Monday, April 25, 2022

MỘT CÂU CHUYỆN THÁNG TƯ ĐÁNG NHỚ - Phạm Xuân Dũng

Một câu chuyện tháng Tư đáng nhớ

PHẠM XUÂN DŨNG

Tạp chí Điện tử Lao dộng và Công đoàn – laodongcongdoan.vn

25/04/2022 09:04

Trong ngày hôm qua dịch giả Nguyễn Khắc Phước, một người Quảng Trị sống ở Đà Nẵng có nhờ tôi (và có lẽ một vài anh em khác nữa) ở quê nhà đăng một thông tin lên trang cá nhân tìm người của một người bạn là một cựu binh quê Quảng Nam hiện sống ở Đà Nẵng.

Ông Trần Thượng Liên (ở quận Liên Chiểu, TP. Đà Nẵng).
Ảnh: NVCC

Người cựu binh ấy là ông Trần Thượng Liên (ở quận Liên Chiểu, TP. Đà Nẵng). Ông kể rằng năm Mậu Thân 1968, khi còn trai trẻ, là bộ đội đóng ở Triệu Phong (Quảng Trị). Khi đang ở làng Bích La Đông, trong khi giao tranh, súng anh hết đạn, một người lính đối phương nhìn thấy anh, giương súng lên nhưng rồi không bắn.

Anh nhanh chóng chạy lẫn vào đám đông và được một chú bé khoảng 10 tuổi cũng nhanh nhẹn mở cửa cho anh vào nhà ẩn nấp. Nhờ vậy, anh được cứu sống. Anh không kịp hỏi tên chú bé chỉ thoáng thấy trên da có vết nám như vừa bị bỏng. Thế thôi, một khoảng khắc trong muôn vàn khoảnh khắc của một cuộc chiến kỳ lạ...

Nhưng dù vậy, khoảnh khắc ấy lại là một vết son không thể phai mờ trong tâm cảm người lính Trần Thượng Liên. Nhớ lại sự kiện không thể nào quên của đời mình, ông đặt tên con là Bích La, để nhớ về một ngôi làng Quảng Trị trong binh lửa.

Và bây giờ, khi tuổi tác gần đất xa trời, qua thông tin trên mạng xã hội, ông muốn gặp lại chú bé ân nhân đã cứu sống mình. Nhà văn Nguyễn Khắc Phước đã từng kể lại câu chuyện này trên đặc san "Tình quê" của Hội đồng hương Quảng Trị tại Đà Nẵng.

Đọc câu chuyện này lại nhớ đến đạo diễn phim tài liệu Nguyễn Thị Xuân Phượng cũng quay lại Vĩnh Linh sau hơn nửa thế kỷ và cũng đau đáu muốn tìm lại đứa bé mà bà đỡ đẻ trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt. Bố mẹ đã lấy tên bà Xuân Phượng đặt tên cho con mình.

Giữa những ngày tháng Tư lịch sử với rất nhiều cung bậc cảm xúc và không ít ngổn ngang tâm sự, câu chuyện riêng của một người lính bình thường có lẽ rất dễ trôi đi trong dòng thời sự, nhất là ở vùng quê từng là hai bờ giới tuyến. Nhưng nhiều người lại không nghĩ thế...

Hàng chục người làng Bích La Đông đã chia sẻ thông tin rồi hàng trăm người quan tâm tương tác và kiếm tìm cậu bé năm xưa, không biết đó là ai, còn sống hay đã chết, hoặc đã lưu lạc phương nào.

Câu chuyện có lẽ chỉ có hai người biết với nhau, tưởng chừng mất hút sau hơn nửa thế kỷ với bao biến thiên lịch sử, nay lại trở về tươi rói tình người và "gõ cửa" những ai đang sống, đang quan tâm đến thế thái nhân tình.

Sẽ có người hỏi thế bao năm ông Liên sao không về Bích La Đông tìm lại ân nhân? Câu hỏi bật ra cũng là điều dễ hiểu nhưng chuyện đời có bao nhiêu điều cuốn chúng ta đi, đâu dễ thực hiện ý nguyện nào đó của mình.

Ông Lê Văn San, một người dân Bích La Đông, tâm tình: "Chúng tôi đang tìm lại cậu bé ngày xưa. Không phải để nói chuyện ơn nghĩa gì cả, mà đó là câu chuyện nhân tình".

Nếu tìm lại được và có một cuộc tái ngộ chắc chắn cảm động thì câu chuyện tháng Tư thêm một kết thúc có hậu và viên thành. Nhưng dù không được vậy thì nó minh chứng một điều: Dân tộc Việt luôn trọng tình nghĩa, làm ơn không cần báo đáp, nhưng chịu ơn thì cũng không bao giờ quên, sống có trước có sau mà chúng ta hay gọi điều đó là chung thủy.

Đạo lý thường hiện lên giản dị, chân thực, không chút màu mè và cảm động như chúng ta đã thấy, khiến cuộc đời này lại ánh lên thêm một niềm nhân nghĩa và tiếp thêm năng lượng sống tích cực cho không chỉ một đôi người.

Phải chăng đó cũng là một thông điệp nhân văn của tháng Tư đáng nhớ.

P.X.D.

DUNG THI VÂN, BÀI THƠ NGẮN KHÔNG ĐỀ VÀ NỖI ĐAU PHÙ VÂN - Châu Thạch

Nhà thơ Dung Thị Vân

Chiều vạn dặm côn trùng còn biết khóc
Huống chi ta tâm huyết đoạn thế nhân
Tình nhân ơi có nghe mùi hương tóc
Đâu ngọc ngà hay chỉ thoáng phù vân

Dung Thị Vân

DUNG THI VÂN, BÀI THƠ NGẮN KHÔNG ĐỀ VÀ NỖI ĐAU PHÙ VÂN
Châu Thạch

Dung Thị Vân, một nhà thơ đã xuất bản nhiều tác phẩm được bạn đọc mến mộ và giới văn học khen ngợi đã nhiều, Viết về bốn câu thơ có lẽ tác giả ứng tác ngay cho một tấm hình đăng trên facebook của mình, tôi nghĩ dư thừa. Thế nhưng, thật tình tôi không viết vì Dung Thị Vân mà tôi viết vì tôi, để thổ lộ những cảm xúc xảy ra trong lòng tôi bởi bốn câu thơ mang vẽ đẹp của nỗi buồn trầm kha mà khó có nhà thơ nào đem vào được trong thơ mình như Dung Thị Vân.

Đọc câu thơ đầu tiên “Chiều vạn dăm côn trùng còn biết khóc” đã cho tôi thấy cả một buổi chiều ảm đạm hơn cả vạn buổi chiều ảm đạm tại khắp mọi nơi trên mặt đất.  Dung Thị Vân không gởi tâm trạng mình vào tiếng kêu của côn trùng như nhiều nhà thơ khác đã làm, mà Dung Thị Vân đã nhân cách côn trùng thành người, cho côn trùng có linh hồn nên mới biết khóc, và tiếng khóc đó ta hãy tưởng tương nó đồng vọng đầy không gian trong một buổi chiều ảm đạm thì nó buồn thảm đến dường nào! Nhà thơ cho biết con trùng vô tri còn biết khóc để mà chi? Để nhà thơ thổ lộ tâm trạng thê lương của riêng mình do tiếng khóc của côn trùng đánh động, khơi lên, truyền cảm tâm huyết vào nỗi buồn đứt đoạn thế nhân của tác giả.

Câu thơ thứ hai rõ ý hơn về việc nhà thơ không dùng côn trùng để gởi mình vào đó, mà ngược lại, nhà thơ dùng mình mang tâm trạng của loài côn trùng vì tiếng khóc của nó: “Huống chi ta tâm huyết đoạn thế nhân”. Côn trùng vô tri còn biết khóc huống chi ta con người có tâm huyết lại không khóc vì cuộc chia ly với thế nhân: Câu thơ bình dị và chơn chất nhưng mang cả một đạo lý làm Người viết hoa.

Thế nhân đây có thể là một người, thế nhân đây có thể nhiều người, cũng có thể là tha nhân, cũng có thể là toàn nhân loại. Từ đó ta biết nhà thơ “đoạn thế nhân” có thể hiểu là chia ly với ai đó, có thể hiểu là chía ly với nhiều người, cũng có thể hiểu là tách biệt xã hội để trầm cảm, để  quay về  nội tâm của mình. Câu thơ “Huống chi ta tâm huyết đoạn thế nhân” đem nỗi sầu nhẹ hay nặng, hay như ngọn thái sơn tùy theo người đọc nó có tâm sự nhiều hay ít, có con tim vô tư hay đa sầu đa cảm. Với người viết bài này, câu thơ truyền cảm xúc để tưởng nhớ những ngày thất tình ở tuổi thanh xuân, để tưởng nhớ những năm tháng tù tội, thời gian cô đơn, lăn lộn với đắng cay, lòng luôn luôn nghĩ mình sinh nhầm thế kỷ hay thế kỷ đã sinh nhầm mình vì khi đó  mình bị “Quê hương ruồng bỏ giống nòi khinh”.

Thế rồi qua câu thơ thứ ba Dung Thị Vân gọi đến người tình. Tiếng kêu của nhà thơ vừa âu yếm, vừa muốn hỏi một lời, vừa muốn gợi cho người yêu tưởng nhớ hương vị nồng nàn của tình. Câu thơ như một cung đàn bật lên những âm thanh du dương, truyền cảm, ve vuốt như bàn tay êm ái trên làn da cảm xúc của người yêu: “Tình nhân ơi có nghe mùi hương tóc”.  Chữ “Mùi hương tóc” ở đây đại diện cho hương vị tình yêu, cho tuổi trẻ, cho sức sống, cho tất cả vàng son của một thời mà nhà thơ chưa “đoạn thế nhân”  để khóc cùng giun cùng dế cùng côn trùng.

Với câu thơ thứ ba, qua tiếng kêu “Tình nhân ơi”, nhà thơ Dung Thị Vân dựng lên một khôi tình tuyệt mỹ, đầy âm thanh ngọt ngào như lời mây nước, để qua câu thơ thứ tư, Dung Thi Vân biến thứ tình ngọc ngà ấy thành tan tóc, biến đổi như áng phù vân: “Đâu ngọc ngà hay chỉ thoáng phù vân”. Phù vân là đám mây thoáng nổi lên rồi tan ngay, thường dùng để ví cái không lâu bền, có được rồi lại mất ngay. Vậy hai câu thơ “Tình nhân ơi có nghe mùi hương tóc/ Đâu ngọc ngà hay chỉ thoáng phù vân” tá khách vào nhau để nói lên hiện tượng phủ phàng của tình yêu, của thân thể con người hay của toàn kiếp sống. Hai câu thơ như đốm lửa bùng lên, rơi vửa và tắt ngấm trong bóng đêm trừ tịch. Sự thê thiết của câu thơ cuối gây sự hụt hẫng, bất ngờ, khiến nổi đau len vào con tim và nằm vĩnh viễn nơi đó.

Tóm lại, bốn câu thơ không đề của Dung Thị Vân là một bài thơ cô đọng, như thu cả buổi chiều vạn dăm xa ảm đạm vào bầu hồ lô nhỏ bé là con tim u hoài cho sự phù vân của trần thế. Mỗi câu thơ như một tiếng chuông ngân dài trong buổi hoàng hôn, mang đầy âm hưởng của nỗi buồn phân ly, nỗi sầu đứt đoạn, nỗi đau phù vân. Tiếng chuông ấy của thơ, đồng vọng vào hồn người, có tiếng khóc côn trùng, có gió lạnh cô đơn,  có lời tình êm ái và có những đám mây biến đổi, tan ra, mất tích  trong tâm hồn thi nhân mênh mông, vô biên và khô dòng nước mắt!

Châu Thạch

TẤM CHĂN NHÂN DUYÊN – Tùy bút của Trần Mai Ngân

Tấm nhân duyên làm lòng người hạnh phúc nhất hay tan nát nhất đó là gì? Tình yêu ư… không phải!
Đó là gia đình - là chồng, là vợ là những đứa con thân yêu nhất!

Ta đã ở đó, an trú trong tình thương vô bờ bến luôn dành cho gia đình. Ta toàn tâm toàn ý đặt hết trách nhiệm, bổn phận và sống trọn vẹn duy nhất. Cũng ở đó ta hằng chờ đợi sự đáp vọng lại bằng những điều đơn giản như lời thăm hỏi, chia sẻ quan tâm…
Hạnh phúc biết bao khi ta được nghe, được tựa vào, được ôm chặt trong hiểu thương thấu cảm. Lúc ấy, bao mỏi mệt sẽ tan biến, những gánh vác như nhẹ tênh trên đôi vai để ta bước tiếp tục bên nhau đến hết đoạn đường đời.
Sẽ đau buồn, sẽ thất vọng khi người nhận vô tâm không hồi đáp và xem đó là lẽ đương nhiên… Họ chỉ biết hưởng thụ, nhận lấy mà không cần biết sự chắt chiu ân cần của người đã mang đến cho họ…

Nhân duyên là vậy, là đây! Có khi là thiện duyên, có khi là ác duyên. Khuyên người nhận lấy hãy tập mỉm cười không rơi lệ. Hãy vững chãi bước qua vì duyên cũng là nghiệp!
Ta hết lòng nhưng người thì không!
Thôi vậy! Cứ an nhiên sống. Hãy ôm ấp xoa dịu nỗi thất vọng buồn đau này. Rồi nó sẽ qua đi theo bạn. Nào có hết trăm năm!

* Buổi sáng mùa hạ nắng oi bức ngoài cửa sổ. Có vài cánh chim bay ngang đôi cánh trĩu nặng chở mùa.
Trên tầng cao trong yên ổn tôi lắng nghe tiếng của hạnh phúc. Và tôi thấy, đôi lúc đứng riêng ngoài để ngắm nhìn thì sẽ là hạnh phúc bất biến…

** Đêm nay cũng như bao đêm - ngủ trong an lành sau những lời kinh vàng hương khói.
Ngủ an và đắp lên tấm chăn nhân duyên dù ấm lạnh. Đêm đi qua đời tôi, đi qua đời của người. Đêm đi qua đời nhau…

Trần Mai Ngân

Văn Nghệ Quảng Trị

Chúc Mừng Năm Mới

Monday, April 25, 2022