Đền thờ Dức thánh Chử Đồng Tử. Anh: VOV Du lịch.
ĐỨC THÁNH CHỬ ĐỒNG TỬ và LỄ HỘI ĐA
HÒA
.
Cách Hà Nội chừng 25km dọc theo đê
sông Hồng, có hai ngôi đền thờ Đức Thánh Chử Đồng Tử. Một ngôi đền nằm ở địa phận
thôn Đa Hòa, xã Bình Minh, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên bên dòng sông Hồng
nhìn ra bãi Tự Nhiên nơi nàng công chúa Tiên Dung xinh đẹp, con gái vua Hùng thứ
18 kỳ ngộ và nên duyên với chàng Chử Đồng Tử nghèo khó. Một ngôi đền nữa thuộc
địa phận thôn Yên Vĩnh, xã Dạ Trạch, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên, nơi chàng
Chử Đồng Tử cùng nhị vị phu nhân hóa về trời.
Bài viết này giới thiệu ngôi đền thờ
Đức Thánh Chử Đồng Tử cùng Nhị vị Phu nhân ở thôn Đa Hòa và những nghi thức cơ
bản trong lễ hội Đa Hòa.
Ngôi đền Ða Hòa nằm trên một khu đất
cao rộng, bằng phẳng, hình chữ nhật có diện tích 18.720m², mặt đền quay về hướng
chính tây nhìn thẳng sang bãi Tự Nhiên. Tổng thể kiến trúc có 18 ngôi nhà mái
ngói cổ như 18 con thuyền mũi cong, tượng trưng cho 18 đời vua Hùng.
Ngọ Môn gồm 3 cửa. Cửa chính là tòa
nhà 3 gian cao rộng, trên đỉnh nóc đắp Lưỡng Long Chầu Nguyệt, chỉ mở cửa vào
ngày đại lễ. Hai cửa bên mở vào các ngày lễ hội, Sóc Vọng... để đón khách thập
phương.
Qua sân Ðại là đến Ðại Tế, tòa
Thiêu Hương, cung Ðệ Nhị, cung Ðệ Tam và cuối cùng là Hậu Cung. Tòa Thiêu Hương
có kiến trúc cao, thoáng, trang nghiêm. Các đầu đao, bờ nóc chạm trổ tinh vi, đắp
gọt tỉ mỉ, màu sắc rực rỡ với trang trí nhiều hình rồng, sư tử.
Cửa võng ở cung Ðệ Nhị được sơn son
thiếp vàng, chạm hình chim phượng, hoa cúc và các loại quả.... Các pho tượng Đức
Thánh Chử Ðồng Tử và Nhị vị phu nhân được đúc bằng đồng rất đẹp.
Đền Dạ Trạch nằm cạnh đầm Dạ Trạch
với không gian thoáng đãng. Kết cấu chính từ ngoài vào trong gồm có lầu Chuông,
hồ Bán Nguyệt, qua sân là đến điện thờ gồm ba tòa nhà. Trong đền thờ còn có ban
thờ Triệu Việt Vương (Tương truyền do Triệu Việt Vương từng đóng quân ở đây).
Toàn bộ nội, ngoại thất, kiến trúc ngôi đền toát lên nét cổ kính, linh thiêng.
Hằng năm vào ngày 10 đến 12 tháng
2 âm lịch, lễ hội Chử Đồng Tử được diễn ra tại các đền Đa
Hòa (xã Dạ Trach, Khoái Châu) và đền thờ Hồng Vân công chúa (xã
Đông Tảo, Khoái Châu) để tỏ lòng ghi nhớ công ơn của Tam vị với dân
quanh vùng, đồng thời cũng để nhắc nhở tô đậm thêm thiên tình sử muôn
đời của Tam vị Đức Thánh Chử Đồng Tử - Tiên Dung và Hồng Vân.
Sáng ngày khai hội (mồng 10 tháng 2
âm lịch), từ sáng sớm các cụ phụ lão trong làng khăn áo chỉnh tề ra đền thắp
hương làm lễ. Sau lễ khai mạc sẽ ôn lại truyền thuyết về cuộc đời và những hoạt
động của Đức Thánh Chử Ðồng Tử và nhị vị phu nhân, rồi thực hành nghi lễ rước
nước.
Đúng giờ quy định, đoàn rước kiệu
khởi hành ra bến sông Hồng lấy nước. Ði đầu là 2 con rồng vàng lộng lẫy do 10
người điều khiển uốn lượn theo nhịp trống phách. Đoàn rước kiệu là đội tế nữ với
xiêm y đủ màu sắc. Ðám rước có ban nhạc lễ, kiệu thánh, bát bửu, kíp chấp, ché
đựng nước. Ðoàn rước nước ngồi trên hàng chục chiếc thuyền bơi ra giữa sông Hồng
múc nước đổ vào ché rồi quay về đền để làm lễ tắm tượng.
Theo sau là đoàn “rước du”, đưa kiệu
thờ các Đức Thánh lên thuyền rồng dạo trên sông với nhiều nghi thức tế lễ, múa
hát trên thuyền. Dọc bờ sông có các đội múa hát, chiêng trống, cờ quạt, võng lọng
theo hầu.
Sau khi nghi lễ rước nước, rước du
kết thúc, chóe nước thiêng và kiệu Thánh được rước trở lại đền thì tổ chức lễ
dâng hương và khai hội.
Theo tục lệ, nước được dùng để cúng
phải là nước ở giữa sông Hồng. Người đại diện cho dân làng lấy nước là cụ già
có đức độ trong làng. Dâng nước là hình thức tâm linh cầu nguyện một năm mưa
thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu.
Sau khai hội, diễn ra rất nhiều trò
chơi dân gian, nhiều tiết mục biểu diễn văn nghệ truyền thống như: hát ca trù,
hát trống quân; các trò chơi đi cầu kiều, bắt vịt, đánh đu…
Đặc biệt, lễ hội Ða Hòa được gọi là
Lễ Hàng Tổng Mễ, với thông lệ cứ 3 năm diễn ra một lần với sự tham gia của nhân
dân hai xã Bình Minh (huyện Khoái Châu) và Mễ Sở (huyện Văn Giang): Sáng ngày
10 tháng 02 âm lịch, 8 làng thuộc tổng Mễ (tức 8 làng của 2 xã Bình Minh và Mễ
Sở) đồng loạt tiến hành lễ rước kiệu về đền Đa Hòa.
Khi vào đền, ở mỗi đám kiệu lại diễn
ra các trò khác nhau như múa rồng, múa phượng, múa sinh tiền…
Các đoàn rước khi gặp nhau còn có
nghi thức chào hỏi độc đáo. Khi đã rước đủ 8 kiệu về đền thì tổ chức đại lễ
dâng hương và khai hội.
Đặng Xuân Xuyến
Hà Nội
<baothang_xuanxuyen@yahoo.com.vn>
