Nhà thơ Yến Lan năm 1992
TUỔI THỌ ĐƯỢC DỰ BÁO TỪ TRONG
GIẤC MƠ
Trích hồi
ký về người cha thi sĩ của Lâm Bích Thủy
Bởi lẽ, được sống trong không gian nhà chùa từ ấu thơ, nên trong Ông
có chút tâm linh; có người nói như thế. Thật nhảm nhí! Song, cũng thật khó giải
thích về những liên quan trong cuộc đời 82 năm của Ông. Câu chuyện sau chỉ là
một ví dụ: Ông được một thiếu nữ đến trong giấc mơ báo cho biết, Ông sẽ thọ
được đến 82 mùa trăng.
Năm Ông 75 tuổi, mỗi lần ốm
nặng; tiểu, tiện khó khăn; thấy vợ con vất vã vì mình, Ông giơ bàn tay gầy gò
ra, bấm đốt đếm và buồn bã nói: “Tôi còn làm khổ bà và các con những 7 mùa
trăng nữa, khi tôi đủ 82 tuổi vào mùa trăng đấy!”
Để giải thích
thắc mắc của vợ con, lúc khỏe ông kể:
Một người
bạn già đáng tuổi cha; quê ở Bồng Sơn-Tam Quan, rất mê thơ. Hể khi nào vào
thị trấn, ông ta cũng rẽ qua chùa Ông mời chàng về nhà mình chơi, để có dịp
nghe chàng họa, bình thơ cho đã. Lần nào chàng cũng bận nên hẹn: “ Nhất
định cháu sẽ đi thăm bác vào một ngày không xa ”.
Thu về, trời se lạnh, sân
chùa ngập lá bàng; lòng chàng tái tê trong không gian cô tịch của chùa. Sực nhớ
lời hẹn, chàng xin phép cha đi thăm ông bạn vài ngày.
Cơm nước xong, ông chủ
nói: “Cậu thông cảm; mình không thể để cậu ngủ trong nhà, vì con gái mình đã
đến tuổi cặp kê, sợ hàng xóm dị nghị. Lát nữa thằng bé giúp việc đưa cậu ra nghỉ
ở ngôi nhà ngay đầu ngõ, bên hông chợ; chỉ cách đây vài trăm thước thôi hà ”.
Lạ chỗ, lạ người, không biết
ban ngày đông vui thế nào, nhưng đêm ấy, xung quanh vắng tanh; không gian đen
như mực; tiếng ếch nhái râm ran từ xa vọng lại sởn cả tóc gáy! Tưởng chú giúp
việc ở lại cùng, ai dè, trao chìa khóa xong, nó vội vàng lui gót và mất hút vào
bóng đêm.
Thái độ dớn dác của thằng bé
như nói; nơi đây có gì đó bất bình thường; cộng với ánh sáng lập loè yếu ớt của
mấy con đôm đốm, làm nỗi sợ trong chàng càng lúc càng tăng. Song le, biết đi
đâu trong đêm tối, nơi quê người giờ này?!
Thật là tiến thoái lưỡng nan,
chàng khách đành tra chìa khóa, mở cửa. Cánh cửa vừa hé, mùi vôi nồng nặc, mùi
mốc meo xộc vào hóc mũi làm chàng khó thở, ho sù sụ: Nhà này chắc đã
lâu không mở cửa nên khí uế mới ngập ngụa đến thế ? Ngay sau đó, một
luồng khí lạnh chạy dọc sống lưng, chàng cảm giác như có oan hồn núp đâu đó
trong xó xỉnh dõi theo mọi cử chỉ của chàng. Người chàng ớn lạnh, rùng mình
liên tục. Chàng nói to để tự trấn an: “Ta không sợ chi cả, thần
hồn đừng nát thần tính của ta ” Nói ra câu này, chàng thấy yên tâm hơn
và bước hẳn vào trong nhà.
Những gi chàng thấy, chứng
tỏ ông chủ đã chuẩn bị trước cho khách: Trên bàn có cây đèn thủy tinh đầy
dầu, đang leo lét; cạnh nó là que sắt một đầu nhọn, một đầu cong (để khêu bấc).
Bốn chiếc ghế tựa được đút gọn dưới lòng bàn; sát tường là chiếc giường bằng gỗ
xoan rộng độ 1,4m, chiếc màn trắng vắt gọn ghẽ.
Mấy giờ ngồi xe ngựa và cuốc
bộ đến đây, đã thấm mệt; vã lại không có người để trò chuyện, chàng lên giường,
buông màn. Ngọn đèn lúc lóe lên, lúc chực tắt, như ai đang trêu ngươi. Chàng
thấy sợ, nhắm tịt mắt lại. Không tài nào nuôi được giấc ngủ, chàng trở mình bên
này, lại bên kia; hết gát tay lên trán, lại để trên bụng; đếm một trăm, trăm
nữa, nữa… và thiếp đi…
Rồi, chàng thấy một thiếu
nữ, tóc xỏa ngang vai, mặc bộ bà ba màu mỡ gà đứng ở đầu giường. Cô đưa đôi tay
trắng nõn, tròn lẳng, vén màn lên và lay người chàng: “Anh này ơi! ở đâu mà
đến nhà tui, lại còn nằm giường tui thế này? Trả lại giường để tui nằm chớ,…?”
Lâu không thấy trả lời, cô đổi ý “Thôi, nếu đã lỡ đến, không nơi đi thì xê
vào cho tui nằm với ”, cô hẫy chàng dịch vào trong, và nằm xuống bên
cạnh. Thế rồi cô bắt chuyện với chàng, nhiều lắm, nhưng chàng không nhớ nỗi.
Trong câu chuyện chàng chỉ nhớ tới con số 82 mà cô nhắc tới nhắc lui như một
điệp khúc bên tai chàng: “Đời anh chính là số thứ tự danh sách tên học sinh
đã học ở trường, Đó là số 82…”
Khi nói tới chữ “tám
mươi, cô ngừng tí rồi đến chữ “ư” và sau đó là thêm chữ “hai mùa
trăng ”. kiểu nói thế này “Tám mươi ( ư…) hai mùa trăng”.
Khi con số 82 vang như hét
vào tai, chàng bật ngồi dậy như chiếc lò xo bị nén, hoảng hồn đưa mắt nhìn
xuống giường. Không có ai, chàng phát hiện tiếng hét đó được phát ra từ miệng
chàng: “thì ra mình nằm mơ”.
Chàng tới hé cửa, nhìn
ra ngoài: “Không biết mấy giờ rồi mà trời còn tối quá, chắc đã 3h sáng?”;
chàng quay vào, lấy que sắt khêu cho ngọn đèn sáng rõ hơn song, không còn hồn
vía nào ngủ tiếp. Chàng bèn đi tới, đi lui trong nhà và cất giọng ngâm cho đỡ
sợ:
Hồn tôi loảng trên bệ vàng thếp chảy
Cùng hồn trưa quấn quít lấy giao lân
Tám phương bạn - chợp hàng mi-mộng thấy
Xứ tâm tình, vàng rộn lá thu phân...
Bỗng vọng đến những tiếng
nói mặn chát của mấy bà đầu nậu đang gánh cá đổ về chợ bán. Mừng quá, chàng
khóa cửa trở lại nhà chủ. Ông đã dậy, đang pha trà. Nhìn thấy chàng xăm xăm
bước vô, ông hỏi “Đêm qua, nhà lạ cậu ngủ được không?” Chàng không
muốn làm người khác sợ, nên trả lời qua quýt “Dạ ngủ được ạ”.
Sau bữa cơm trưa hôm
ấy, chàng nêu lý do và xin phép về”. Ông chủ hỏi: Sao bảo chơi dăm ba bữa mà
mới một hôm đã đòi về. Giọng hỏi của chủ như cũng đã đón được lý do, vì trước
chàng đã có người kể với ông.
Nhiều tháng sau đó, có người
cho chàng biết: Căn nhà và chiếc giường mà chàng qua đêm là của một trong ba
con gái ông, lúc ốm và mất đã nằm ở đó. Nghe vậy, chàng muốn biết liên quan về
tuổi thọ của mình với con số 82 được báo mộng.
Để kiểm chứng, chàng trở lại
trường cũ, xin phép thầy Hiệu trưởng cho xem danh sách lưu học sinh. Chàng vô
cùng sửng sốt, khi mắt dừng lại tại cột số 82 là tên mình!
Lâu nay, trong Lý lịch, trên
báo đều viết: Ông sinh ngày 2 tháng 3 năm 1916.” Thực ra.., mừng
sinh nhật 1998 trong Bài chị, ông viết :
Âm lịch còn giêng-dương, tháng ba
Bộn bề sách vở chưa phân ra,
Lật nhầm thơ cũ mừng sinh nhật
Văng vẳng dường ai nhắc nhở xa.
Còn Bài em thì
:
Tháng
giêng âm lịch, tháng tư dương
Xáo trộn tâm tư biến dõi chừng
Hỏi vợ mới hay sinh nhật đến
Lệ từ năm trước lại rưng rưng
Đọc hai bài thơ, cháu
gọi Ông là cậu, thắc mắc “… thường thì chênh lệch giữa âm và dương chỉ một
tháng, sao cả hai bài thơ lệch tới 2->3 tháng? Trong “Bài Chị” thì “Âm lịch
còn giêng, mà dương lại tháng ba; còn
“Bài Em” thì “tháng giêng âm lịch, tháng tưdương”.
- Nếu lấy ngày 2 tháng 3 âm
lịch của năm 1916 là năm Bính Thìn, vậy ngày dương lịch sẽ là ngày 4 tháng 4
năm 1916. Không đúng như lời ông tâm sự :“Thực ra ngày 2 tháng 3 là
ngày âm lịch của năm Đinh Tỵ”.
Tra cứu kỹ, chính là
ngày 22 tháng 4 năm 1917dương).
Để biết sự dính dáng đời ông
và trăng, ta ngược thời gian về lại ngày Ông lọt lòng mẹ, Nhà báo, nhà thơ,
nhạc sĩ Thụy Kha có viết: “…YL là trường hợp không dễ gì
lặp lại. Ông đồ họ Lâm của vùng núi An Khê hẻo lánh, ngậm sầu vì thi không đậu
ở Trường thi Bình Định khi xưa, đã quyết chí vượt bến sông Trường Thi sang làng
Nhơn Hòa định cư cùng người vợ mới cưới. Ở đó vào một ngày tháng ba của
năm Đinh Tỵ khi con đò đưa người mẹ mang thai vừa cập vào bờ, bà trở
dạ và sinh ra cậu con trai ngay trên bãi cát”
Ông tả sự ra đời của mình :
Quê ngoại bên kia bãi cát vàng
Mẹ tôi về, lỡ chuyến đò ngang
Cơn đau trở dạ không giường chiếu
Tôi lọt lòng ra giữa bãi trăng
Vâng, thật lạ, ngày ông ra
đời cũng đầy trăng.
Dù nhiều lần đau nặng, tưởng
chừng không qua khỏi, nhưng, những người chứng kiến đều ngạc nhiên; không hiểu
Ông lấy đâu sức lực từ thân thể cạn kiệt để trở lại với đời bằng nụ cười tươi
trẻ và sự sống đến bình thản như vậy. Có thật là ông đợi cho đủ tám mươi hai
mùa trăng chăng???. Ông giải bày tâm can của mình về những lần vượt qua thần
chết: vì Lưu luyến:
“ Theo dõi
đêm thâu mỗi tiếng gà/ Tưởng chừng chốc lát sẽ đi xa
Tình còn lưu
chút mùi nhân thế / Lay lắc hoàng hôn một góc hoa.
Cô gái trong giấc mơ báo cho
ông biết tuổi ông thọ, như mối liên lạc giũa Ông và đất trời, nhắc nhỡ, gợi mỡ
cho Ông việc phải làm, và còn làm trong thời gian còn lại. Lúc nào ông lãng
quên thì cô lại hiện ra nhắc nhỡ :
“… Chiêm bao mở lối
ngóng người qua/ Bắc cầu tâm sự-e lời nói/Đọng chốn nghìn thu-bóng lại xa.
Tại sao Ông luôn ý thức
trách nhiệm :
“Mừng sinh nhật năm 77 tuổi“
Mừng nay sống
xổi được thêm năm
Bút nặng tư
lương gắn sức cầm
Nợ đất trời
vay, thơ đã trả
Khuất già trẻ
đến ghép tri âm
(3/1993)
Thời gian không dừng lại,
ông càng trân trọng những giây phút còn trên đời. Ông càng khao khát được sống
và cống hiến : Qua bài thơ: Đa và dừa
Hàng dừa tơ tốt
mã mới trồng sau
Vút tàu lá làm
gươm khua với gió
Cội đa cũ vươn
tầm lên đại thọ
Góp nhựa đời
buông rễ tự trên cao
12/1987
Đâu đó trong góc khuất tâm
hồn, Ông luôn biết ơn bậc sinh thành và nơi mình được sinh ra: Trong bài thơ
dài: “TẠ ƠN” (Gửi đất quê An Nhơn )
Còn đây nguyên vẹn yêu tin
Xin dâng tạ góc
trời riêng quê nhà
Xin dâng dàn nhạc chan hòa
Phấn hương nhuộm
thắm, thi ca trữ tình
Cảm ơn cha dưỡng, mẹ sinh
Sông Côn giỡn
sóng, lầu Thành đón trăng
Con đò đỗ bến My Lăng
Tháp Chàm uống
vỡ âm vang cõi lòng
Cảm ơn cây thị chùa Ông
Còng lưng đại
thọ tay bồng trái thơm…
Và lạ thay, lời dự báo của
cô gái sao mà chính xác đến vậy!
Cặm cụi cả một đời làm
thơ, đúng ngày rằm tháng Tám, ngày có trăng tròn và sáng nhất (15/8/1998
âm lịch) ông đã ra đi, thọ đúng 82 mùa trăng./.
Lâm Bích Thủy
