Trạch An- Trần Hữu Hội
- Ối trời, mày đi đâu lâu nay?
Đang cặm cụi chăm tỉa cho chậu mai dự định
sẽ đem vào chưng trong phòng khách mấy ngày tết, bất chợt Phúc xuất hiện trước
mặt, Tấn trợn tròn mắt hỏi, còn Phúc thì nở nụ cười làm sáng lên gương mặt khắc
khổ nhăn nheo.
Gần ba mươi năm rồi, từ ngày hắn bỏ nơi
này ra đi, nói với Tấn là trở vào trong Sài gòn hay đâu đó, tìm một cuộc sống
dễ dàng hơn bởi hắn đã quá chán cái chốn rẫy nương nắng gió này.
Cả hai cùng sinh ra từ Quảng Trị, một tỉnh
miền Trung giáp ranh với vĩ tuyến 17. nơi con sông ngăn chia hai miền Nam Bắc,
sự kiện lịch sử này xảy ra hai năm trước khi cả hai chào đời. không phải sinh
ra cùng một nơi. Tấn ở huyện Triệu Phong, một vùng lúa gần biển còn Phúc ở Cam
Lộ, một huyện vùng cao.
Chiến tranh liên miên và rồi năm 1972,
khi phe bên kia tấn công vào tỉnh lỵ này, họ chạy vào Huế, rồi Đà Nẵng, ở trong
những trại tạm cư. Chuyện về lại chốn chôn nhau cắt rốn ngày càng xa vời, vả
lại rồi cũng đạn bom tang tóc bởi chiến tranh chưa thôi, nhiều gia đình cùng
nhau di dân, vào khai hoang lập cư trong vùng rừng núi này, dưới sự chăm lo của
một Linh Mục.
Đoàn xe chở họ vào đây, trong số đó có
hai cậu trai, đi ngang qua nhiều nơi mà chúng chỉ biết đến trong những bài học
Địa Lý. Núi đồi khe suối và những bãi biển trải dài ven quốc lộ làm cả hai
thích thú sôi nổi chuyện trò. Lúc này hai cậu trai vừa xong lớp chin cấp trung
học.
Ba năm ngồi cùng nhau nơi ngôi trường tạm
bợ bằng gỗ và tôn được dỡ từ trại lính Mỹ ở Cam ranh, rôi thi tú tài, cả hai
cùng hí hững khi kết quả kỳ thi được dán nơi văn phòng trường: Phúc đổ hạng
Bình, Tấn kém Phúc, chỉ hạng Thứ. Phúc vào Đại học sư phạm Sài Gòn, ngành Khoa
Học. Tấn lên Viện Đại Học Đà Lạt, cũng khoa sư phạm, ban Việt- Hán.
Chưa tròn niên khóa thì biến cố 75 ập
đến. Tấn không thể tiếp tục việc học hành, anh trở về với gia đình. Cha đi học
tập cải tạo, là lao động chính trong nhà, anh vừa đi nghĩa vụ khai hoang, thủy
lợi… vừa giúp mẹ làm rẫy. Phúc ỏ lại Sài gòn tham gia các phong trào Thanh
Niên, nghe đâu là một trong những phần tử tiến bộ của đoàn Thanh Niên Thành
phố, có lần được tuyên dương trên báo Sài Gòn!
Tấn không còn nhớ là bao lâu rồi, một
lần đi buôn vào Sài gòn, nghe người quen nói là Phúc làm gì đó trong nhà Văn
Hóa quận Một, anh tìm đến và rồi một trận cải vả xãy ra giữa hai người mà đại
để là Phúc trách Tấn đi buôn như thế là tiếp tay vơi gian thương làm lũng đoạn
thị trường…Còn Tấn, anh bất lực không cãi lại được trước những từ ngữ, lập luận
xa lạ mà Phúc đưa ra, anh chỉ đơn giản muốn cho Phúc hiểu rằng là không đi buôn
thì không có cái gì ăn, kể cả nước mắm!
Đêm đó Tấn ra ga Bình Triệu, nằm gối
đầu lên ba cái bao tải đựng mỳ lát cuộn lại mà hận thằng bạn, những lý luận về
kinh tế nghe thật chặt chẻ nhưng không có đếu nào phù hợp với thực tế của cuộc
sống nơi Tấn ở. Phúc không chịu nhận ra là cái đói khổ hầu như đã tràn khắp
nông thôn.
Một hôm, Phúc trở về sau năm sáu năm,
nói là từ trại giam về, không biết sao lại lạ đời như thế! Thì ra là hắn nhiệt
tình phấn đấu, nhưng lại làm việc theo cảm tính nên giải quyết một việc gì đó
sai nguyên tắc phải vào trại giam một năm vì tội thiếu trách nhiệm. Giờ hắn
tiếc là đã bỏ không theo cho hết đại học!
Bà mẹ già nua mừng thấy lại con, em gái
hắn lấy chồng nhưng cùng ở trong nhà để hôm sớm chăm lo cho mẹ. Đã về chốn này
thì phải làm nông, hắn ra sức làm rẫy nhưng thu nhập sau khi nộp cho Hợp Tác Xã
còn lại quá ít, không đủ ăn, vừa làm rẫy hắn vừa theo thắng em rễ học nghề thợ
mộc cũng chẳng nên cơm cháo gì, chỉ đi rừng khai thác gỗ lậu, tuy cực nhưng
cũng còn có đồng vào đồng ra.
Đâu dược mấy năm, hắn lại đi, lần này
hắn đi lâu quá nên ai cũng đoán già đoán non là hắn vượt biển hay bị tai nạn,
bệnh hoạn, chết chốn nào rồi. Mẹ hắn mất cũng không biết nơi nao mà nhắn tin!
Thế nhưng hôm nay hắn lại về, vào những
ngày cuối năm và đang đứng trước mặt Tấn!
Bên bàn rượu, hai mái đầu không còn
xanh như ngày cùng nhau ngồi chung ghế nhà trường, hồi cùng nhau vào rừng khai
thác gỗ, chung chia khổ cực ở tuổi thành niên. Tóc cả hai giờ đã bạc nhiều!
Tấn ngồi nghe Phúc kể lại những tháng
ngày hắn bỏ nơi này ra đi, vào Sài gòn sống cùng những kẻ không nhà.
oOo
Phúc khoanh hai tay co gối, một cơn gió
nhẹ làm sương đêm thêm lạnh, bình trà bằng thiếc của cái quán vỉa hè không đủ
giử hơi nóng, đã lạnh ngắt từ lúc nào! Anh ao ước có một góc nhỏ nào đó, đẩy
chiếc xích lô vào rồi ngã lưng kéo một giấc qua đêm. Lâu nay anh khá yên ấm
dưới cầu thang của chung cư Thanh Đa. Đêm nay lại có đợt truy quét những người
không hộ khẩu, làm nhốn nháo những kẻ vô gia cư trú ngụ nơi đây, thưòng thì vài
hôm có khi cả tuần rồi đâu lại vào đó, nhưng lần này xem ra quyết liệt hơn, cả
chục chiếc xe chở đám vô gia cư về quận ngay trong đêm.
May cho Phúc vì đêm nay có một người
khách, thăm thân nhân nằm bệnh viên Chợ Rẫy, giữ anh lại để chở bà ta về sau
khi thăm xong. Trở về chung cư, từ xa anh đã biết tin truy quét, anh quay lại
đạp về Bình Triệu, nơi đây là nhà ga nên dễ dàng cho ai muốn lẩn tránh những
cuộc kiểm tra hộ khẩu.
-Nhà cậu ở đâu?
Tiếng bà cụ bán nước hỏi, ý chừng đã
khuya sao không thấy Phúc có ý ra về.
-Dạ con ở trên quận Tám, nhưng đạp xe
vùng này, thỉnh thoảng mới về nhà. Mấy hôm ngủ lại bên Thanh Đa nhưng hôm nay
kẹt kiểm tra hộ khẩu!
-Gần sáng rồi hay cậu cho xe vào đây,
góc này, ngủ đi rồi mai tính. Tôi cũng vào ngủ một chút.
Bà cụ dẹp gọn mấy chiếc chế rồi cúi lưng
lòn vào chái nhỏ, trên chiếc giường hẹp, đứa cháu ngoại ngáy say sưa, bà vén
mùng nhìn vào rồi đưa tay xoa lên cái bụng bầu đã quá to, thở dài, nhẹ nhàng
nắm xuống, trong lòng lo lắng nghỉ đến ngày sinh của nó!
Mười sáu tuổi, đang yên đang lành, hằng
ngày bán gánh xôi trong nhà Ga lâu nay, mấy tháng trước, thấy cái nút áo chổ
rốn không cài được bà mới tá hỏa, thì ra nó đã mang bầu bốn tháng. Hỏi thì nó
khóc bảo là nó thương một thằng buôn gạo ở Tuy Hòa, ngủ với nó hai lần, hắn nói
là sẽ đưa bà chị vào xin bà ngoại, đưa cả hai bà cháu ra ngoài ấy làm ăn, nhà
hắn rất nhiều ruộng. Từ khi biết con bé có bầu, hắn còn đi buôn theo những
chuyến tàu chợ, con bé cũng yên lòng. Nhưng mấy tháng nay rồi không thấy vào
ra, đêm nào con bé cũng lang thang tìm ở Ga, trông từng chuyến tàu chợ. Cuối
cùng, con bé hỏi đám con buôn Tuy Hòa mới biết là hắn tình nguyện đi nghĩa vu
quân sự rồi!
Bà cụ đã quá quen với những chuyện muộn
phiền trong cuộc dời khốn khổ, cam phận chấp nhận thêm chuyên dại dột của đứa cháu,
nhưng bà lo lắm, cái bụng quá to so với vóc người ốm yếu xanh xao của nó!
Sau hôm ấy, Phúc ở lại cùng bà già, mái
chái của bà vậy mà êm ấm, lại được bà lo cho những bữa ăn tươm tất, bà xem Phúc
như con. Quen với những kẻ không nhà cửa, phần nhiều ăn nói tục tằn thô lỗ,
thấy Phúc khác xa họ, bà mừng thầm trong lòng, dầu sao cũng có một người đàn
ông giúp bà trong lúc này lúc nọ. nhất là ngày trở dạ tới đây của đứa cháu
ngoại côi cút!
oOo
Phúc sửa lại mấy cái bao đồ đạc linh
tinh, nhét gọn vào dưới ghế của chiếc xe đò rồi ngồi xuống bên bà Tư. hai cánh
tay bà ôm gọn đứa cháu trai vừa sinh ba tháng nay, nó sẽ gọi bà bằng bà cố!
Hình ảnh mẹ nó rên la rồi thét lên, trợn tròn hai mắt, tay chân buông thỏng
trong cáí đêm trở dạ kinh hoàng đó làm bà rơi nước mắt. Đứa bé cất tiếng khóc
khi vừa lọt ra ngoài cũng là lúc mẹ nó tắt thở.
Khi Phúc đạp cuốc xe cuối trở về thì
con bé trở dạ rên rĩ, anh quên mình là đàn ông, chạy ra nơi đám đông người chờ
tàu, hét loạn xạ: “ Có ai biết đỡ đẻ không vào giúp cho cháu tôi với!”. “Cô ơi,
dì ơi làm phúc…”
Một bà khá tuổi ăn mặc sạch sẽ đứng
lên, tất tả theo Phúc về cái chái, con bé rên la đau đớn, Phúc chỉ cho người
đàn bà vào rồi thấp thòm ở ngoài. Anh chạy vào sau tiếng thét cùng lúc với
tiếng khóc. Bà Tư ôm cái xác nóng hổi của cháu ngoại, còn người đàn bà thì lau
cho đứa bé nhăn nheo…
Phúc cùng bà Tư chôn con bé nơi một
nghĩa địa ở Bình Phước. Bà Tư không còn bán linh tinh, suốt ngày ôm thằng bé đi
xin sữa ngoài ga.
Mấy ngày nay bà Tư buồn hơn, chiếu lại,
khi ăn cơm, bà vừa nựng đứa bé, nói với giọng nghèn nghẹn:
-Dì tính vế dưới đó con ạ, dì già rồi,
nó là con trai, ở trên này lớn lên dễ hoang tàng hư hỏng, dưới quê vậy mà không
đến nỗi nào, có bà con chòm xóm…cháu cứ ở lại đây cho đến khi nào người ta
đuổi…Hừm, băm mấy bốn chục năm về lại, ai còn ai mất mà cậy nhờ đây!
Phúc khó ngủ, lũ muổi đâu đêm nay như
kéo lại nhiều hơn, anh lững thửng ra ga, tìm tới cái chiếu bán cà phê gọi một
ly, ngồi xếp bằng trên chiếu, đốt thuốc nhìn vu vơ.
Phúc nghỉ tới bà Tư, sáu mươi mấy tuổi
rồi, giờ về quê làm gì nuôi đứa cháu? Nó lớn lên với sông rạch Miền Tây có khá
hơn chốn này không nếu chẳng có ai chỉ bày cho nó, hay rồi cũng bỏ lên Sài Gòn,
hay đi đâu đó lang thang!
Sương xuống lành lạnh nhưng sân ga vẫn
bình thường với sinh hoạt ồn ào cố hữu, Phúc trở về, nằm lên chiếc xích lô, vẫn
còn nghe tiếng thở dài của bà Tư. Anh thiếp đi với ý nghỉ: Cùng bà Tư vế miền
Tây, anh sẽ nuôi dạy thằng bé cho dù thể nào!
oOo
Lâu rồi, Tấn chỉ uống rượu cầm chừng,
nhưng hôm nay anh uống thật tình cùng Phúc. Anh nhìn bạn, gương mặt Phúc ngồ
ngộ, nhòe nhòe như qua một lớp gương:
-Mày không nghỉ dến bà già và em gái
ngoài này à?
-Mấy năm sống vật vờ tao nhớ lắm, nhưng
cái đêm nằm nghe tiếng thở dài của dì Tư tao thấy thương cuộc đời cô quạnh của
bà và thằng bé mới chào đời. Bà già và em gái thì xa, ngay bên minh đây cũng
hai phận người một bà già một trẻ thơ. Thôi thì cũng một kiếp người mà tao phải
đi qua, con đường nào cũng là đường, tao chấp nhận cưu mang. Giờ thì ổn rồi. nó
cứ đòi về thăm quê nội, ừ thì cho nó về, sang năm nó ra trường, lo cho nó một
chỗ làm, rồi vợ, rồi con…Trong cõi vô thường, cổ thụ có khác gì phù dung!
Như sực nhớ ra đều gì, Tấn hỏi Phúc:
-À mà sao hồi ấy mày ở tù?
-Tao bán chiếc xe hơi nằm đống mấy năm
trong sân phòng Văn Hóa cho tụi Chợ lớn, mua gạo chia cho anh em ăn tết!
-Mày vẫn thích gì làm đó?
-Ừ cái tính rồi, thấy thích thì làm, ít
khi cân nhắc phân vân, không sao thay đổi, mà tao cũng chẳng nghĩ đến chuyện
phải thay đổi. Thôi tao về kẻo thằng bé lo.
-Ở lại, ở lại với tao, tụi mình nằm
chung như cái hổi trai trẻ. Qua tết là tụi mình sáu chục rồi, có chết cũng được
ghi là “hưởng thọ” thay vì “hưởng dương” trên tờ cáo phó, mau thiệt!
-Ừ mau thiệt, đi ngủ, mày còn gác như
hồi xưa không?
-Bỏ lâu rồi nhưng đêm nay tau kẹp cổ mày
cho nó sướng.
-Ừ, cho mày kẹp.
Hai cái thân già xiêu vẹo dìu nhau đi
trong bóng đêm mờ mờ hơi sương, lành lạnh buổi cuối đông.
Sài Gòn, 18 tháng 1 năm 2015.
Trạch An-Trần Hữu Hội
From: trachan555@yahoo.com.vn
