“Tôi
thực sự choáng ngợp trước bộ biên niên sử đồ sộ HÀNH KHÚC GIẢI PHÓNG…” Đó không
chỉ là cảm nhận riêng của nhạc sĩ Doãn Nho trong Lời giới thiệu tập sách mà là
của đông đảo độc giả quan tâm đến lĩnh vực âm nhạc Việt Nam
Trên bìa sách, hình ảnh lá cờ sao vàng rực
sáng trên nền cờ nửa đỏ nửa xanh thân thuộc tung bay như vọng về trong tâm thức
độc giả cả một quá khứ hào hùng của mảnh đất miền Nam
Tựa đề “Hành khúc giải phóng” là mượn tựa ca
khúc "Hành khúc giải phóng” của Hoàng Hiệp và Lưu Hữu Phước dưới bút danh Lưu
Nguyễn - Long Hưng. Cuốn sách dày trên 1400 trang khổ 19x26cm tập hợp 581 tác
phẩm thanh nhạc và hợp xướng của 56 nhà thơ và tác giả lời ca phản ảnh những
bước thăng trầm của lịch sử trong suốt 20 năm (1955-1975), một giai đoạn đấu tranh thống nhất đất nước, giải
phóng hoàn toàn miền Nam. Đội ngũ những người sáng tác hồi đó thật hùng hậu, từ
những gương mặt quen thuộc từ hậu phương lớn miền Bắc, những tác giả được chi
viện cho chiến trường miền Nam
đến những tác giả tại chỗ, trưởng thành từ phòng trào Đồng Khởi của đất miền Nam
Từ ngày 20/7/1954, Hiệp định Genève được ký
kết, hòa bình được lập lại trên đất nước, tổng tuyển cử thống nhất đất nước.Trong
khi chờ đợi tổng tuyển cử, vĩ tuyến 17 được chọn làm giới tuyến tạm thời. Đó là
thời điểm mà các tác phẩm âm nhạc khởi điểm cho sự hình thành của nền âm nhạc
Giải phóng liên tục xuất hiện. Sau đó, đế quốc Mỹ phản bội Hiệp định Genève, xây dựng chính quyền tay
sai ở miền Nam, thực hiện âm mưu thôn tính miền Nam và sử dung mảnh đất nầy làm
bàn đạp tiến công miền Bắc, áp đặt chế độ thực dân mới của chúng ở Đông Dương. Nhân dân ta lại ra trận. Ngày
20/12/1960 tại Tân Lập (Tây Ninh), Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt
nam ra đời, mở đầu cho một giai đoạn đặc biệt của âm nhạc Cách mạng Việt Nam, là
thời điểm hình thành chính thức gương mặt Âm nhạc Giải phóng. Âm nhạc Giải
phóng trong suốt chặng đượng 20 năm đánh giặc đã bám sát và phục vụ tích cực
cho các lực lượng vũ trang, lực lượng chính trị của quần chúng và lực lượng
binh vận tức là “ba mũi giáp công”. Nói
chung là phục cho cuộc kháng chiến chính nghĩa của cả dân tộc.
Kế thừa truyền thống của Âm nhạc Cách mạng
Việt Nam
Sách chia làm hai phần lớn. Trước khi đi
vào nội dung nòng cốt, nhạc sĩ Lư Nhất
Vũ đã có một khảo cứu có tính chất khái quát, khẳng định vai trò lịch sử vẻ
vang của Âm nhạc giải phóng miền Nam
Phần đầu là phần sưu tầm 581 ca khúc với tựa
đề chung MỘT LỜI NGUYỀN GIẢI PHÓNG MIỀN NAM
Ngày mồng Một Tết Tân Sửu (15-2-1961),
các lực lượng vũ trang cách mạng thống nhất thành Quân giải phóng miền Nam, anh
“Giải phóng quân" là “hậu duệ” của anh "lính Cụ Hồ", một hình ảnh tuyệt với đã
được các nhạc sĩ khai thác một cách mạnh mẽ, hào hùng và sinh động như “Bài hát Giải phóng quân” (Long Hưng), Ta là
chiến sĩ giải phóng quân (Văn Lưu-Triều Dâng), Chào anh giải phóng quân chào
mùa xuân Đại thắng (Hoàng Văn), Gởi anh Giải phóng quân miền Nam (Phan Thanh Nam), Giải phóng miền Nam (Huỳnh Minh
Siêng), Hành khúc giải phóng (Lưu
Nguyễn-Long Hưng), Xuân chiến khu (Xuân Hồng), Tiến lên chiến sĩ đồng bào (Huy
Thục phổ nhạc theo thơ Bác Hồ), Hành quân
đêm (Xuân Hồng-Trí Thanh)… Trong đó ca khúc “Giải phóng miền Nam” là bài
ca chính thức của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam, là hiệu lệnh
thúc giục quân dân miền nam xông lên đánh
Mỹ, lả sứ giả của nhân dân miền Nam trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng đối
với bạn bè quốc tế.
Bên cạnh đó là những ca khúc viết về con đường
Trường sơn huyền thoại,về những chiến thắng vẻ vang trong hành trình đánh
giặc.Trong tiếng súng của Ấp Bắc, Bình Giả, Bến Cát, Tây Nguyên còn có những chiến công trên chiến trường Tây Ninh
oanh liệt (Hát mừng Tây Ninh chiến thắng-Trí Thanh, Tây Ninh chiến thắng-Lê
Lương). Rồi những ca khúc mang âm điệu hùng tráng của đại thắng mùa xuân 1975
lịch sử (Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh-Xuân Hồng, Đất nước trọn niền
vui-Hoàng Hà..)
“Có một dòng luân lưu âm nhạc chảy vào dòng sông lớn của âm
nhạc cách mạng Việt Nam
Phần thứ hai “ĐƯỜNG CÀNG XA CÀNG NHỚ” tập
hợp những hồi ức, ghi chép của các nhạc sĩ sáng tác và những người hoạt động
trong ngành âm nhạc giải phóng. Là một kho tàng lịch sử sống động khẳng
định vai trò lịch sử và sức sống vô tận của âm nhạc giải phóng.
Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ cũng đã khẳng định: “Mặc dù được coi đây là
một tập hợp, một quy tụ lớn nhất từ trước đến nay những bài ca giải phóng, song
vẫn còn biết bao nhiêu ca khúc chưa thể góp mặt lần nầy. Có những bài hát bị
thất lạc không còn văn bản, chỉ được
nhắc đến trong những hồi ức của tác
giả…”, thế nhưng tác phẩm “HÀNH KHÚC GIẢI PHÓNG” đã khẳng định được sự thành tựu của nền âm nhạc giải phóng miền
Nam, góp phần to lớn vào sự nghiệp kháng chiến, giải phóng miền Nam và thống
nhất đất nước. Là hành trang của nhiều thế hệ trên con đường xây dựng đất nước hôm
nay và mai sau.
PHAN KỶ SỬU
