác giả,
nhưng tôi cũng ngần ngại… Nhưng tôi cũng không thể
không đáp lại ,vì anh không biết tiếng hát tôi đang ở
đâu? Tôi muốn được vụng về cùng anh là tôi có nghe
được tiếng hát ấy, và tôi rất cám ơn anh , như cám
ơn cuộc đời đã tình cờ cho tôi gặp tập thơ GTY –GCĐ
như gặp lại một người bạn thân thiết tưởng chừng
không gặp lại được nữa. Cám ơn anh vì anh đã nói hộ
những điều mà hình như tôi đã ấp ủ từ lâu trong
trái tim mình mà không sao cất thành lời; xin anh hãy tha
thứ nếu như đây là một âm thanh không mong đợi đã
bất ngờ lạc vào tiếng hát của anh… Điều tuyệt vời
nhất, là độc giả đã gặp được một tâm hồn, và
thấy được an ủi, không còn bơ vơ đơ độc giữa cuộc
đời.” (Tiếng
vọng tri âm- Mùa quỳ vàng- Đà Lat.
2000).
Trên blog Catxanh,
chúng ta còn có dịp thưởng thức những ý tưởng đột
hiện, tiểng reo vui thích thú khi nhận lời mời của con
gái ra Hà Nội ăn Tết. Vì đây là nơi đầy ắp
kỷ niệm với gia đình trong những lần tiễn đưa anh chị
đi xa thời chiến tranh, chính là nơi đã trang bị kiến
thức cần thiết cho hai con bay xa. Hơn nữa Tết Hà Nội
để lại những ấn tượng đặc biệt đôi với chị:
“Tạm
biệt Hà Nội, tôi nhớ mãi mùi thơm của bánh chưng
xanh đậm đà hương vị cổ truyền rất đặc trưng của
HN, mang theo tiếng cười ấm áp của ngày đầu xuân và
tất cả tình cảm mà bạn bè đã gửi gắm theo tôi trên
suốt đường về. Ôi những người bạn của tôi, chính
các bạn đã tô đậm thêm trong tôi tình yêu HN để tôi
thấy HN càng trở nên gần gũi, thân thương biết bao !" (Hà
Nội trong tôi).
Đối với học
trò, cô giáo Sao Mai luôn là người nâng bước ân cần
thương mến, động viên kịp thời cho nên khi nhận thư
chúc mừng nhân ngày 20-11, cùng bài thơ Vầng trăng cổ
tích cô đã hồi âm bằng những lời thư đầy xúc động
: “Cô rất cảm động vì nhận được thư chúc mừng của
em, một lá thư đầy tình cảm, em đã chọn bài thơ nối
hộ lòng mình… Cô tự hào về em, đứa học trò của một
vùng quê nghèo khó đã trưởng thành, đã đặt chân đến
được một ngôi trường mà nhiều người trẻ tuổi
từng mơ ước... Đọc thư em cô lại nhận ra còn có một
vầng trăng nữa, vầng trăng vẫn sáng khi trời đẹp và
cả những đêm mưa gió vầng trăng ấy sẽ ôm ấp soi
sáng lòng ta trên con đường tiếp đến tương lai phải
không em?" (CX. blog - Còn
một vầng trăng nữa).
BƯỚC VÀO VƯỜN
THƠ
Nếu
cùng bước vào góc vườn thơ, chúng ta cũng sẽ có cơ
duyên để thưởng thức những đóa hồng thơm tho, những
hình ảnh và câu chữ tạo ra vang ngân thẫm mĩ trong tâm
hồn người đọc.
Trong
tuyển tập Thơ Nhà Giáo đã nói trên, có bài Về
với Mẹ, thể hiện tấm lòng của người con khi về thăm mộ
phần của mẹ trên đồi cát quê nhà Hải Quy. Con gái
đã thầm thì cùng mẹ suốt đời chịu thương chịu
khó nuôi lớn đàn con góp hương hoa cho đời. Một lời
tri ân mẹ hiền.
“Cồn
trắng sương chiều con về thăm mẹ
Thương
quá đỗi cánh hoa vằng lặng lẽ
Nép
ven đồng hoa nhỏ bé trầm ngâm
Truông
cát này in muôn vạn dấu chân
Dấu
chân mẹ nắm cát nào gìn giữ?
Mẹ
ơi! Suốt cuộc đời âm thầm lam lũ
Chắt
chiu tháng ngày thành hương mật trong hoa."
Hãy
đọc tiếp với bài thơ
“Nói
với con",
xuất
hiện trên ĐS kỷ niêm 30 năm thành lập trường
THPTTXQT, sau đó trên CX blog. Bài thơ gồm có 9 khổ, là
lời dặn dò nhỏ nhẹ của người mẹ - cô giáo đối với
những đứa con rất đỗi dấu yêu của mình. Mẹ gợi lại
nơi ở ban đầu trong khu tập thể chật chội của
trường, với biết bao thiếu thốn, gian khổ phải trãi
qua từng ngày. Còn gì xúc động hơn khi ôn lại những đêm
ngày, tháng năm ấu thơ giữa thời buổi khó quên ấy:
- “Con trở
dậy trong tiếng gà gáy sáng
Tiếng
lợn kêu, tiếng bếp lửa bập bùng
Ngọn
đèn dầu tàn bên thùng bột sắn
Ba vớt
rong về, cái lạnh buốt lưng.”
- “Mẹ tất
tả bên gánh hàng rau muống
Chợ sớm
về nhanh, lớp học còn chờ…”
- “Những
lối nhỏ dấu đầy kỷ niệm
Sẽ ấm
lòng con những chuyến đi xa."
Ôi
! lời dặn ân tình của người mẹ theo con trên mỗi
chặng đường đời, tạo thêm niềm tin yêu và sức mạnh, vượt lên chướng ngại bước tới tương lai tươi
sáng.
Bài
thơ “Hát
mãi cùng em" trước
tiên là bài học đạo lí cho thế hệ trẻ đối với
những người đã ngả xuống cho mảnh đất này:
“ Ta
cùng nhau miệt mài trang sách
-
Phải
giành lại những tháng ngày đã mất
Và
phải sống cả phần người đã khuất
Dẫu
cơm sắn khoai, đèn vẫn sáng đêm dài.”
Hơn
thế nữa, tinh thần lạc quan luôn được thắp sáng
trong tâm hồn học sinh thân yêu, để học tập và lao
động cho tương lai lập nghiệp tươi hồng:
- “Tay
cầm bút, tay em thêm mơ ước
Thêu
những sắc hồng cho mặt đất hôm nay
Viên
gạch em làm đượm bao tình nghĩa
Cuộc
sống bừng lên rạng rỡ từng ngày."
Còn
nhiều câu thơ trong bài đáng trích dẫn, nhưng giờ đây
chúng hãy theo chân cô giáo cùng các em đến với Chiều
Thành Cổ, bài thơ được đăng vào tuyển tập Thơ Nhà Giáo
(HN năm 2002). Nhìn cỏ cây xanh tươi, sự hồi sinh của
đất mẹ sau những tháng năm bom đạn hoang tàn, mạch
trữ tình tuôn trào trong tâm hồn cô:
“Tôi
sẽ cùng em dạo ven bờ Thạch Hãn
Soi
bong xuống dòng để thấy những ngày xưa
Sông
vẫn mát trong như tấm lòng của mẹ
Chảy
giữa lòng ta, chiều Thành Cổ trong ngần."
Sống
trong căn vườn học đường quen thân gắn bó sáng chiều
thanh binh yên vui đã tạo hứng cảm cho nhiều bài thơ
Bên thềm lớp học, Mùa hạ sân trường, Mùa thu đến
lớp, Trắng và xanh...
Trước tiên hãy
đắm mình trong thế giới của hai màu: trắng-xanh giao
hòa nên thơ:
“Trang
giấy trắng, lá bàng thì xanh
Khoảng
trời xanh, áo học trò lại trắng…
…Vẫn
có con ong miệt mài chuyên chở
Phấn
trắng đem về xây những ước mơ xanh “
(Trắng
và xanh-
ĐS - 2005 ).
Gần
hơn nữa, đến bên thềm lớp học nghe giai điệu của
nắng, hương tràm, lời giảng, đôi mắt học trò dệt
thành không gian êm đềm, đó là niềm vui và hạnh phúc
của những người trong không gian đầy bụi phấn:
“Nắng
tràn trên những hàng cây
Hương
tràm vương vấn ngất ngây trước thềm.
Quyện
vào lời giảng êm đềm
Bao
đôi mắt, bấy nhiêu niềm khát khao."
Hai
mùa có nhiều ý nghĩa đối với tuổi cắp sách đến
trường, đó là mùa thu - khai giảng năm học và mùa hạ
chia tay nghỉ hè. Thiên nhiên tạo ra sự đối lập trong
lòng mỗi học sinh và cô thầy yêu nghề mến trẻ:
“ Thu
đến thật rồi sao
Sân
trường bừng nắng ấm
Bóng
những tà áo trắng
Ngày
tựu trường xôn xao."
(Mùa
thu đến trường)
Và
:
-“Tôi lặng bước trên hành lang lớp học
Không
một tiếng cười, không một bước chân
Cửa
phòng học lặng yên giấu kín những nỗi niềm
Sân
trường vắng, phượng khẽ khàng thắp lửa."
(Mùa
hạ sân trường)
Cũng
trên CX blog có một bài thơ tác giả Thái Sao Mai viêt
tặng lớp 12 B trường trung học Nguyễn Hoàng năm học
68-69 (lớp của người bạn đời LTT) nhân cuộc họp
mặt thân mật chị được mời tham dự, đã thông cảm
sẻ chia chân tình:
-
“Một phần ba thế kỷ lại gặp nhau
Tóc
trên đầu đã có nhiều sợi bạc...
Bạn
bè lâu rồi phiêu bạt
Bây
giờ còn mất những ai …? “
…
-“Học trò Nguyễn Hoàng năm ấy
Cất
cánh vào đời giữa bão táp phong ba
Vẫn
mang trọn một khung trời kỷ niệm
Tình
bạn nghĩa trường luôn chói sáng giữa lòng ta!”
(Bên
ngôi trường cũ)
Lang thang trong căn
vườn của người làm thơ mang tên vì sao mọc ban sáng,
trên blog Catxanh nhiều thân hữu đã bày tỏ cảm nhận
yêu thích khi đọc bài thơ "Bất
ngờ" được đăng tải lúc 23h 34 ngày 26/11/2010:
-
“Xám ngày đông rét mướt
Chợ
tan, tôi gặp một người
Nụ
cười hồng trên môi
Ấm
lòng tôi mãi không thôi...”
- "Và thế là hoa hồng trước sân đã nở
Đúng
vào một buổi chiều mưa…"
Tôi
xin mượn lời các anh chị trên blog nói lên cảm tưởng
chân thành khi đọc xong bài thơ:
- “Một nụ
cười sáng bừng khuôn mặt, một nụ hồng nở vội trong
mưa. Chỉ một chút thôi, món quà của cuộc sống tạo
được bao niềm vui và cảm hứng." (Tường Vi).
- “Bài thơ ngắn, cách thể hiện tinh tế, cảm xúc chân thành và thánh thiện đến mức trong veo" (Vũ Trọng Hòa).
- “Có đôi khi ta đi vội vã quá nên không kịp nhận ra những nét đẹp bất ngờ của cuộc sống và bạn đã cho chúng tôi phút nghỉ ngơi êm đềm qua một chút bất ngờ …" (Minh Tuấn ).
- “Bài thơ ngắn, cách thể hiện tinh tế, cảm xúc chân thành và thánh thiện đến mức trong veo" (Vũ Trọng Hòa).
- “Có đôi khi ta đi vội vã quá nên không kịp nhận ra những nét đẹp bất ngờ của cuộc sống và bạn đã cho chúng tôi phút nghỉ ngơi êm đềm qua một chút bất ngờ …" (Minh Tuấn ).
Tôi muốn được nói thêm đôi điều về tín hiệu “Bất ngờ" mà người làm thơ đã gởi đến tất cả chúng ta như một thông điệp đầy tính nhân văn. Hãy luôn mở rộng lòng, đôi mắt nhìn bao dung, biết lắng nghe, trân trọng sẻ chia với mọi người quanh ta. Đó là vẻ đẹp của tâm hồn thiết tha với cuộc sống - đối lập với sự vô cảm, vị kỷ, thờ ơ, lạnh lùng thường gặp đâu đó. Có được như thế chúng ta mới đồng cảm với vui buồn của cuộc thế. Tìm thấy niềm vui ở nét mặt, nụ cười tha nhân. Trong những câu chuyện kể về “người đã đi xa" mà các thân hữu còn nhớ rõ, minh chứng cho tấm lòng chị luôn quan tâm giúp đỡ, sẻ chia với bà con bạn bè, học sinh cũ thật cảm động ...
Trước lúc bước
ra khỏi căn vườn văn - thơ chứa đựng những tình cảm
yêu thương gắn bó với quê hương, gia đình, học trò, lý tưởng sống cao đẹp, tâm hồn phong phú nhạy cảm
đầy nhân ái của cô giáo, nhà thơ Thái Sao, xin thắp
nén hương tưởng niệm 49 ngày chị rời xa cõi thế:
- “Tấm lòng lấp lánh Sao Khuê
- “Tấm lòng lấp lánh Sao Khuê
Vô thường
thổi tắt bốn bề tang thương!
Hỡi
ơi! Hai ngả âm dương
Ngậm ngùi
tiếc nhớ mười phương khói trầm!"
(Hồ Thị Tú
Quỳnh)
ĐỖ
TRẦM TƯ, TXQT