Tác giả Nguyễn Bàng
Tuần trước, nhà thơ Đặng Xuân Xuyến gửi cho tôi chùm
thơ về rượu của anh và bảo để tôi đọc cho vui. Nhưng vui sao được khi mà cả
chùm 10 bài thơ đều thấm đẫm một nỗi buồn: Nỗi buồn riêng mình của thi nhân và
nỗi buồn vì nhân tình thế thái.
Người ta thường nói “Trà tam tửu tứ", nghĩa đại chúng nhất là “Uống trà không nên quá 3 người, mới thưởng thức hết cái thú vị của nó.
Còn uống rượu phải từ 4 người trở lên mới vui, mới náo nhiệt”. Nhưng trong
10 cuộc rượu của Đặng Xuân Xuyến khồng hề thấy có một cuộc rượu bốn người nào
mà chỉ thấy toàn những cuộc rượu một mình nhà thơ hay những cuộc rượu có thêm một
người nữa là hai. Và cả chùm 10 bài Thơ
Về Rượu thì có tới quá nửa số bài là độc ẩm.
Trước hết là
bài Một tôi với lời đề tặng cháu Đặng
Hải. Bài thơ chỉ có 6 câu nhưng cả 6 câu đều bắt đầu bằng từ “Một”:
Một
chai
Một
chén
Một
tôi thôi
Một
đêm gió quẩn chỗ tôi ngồi
Một
bàn tay lạnh quờ vai lạnh
Một
tiếng thở dài tôi với tôi!
Chai rượu chỉ có một, chén rượu cũng chỉ có môt. Chai
rượu có một thì không nói làm gì vì có thể không là chai bé mà là chai vừa hay
chai to đong đầy rượu để uống. Nhưng chén rượu chỉ có một thì lại khác. Bởi lẽ
bộ chén uống rượu thường với 4 chiếc, 8 chiếc hay 12 chiếc hoặc nhiều hơn,
nhưng đều là số chẵn vì người Á Đông vốn kỵ số lẻ, không đủ đôi đủ cặp. Câu thơ
“Một chén” vì người uống rượu không
có ai khác ngoài “Một tôi thôi”. Độc ẩm, uống rượu một mình. Đã cô đơn như thế,
bối cảnh không gian và thời gian lại là:
Một
đêm gió quẩn chỗ tôi ngồi
Một đêm, một làn gió cứ mãi chuyển quanh một điểm, một
phạm vi hẹp là cái chỗ tôi ngồi nhỏ bé.
Thi nhân đã cô đơn lại thêm làn gió cũng cô đơn và cái
chỗ ngồi cũng lẻ loi nên không khí bao quanh lạnh lùng là không thể khác.
Vì vậy, nhà thơ muốn tìm một ai đó để uống cùng nhưng
buồn thay lại chỉ là:
Một
bàn tay lạnh quờ vai lạnh
Bàn tay của mình quờ tìm lên vai của mình bởi có ai
đâu ngoài một chai, một chén, một mình tôi. Bàn tay lạnh và bờ vai cũng lạnh
làm bật lên:
Một
tiếng thở dài tôi với tôi!
Tôi với tôi, không có ai chia sẻ.
Bài thơ ngắn mà giàu cảm xúc. Ngoài lối điệp liên tiếp
tiếng một ở đầu câu toàn bài thơ, tác giả còn khéo dùng các câu thơ dài dần từ
2 tiếng đến 3 tiếng trong ba câu đầu diễn tả sự cô đơn rồi chuyển sang 3 câu 7
tiếng để kết thúc bằng một hơi thở dài buồn bã. Nhà thơ không nói thêm gì ngoài
6 câu thơ nhưng người đọc đều hiểu, còn hai câu nữa, bẽ bàng, xót xa cho thân
phận của mình nhưng Đặng Xuân Xuyến không viết ra bởi thi hào dân tộc Nguyễn Du
đã nói hộ nàng Kiều từ 200 năm trước:
Khi
tỉnh rượu lúc tàn canh,
Giật
mình mình lại thương mình xót xa.
Rượu say là cuộc
độc ẩm của nhà thơ dưới ánh trăng nên không lạnh lẽo lắm, vì vậy mà tinh thần
có phần phấn khích:
Ừ
này thì rượu. Ừ thì say
Ừ
rượu tri âm ủ lâu ngày
Ta
uống đêm nay cho thỏa thích
Cho
trời cùng đất ngất ngưởng say.
Thế rồi say trong men tình chiu chắt, say trong rượu
ngọt đào thơm và say trong lời hứa với bạn nào đấy, nhà thơ không cần đoái hoài
tới chú Cuội từ nơi cung Quế xuống khẩn khoản mời lên chơi:
Ta
chẳng ghé đâu. Ta ở đây
Sóng
sánh mềm môi chén rượu đầy.
Thôi
Cuội về đi ta chỉ muốn
Đêm
nay thỏa thích ta được say.
Bài thơ là một tưởng tượng đẹp, phóng túng và táo bạo
nhưng xét cho cùng cũng vì cô đơn quá nên tưởng tượng hão huyền thế thôi, giống
như thi bá Tản Đà thế kỷ trước cũng vì buồn nơi trần thế nên ngẩng đầu tâm sự với
chị Hằng vào một đêm thu rồi thể hiện rõ nguyện vọng của mình:
Cung
quế đã ai ngồi đó chửa?
Cành
đa xin chị nhắc lên chơi
Một mộng tưởng lên cung trăng bầu bạn với chị Hằng của
Tản Đà hay mộng tưởng chú Cuội trên cung Quảng xuống mời mình lên chơi của Đặng
Xuân Xuyến, xét cho cùng đều là muốn thoát ly cõi trần quá buồn chán.
Tiệc
Rượu Trong Mơ cũng là một cuộc độc ẩm diễn tả tâm trạng
muốn thoát cái “Một tôi” đơn côi bằng
cách để trí tưởng tượng hiện lên một thằng bạn đối tửu trong mơ. Cuộc đối tửu
đã đến hồi kết:
Dốc
ngược chai
Chắt
thêm vài giọt rượu
Cạn
ly này
Mai
mỗi đứa một nơi
Cả hai đều đã say nên cứ mày rót, tao rót, khề khà nhấp
môi rồi kể lể tình cảnh ngày mai chia ly mỗi thằng mỗi ngả, mày tao đều chung
kiếp không nhà nhưng rồi sẽ:
Tao
xa lạ
Cõi
trần đày đọa
Mày
xa hoa
Tiên
cảnh phiêu bồng...
Và họ cứ cạn nhé, cạn nhé chưa biết cuộc rượu tàn khi
nào. Bài thơ tưởng như mình đã có bạn cùng uống rượu. Nhưng than ôi, đó chỉ là
một cái bóng người trong mơ.
Men
Đắng
cũng là bữa rượu một mình không buồn nhưng lại đầy cay đắng vì một nghĩa vợ
tình chồng đã tan vỡ, từ mười lăm năm trước về trong hơi men hôm nay, cũng là
men rượu năm đó, cái men mà:
Chót
nhấp môi ta trượt bước xuống bùn
Cho nên tay nâng chén mà trong lòng vẫn cảm thấy:
Thon
thót sợ vô tình gặp lại.
Tự gật đầu với mình
“Ừ ly nữa”, thêm rượu để cố quên đi nhưng:
Cạn
ly này có quên được chuyện xưa?
Đau
thương đấy đến ngày nào lành sẹo?
Và rồi chuyện xưa cứ hiện về rõ mồn một:
Ừ
thì cứ trách ta bạc bẽo
Cứ
rêu rao ta ân ái hững hờ
Nhưng đâu phải thế, mà chỉ vì:
Quá
thật thà ta ra kẻ ngu ngơ
Ngớ
ngẩn cược đời mình nơi kẻ chợ.
Người đã như yêu tinh, như hồ ly mà lại thêm trời cũng
ăn ở bất công:
Trời
cao xa dung dưỡng lũ yêu hồ
Nên ta đành phải:
Cố
vẫy vùng thoát xa khỏi chốn nhơ
Ta
chết lặng nửa đời không phân tỏ.
Men Đắng đầy bi phẫn vì không biết phân tỏ cùng ai, tưởng
như sẽ đẩy nhà thơ vào miền bế tắc. Nhưng may thay vẫn có một chút ánh sáng là
khi cuối cuộc độc ẩm, nhà thơ đã nhận ra chân tướng không tốt đẹp gì của người
đã đi qua đời mình nên tự gật đầu thêm cho mình ly nữa, ly nữa để quên đi cái
bóng tà xưa và hướng tới một bình minh đang đợi:
Quên
bóng tà lẩn khuất phía song thưa
Ta
cạn chén đón bình minh trước cửa.
Bữa rượu một mình cuối cùng trong chùm Thơ Về Rượu là bài thơ Chết. Bài thơ chỉ
có 4 câu nghe như tiếng nghẹn nấc khi nhà thơ nhấp chén rượu buồn cay đắng tiễn
người mình yêu đi lấy chồng và thấy trái tim mình đang dần chết:
Kể
từ trăng tàn ấy
Ta
chết dần ai hay.
Bài thơ khiến nhiều người nhớ tới Chuyện Tình Buồn của nhà thơ Phạm Văn Bình đã được nhạc sĩ Phạm Duy
phổ nhạc:
Ngày
nhà em pháo nổ
Tâm
hồn anh nhuốm máu
Ôi
nhát chém hư vô
Ôi
nhát chém hư vô.
Chuyện
Tình Buồn chứ không phải Chết
nhưng cũng nhuốm máu đau thương bởi những nhát chém hư vô!
Thế Gian Say gọi
là cuộc rượu một người cũng được hay cuộc rượu hai người cũng được. Một người
vì bài thơ là lời của Đặng Xuân Xuyến nói về thế gian say. Hai người vì bài thơ
có đề tặng nhà thơ Hoàng Xuân Hoạ khiến ta có thể hiểu là hai thi nhân đã đối ẩm
với nhau rồi phiếm đàm về thế gian say và sau cuộc rượu thì nhà thơ họ Đặng ghi
lại gửi tặng nhà thơ họ Hoàng. Dù hiểu cách nào thì Thế Gian Say cũng là một
phiếm đàm về cái say rượu của người đời:
Thế
gian say đòi đập chén trở cờ
Thế
gian cười.
Thế
gian khóc.
Thế
gian mơ
Người đời say đòi “đập
chén trở cờ” rồi cười, rồi khóc, rồi mơ, rồi thêm nữa:
Ngật
ngưỡng bước.
Khành
khạch cười.
Chửi
cha thiên hạ dở!
Tôi từng nghe, cũng chính người đời đã phân ra ba loại
say lớn trong thế gian: Loại thứ nhất, say như khỉ, hết “nhảy múa rồi đến ca hát hay chửi bới”, loại thứ hai, say như lợn, "nặng nề, trì trệ và muốn ngủ",
loại thứ ba, say như dê, "không có đầu
óc, nhưng dâm đãng".
Thế gian say trong thơ Đặng Xuân Xuyến thuộc loại thứ
nhất, say rồi chửi cha thiên hạ. Thế thì có sao, thưa hai nhà thơ Đặng xuân Xuyến
và Hoàng Xuân Hoạ? Chí Phèo kia, khi say hắn đã chửi tuốt luốt đấy thôi: “Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ
rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi trời. Có hề gì? Trời có của riêng nhà
nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng là ai. Tức
mình, hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại...”
Nhưng Chí Phèo chửi cả làng Vũ Đại đã thấm gì so với
Trương Tửu và bạn ông khi say:
Chửi
Đông, chửi Tây chửi tất cả
Hình như hai nhà thơ họ Đặng và họ Hoàng rất tương đắc
khi chê “Thế gian say đòi đập chén trở cờ”.
Tôi tra từ điển “trở cờ” nhưng không
thấy mà chỉ có “trở” được định nghĩa “Đảo ngược vị trí đầu thành đuôi, trên thành
dưới, trái thành phải hoặc quay ngược lại đi hướng khác”. Dù thế nào trở cờ
cũng là xấu. Cái chén nó vừa đựng rượu cho mình uống giờ say đòi đập nó, không
xấu thì là gì?
Nhưng ở đời thiếu gì người không say mà đã trở cờ trong
những việc trọng đại, như ông Tổng Bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam đã phát biểu: “Có người công khai bày tỏ ý kiến trái với
Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, làm trái nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, thậm chí
có người "sám hối", "trở cờ"; tình trạng tham nhũng, quan
liêu, xa dân, tổ chức không chặt chẽ, nhiều nguyên tắc của Đảng bị vi phạm”
Trên thế giới, từ lâu ông nhà thơ Aragon người Pháp
khi theo đảng Cộng Sản Pháp đã viết:
Đảng
đã cho tôi sáng mắt sáng lòng
Để ca ngợi cái tổ chức mà mình có mặt, còn câu thơ nào
hay hơn câu ấy?
Nhưng rồi, như rất nhiều người cùng chí hướng của mình
trong thế kỷ XX, sau đó, niềm tin của ông đã thay đổi. Và ông bị gọi là trở cờ.
Những người như ông Tổng bí thư nói hay như ông
Aragon, trở cờ chứ không phải hối hận. Nhưng họ vẫn đáng trọng hơn những kẻ
không trở cờ mà trung thành, nhất quán một cách mù quáng.
Bài thơ Thế
Gian Say hay nhất ở câu cuối:
Rượu
ba xu. Thế gian hóa thằng rồ!
Ngày xưa, tiền chi tiêu trong dân chúng là tiền gián,
với một quan là 360 đồng, dưới đồng là hào, dưới hào là xu rồi đến chinh và kẽm.
Ca dao Việt Nam có nhắc đến người nội trợ đi chợ:
Một
quan tiền tốt mang đi
Nàng
mua những gì mà tính chẳng ra
Thoạt
tiên mua ba tiền gà...
Ngày nay, đồng tiền Việt Nam được lưu hành trong dân
chúng, thấp nhất là tờ giấy bạc một nghìn đồng. Nhà thơ Nguyễn Khôi có kể về vợ
mình đi chợ:
Nửa
triệu tiền tốt mang đi
Em
mua những gì?- máy tính thẩm tra
Xem vậy, rượu ba xu thời nào cũng là thứ rượu rẻ tiền
nhất.
Nên cái đáng cười người đời là đã phải uống cái thứ rượu
mạt hạng ấy mà không biết mình là ai lại đòi đập chén trở cờ rồi cười, rồi
khóc, rồi mơ và chửi thiên hạ để chính thế gian gọi là thằng rồ. Nhưng trong
cái đáng chê cười ấy cũng nên có chút lòng thương xót vì họ toàn là dân nghèo
khốn khó. Những kẻ giàu sang chơi những loại rượu Sake, Shochu, Whisky, Chivas…
dẫu có say điên đảo vẫn có kẻ hầu người hạ và có ai dám bảo chúng hoá thằng rồ
đâu. Bởi ở đời này, “ông” nào nói to, “ông” nào nhiều tiền thì “ông” ấy đúng!
Vả lại:
Thế
gian còn dại chưa khôn
Sống
mặc áo rách chết chôn áo lành
Vậy phiếm đàm về thế gian say thì cứ phiếm nhưng đừng
quá chê trách họ.
Những cuộc rượu hai người trong chùm thơ về rượu của Đặng
Xuân Xuân Xuyến hầu hết thấm đẫm nỗi buồn vì nhân tình thế thái.
Hai bài thơ Quan
Trường và Bạn Quan đều diễn đạt
tâm trạng nhà thơ khi uống rượu với hai người bạn làm quan. Thói thường khi có
bạn làm quan người ta thường hãnh diện và coi đó là một may mắn và một diễm
phúc. Nếu bạn là quan lãnh đạo cấp cao, người ta còn cố chụp chung một bức ảnh
bắt quàng làm họ rồi treo giữa sảnh khách để loè khoe thiên hạ. Đặng Xuân Xuyến,
ít nhất có hai bạn quan nhưng anh không có cái ý khoe khoang đó .
Thằng bạn trong Quan
Trường là một quan chức to vừa “ngã
ngựa” vì bị bọn đồng liêu ganh ghét không cùng dòng chảy với chúng:
Đục
kín dòng mày lại cố gượng trong
Chúng
nó đập bởi mày không chịu hỏng
Vì thế, nhà thơ an ủi bạn:
Nào,
cứ uống, đếch gì mày phải ngại
Làm
“quan to” ngã ngựa cũng chả hèn
Thiên
hạ cười. Thây kệ thiên hạ soi
Mày
giả xỉn để đời thôi khốn nạn.
Rồi chân tình khuyên bạn:
Ừ.
Thế nhé. Lấy gia đình làm trọng
Cứ
vui đi, mặc thiên hạ vào tròng
Tiếc
làm gì mấy thứ của phù du
Thiên
trả Địa, đếch gì mày cay cú.
Bài thơ cho ta thấy, tuy không làm quan nhưng Đặng
Xuân Xuyến biết rất rõ chốn quan trường. Nơi mê cung bí hiểm ấy luôn có những
đám mây đen âm mưu vần vũ, sóng gió lật đổ thanh toán nhau bất kì nổi lên gây
ra không biết bao nhiêu thảm kịch. Ở đấy đầy dẫy những kẻ mặt dày vô sỉ, đầy
quyền mưu quyền biến, đổi trắng thay đen, gian hùng, giả nhân giả nghĩa…Vì thế
nhà thơ gọi chốn quan trường là nơi thiên hạ đú, thiên hạ cù và văng thẳng câu
chửi vào cái thiên hạ ấy:
Nào.
Uống nhé! Kệ cha thiên hạ đú
Nào.
Cứ say! Mặc mẹ thiên hạ cù
Rồi mời rượu bạn để:
Tao
với mày trận nữa ngoắc cần câu
Cho
trôi tuột trò nhố nhăng thế sự.
Thái độ của nhà thơ là rất thẳng thắn coi khinh chốn
quan trường và cảm thông sâu sắc với bạn mình, tuy làm quan nhưng vẫn còn chút
thanh sạch và chưa bị tha hoá nên đã bị cả một lũ quan trường, chúng nó đập.
Người bạn quan thứ hai của nhà thơ trong bài Bạn Quan là một quan chức đang tại vị,
về quê mở tiệc tẩy trần, khách mời là nhà thơ bạn cũ. Thằng bạn quan này thì
khác thằng bạn quan bị ngã ngựa, bởi thế nhà thơ đã mượn rượu giả say để có cớ
vạch trần bộ mặt thật của thằng bạn cũ lâu ngày gặp lại:
Mày
làm quan chắc kiếm bộn tiền
Chức
ấy rẻ mà sinh lắm lãi
Mày là thằng đã bỏ tiền ra để chạy chức, xong rồi thì
phải thu hồi vốn, thu hồi xong phải làm lãi bằng cách vơ vét, ăn không từ thứ
gì của dân.
Thêm nữa, cái tài học và tâm địa của mày, hai ta đâu
có lạ gì nhau:
Mày
học ngu nhưng thủ đoạn tài
Tao
học giỏi nhưng mù thủ đoạn
Tưởng rằng nói trắng phớ ra như thế thì mình sẽ hả
lòng hả dạ, bớt đi bao đau buồn thua thiệt trong cõi đời đen bạc. Còn nó, thằng
bạn quan sẽ mất mặt vì nhục nhã.
Nhưng cái hay ở bài thơ là thằng bạn lại không thấy
như thế. Mà y đợi:
Rượu
tới tầm
Mày
ghé tai tao
Nói
thật nhỏ
Căng
tai mới rõ
Ơ hay, sao chỉ có hai người bạn uống rượu tẩy trần mà
y lại phải “ghé tai”, “nói thật nhỏ” đến nỗi bạn phải “căng tai mới rõ”. Phải chăng quen sống ở
chốn quan trường, nơi mê cung bí hiểm đã thành động hình trong y, lúc nào cũng
phải giấu giấu diếm diếm những cái gọi là sự thực. Nay chỉ có y và thằng bạn mà
y vẫn chửi là “Quá nửa đời mãi chửa hết
ngu…” thì nỗi sợ ấy không còn nữa nên y mới có đủ dũng khí để nói ra cái sự
thực ấy:
“Làm
người khó
Làm
quan càng khó
Chốn
quan trường chó, vịt giống nhau…”
“Quan
càng lớn, chữ nhân càng nhỏ…”
“La
liếm quen rồi nào biết bẩn nhơ!”
Đúng là y nói rất thật nhưng cũng đúng y là một thằng
học ngu vì y chưa đọc hết câu: “Làm người
là khó, làm người xã hội chủ nghĩa còn khó hơn nhiều”
Vẫn đang đà giả tỉnh giả say, nhà thơ làm ra bộ ngớ
ngơ:
Khen
các quan vì dân vì nước
Ai ngờ thằng bạn quan cũng đang đà được nói thật nên
đáp lại cũng rất thật:
Đời
đã chó
Quan
trường càng chó
Tuy y nói thật thế nhưng y vẫn đang làm quan. Bữa tiệc
tẩy trần hôm nay là tiệc của nhà quan được mua sắm bởi những đồng tiền y đã “Ăn của dân không từ cái gì”, đã “La liếm quen rồi nào biết bẩn nhơ”. Vì
vậy, nhà thơ cần phải nói thẳng nốt với y:
Rượu
mày mời
Tao
uống khó trôi
Thịt
mày gắp
Tao
nhai khó nuốt
Bạn
Quan
là một bài thơ hay, một cuộc rượu hai người đầy kịch tính, cả hai đều mượn hơi
men để nói thật lòng mình, rất đúng với câu “Lời
say sưa mới là câu chân tình” (Trần Huyền Trân) cho ta thấy bộ mặt thật xấu
xa bỉ ổi của bọn quan trường trong xã hội hiện nay.
Đời
Khát
với lời đề tặng nghệ sĩ Võ Hoài Nam là cuộc rượu của đôi bạn, một nhà thơ và một
nghệ sĩ. Hiển nhiên là rượu phải ngon và quý:
Rượu
tình đời men ủ nhiều năm
Họ khát gặp nhau và khát cả rượu nên cuộc đối tửu là một
trận càn khôn túy lúy:
Này
thì khát!
Uống
cho đời đỡ khát
Rượu
tình đời men ủ nhiều năm
Khát
chất chồng
dồn
nén
tháng
năm
Ta
đốt cạn cái đong đời cay đắng
Họ liên tiếp chuốc rượu mời giục nhau trong ba khổ thơ
liên tiếp khổ nào cũng mở đầu bằng hai câu:
Uống!
Thì
uống!...
Uống để cho hết u buồn, cho Nhật Nguyệt hửng nắng, cho
lòng ta và lòng bạn không hổ thẹn giữa một thế gian “sấp ngửa trắng đen”, và để:
Rượu
tri âm thêm vững mạnh bước đường!
Đúng là thi nhân, nghệ sĩ say thì chữ nghĩa tràn chiếu
rượu
Thân phận nhà thơ Đặng Xuân Xuyến thì bạn đọc đều đã
biết, chỉ xin vài nét về tài tử Võ Hoài Nam để mọi người hiểu thêm về kèo rượu
của đôi bạn.
Bố mẹ Võ Hoài Nam ly hôn khi anh mới lên hai, kể từ
đó, Võ Hoài Nam sống mà như một đứa trẻ không có gia đình. "Đầu đường, xó chợ đã dạy tôi nên người”. Đấy là lời dũng cảm
anh tự nói ra. Trở thành diễn viên chính trong series phim "Cảnh sát hình sự",
Võ Hoài Nam được coi là một trong những tài tử hàng đầu của điện ảnh phía Bắc.
Khi đang ở đỉnh cao của sự nghiệp, anh bất ngờ rời xa màn ảnh cùng vợ mở quán
ăn để có đủ cơm áo chăm lo cho đàn con 4 đứa..
Võ Hoài Nam tâm sự: "Đối với tôi, tiền không phải là tất cả, tiền không đánh đổi được
tình nghĩa, hạnh phúc gia đình. Nghĩ vậy nên tôi dừng lại, không dấn thêm một
bước nữa". Thật không hổ thẹn khi không ham tiền và ham sự nổi danh dưới
ánh đèn sân khấu. Đúng như câu thơ Đặng Xuân Xuyến:
Ta
như bạn sống một đời không thẹn
Say
Yêu
là cuộc rượu của nhà thơ với người tình. Một cuộc rượu đã đến hồi rượu ngọt,
môi mềm và “Xem trong âu yếm có chiều lả
lơi”:
Nào
nâng chén cho sầu sầu rũ bỏ
Trút
áo xiêm cho đêm bớt ngại ngần
Đây
rượu nồng, men ủ đã nhiều năm
E
ngại thế... Làm sao ta chẳng giận
Và rồi mặc dù đêm lạnh lắm nhưng đã say yêu, đã trút
áo xiêm rồi thì cái gì đến sẽ phài đến:
Đêm
phập phồng, ngực nõn hứng trăng non
Môi
đón lưỡi uống hương tình bất tận.
Trong thi ca Việt Nam, ta thấy nhiều bài thơ hay về cuộc
rượu của nhà thơ với người đẹp như trong thơ Lưu Trọng Lư, Vũ Hoàng Chương,
Xuân Diệu…Nhưng hầu hết những người đẹp đó đều là gái giang hồ, gái nhảy hay kỹ
nữ:
Tiếng
gà lại rộn trong thôn...
Khoan
đừng tơ tưởng vợ con ở nhà
Giờ
này còn của đôi ta,
Giang
hồ rượu ấy còn pha lệ người,
Ô
sao rượu chẳng kề môi,
Lời
đâu kiều diễm cho nguôi lòng chàng?
(Lưu Trọng Lư -
Giang hồ)
Say đi
em, say đi em
Say
cho lơi lả ánh đèn
Cho
cung bậc ngả nghiêng điên rồ xác thịt
Rượu,
rượu nữa, và quên, quên hết...
(Vũ Hoàng Chương - Say đi em)
Khách ngồi lại cùng em! Đây gối lả,
Tay em đây, mời khách ngả đầu say;
Đây
rượu nồng. Và hồn của em đây,
Em
cung kính đặt dưới chân hoàng tử.
(Xuân Diệu - Lời kỹ nữ)
Người đẹp trong Say
Yêu của Đặng Xuân Xuyến không phải là gái giang hồ, gái nhẩy hay kỹ nữ
nhưng tiếc thay cũng chỉ là người con gái chẳng cần thề non hẹn biển, nguyện ước
trăm năm “như chim chắp cánh như cây liền
cành” mà chỉ say yêu một đêm, một lần:
Yêu
thương nhé.
Một
lần thôi. Là đủ
Ta
đâu cần gian díu giữa nhân gian...
Trong bài thơ “Gửi Trương Tửu” mà khi soạn Thi
nhân Việt Nam, Hoài Thanh đã đưa bài thơ này vào sách và cho rằng: Đây "mới thực là kiệt tác của Nguyễn Vỹ”,
có câu:
Cạn
rượu rồi thơ mới véo von
Có thể nói nhờ Rượu mà nhà thơ Đặng Xuân Xuyến đã cảm
khái nên chùm Thơ Về Rượu khá hay và
độc đáo. Chùm thơ 10 bài với 10 cuộc rượu khác nhau, lúc độc ẩm, lúc nhị ẩm
trong những bối cảnh khác nhau đã diễn tả khá đậm nét nỗi buồn riêng mình và nỗi
buồn chung về nhân thế của nhà thơ, giúp người yêu thơ hiểu thêm về thi nhân và
hiểu thêm cái cõi đời sấp ngửa đen bạc này.
Nhìn bộ dạng thư sinh của Đặng Xuân Xuyến, tôi nghĩ
nhà thơ không phải là người hay rượu mà chỉ đáng phụ chén cho cụ Tam nguyên Yên
Đổ, nếu cụ còn sống. Mà cụ Tam thì:
Rượu
tiếng rằng hay, hay chả mấy
Độ
năm ba chén đã say nhè
Phải chăng Đặng Xuân Xuyến đã mượn rượu và có hẳn một
chùm Thơ Về Rượu hôm nay để xóa nhòe đi tất, để ngự lên hiện thực mà ngạo chơi
với Thế sự thăng trầm bao tục lụy này?!
Sài Gòn, cuối tháng 07.2018
NGUYỄN BÀNG
Địa chỉ: Thành phố Sài Gòn
Email: bnguyen37@gmail.com
