NGƯỜI HÁT XIỆC
Cô Hoài nhớ lại ngày cô nhặt đứa
bé sơ sinh bị cha mẹ bỏ rơi ở cạnh đường
ray xe lửa năm nào. Cô đã đem về nuôi nhưng cuối cùng nó cũng không ở với cô
được lâu. Đến lúc mười sáu tuổi nó đã bỏ
nhà ra đi. Giờ nầy nó ở đâu. Làm ăn sinh
sống thế nào. Đã sáu năm rồi cô không có
một tin tức gì về nó. Mà cũng lạ, không biết sao trong lòng cô vẫn không nguôi hy vọng một ngày nào đó nó sẽ trở về với cô.
Cô Hoài là giáo viên cấp hai đã
nghỉ hưu. Chồng cô là giáo viên cấp ba
mất do một cơn bạo bệnh, lúc cô vừa sinh đứa con trai đầu.
Cô ở vậy nuôi con cho đến lúc con
trai cô trưởng thành. Thế rồi cậu con trai cũng đã hy sinh vào năm 1978 lúc
đang làm công tác nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia. Đã qua thời kỳ sinh dẻ nên cô
cũng không nghĩ tới chuyện chắp nối cho có tương lai nữa. Cô định đến trại từ
thiện xin một đứa bé về nuôi để có hôm sớm tuổi già. Chưa kịp thực hiện ý
định thì cô Hoài nghe tin ở cạnh đường
ray xe lửa xuyên qua thị trấn cô đang ở, có một đứa bé mới sinh bị cha mẹ bỏ
rơi. Nghe vậy cô Hoài đến xem tình hình thực hư thế nào. Quả đúng như tin đồn,
cô đến nơi đã thấy có vài người đi đường đứng bu quanh. Một đứa bé sơ sinh được
quấn trong cái khăn lông màu trắng. Có lẽ do sương khuya lạnh nên mặt đứa bé đã tím tái. Nó khóc không thành tiêng.
Nhưng rõ ràng đứa bé còn sống, tay chân
nó vẫn còn cựa quậy. Cô Hoài chợt la lên hoảng hốt: Chết rồi mắt đứa bé bị kiến
moi. Cô lao đến xốc đứa bé lên. Lấy tay gạt một con kiến lửa đang bu vào mí mắt
bên trái của nó. - Hỏng mất con mắt rồi. Cô Hoài kêu lên như chính con mắt mình
đang nhức nhối. Đứa bé phát ra tiếng khóc như mèo con kêu. Có ai đó nói: -Đúng
rồi, cô Hoài chưa có con cái gì, đem nó về nuôi làm con đi. Trời cho cô đấy.
Một giọng đàn bà khác: -Con cái mình đẻ ra chưa chắc đã nhờ được. Biết đâu sau
nầy lại nhờ nó đấy. Đem về săn sóc nuôi dưỡng nó đi cô Hoài.
Cô Hoài không nghĩ gì về những
lời nói ấy. Cô thấy cảnh đứa bé quá thương tâm, trong lòng cô chỉ nghĩ một
điều: Nếu mình không đem đứa bé về săn sóc thì nó sẽ chết mất. Sau nầy con của
ai họ đến nhận thì cho lại.
Đứa bé mà cô Hoài nhặt về nuôi
hôm đó là một bé trai. Mặc dầu cô đã chạy chữa hết sức nhưng con mắt bên trái
của nó đã hỏng. Đứa bé lớn như thổi. Đã hai năm trôi qua nhưng không có ai đến
xin nhận nó cả. Cô Hoài quyết định nuôi nó làm con. Cô đi làm giấy khai sinh
cho nó, lấy họ của chồng và đặt tên cho nó là Phúc. Cô nghĩ việc làm nầy là một
điều phúc cho đứa bé mà cũng cho chính
cô. Cô Hoài tính để nó lớn lên một chút
nữa sẽ đưa vào thành phố, không chữa
được mắt thì làm mắt giả cho nó.
Cu Phúc càng lớn lên càng tỏ ra
ngang bướng, hung hãn. Những đứa trẻ trong xóm chơi với nó thường bị nó xô ngã.
Đôi khi nó cắn con hàng xóm đến chảy máu, in dấu hai hàm răng rờ rợ. Hàng xóm
ai cũng ghét, một phần người ta nghĩ cha mẹ nó là loại người bất nhân. Con công
không giống lông cũng giống cánh, thế nào sau nầy nó cũng giống cha mẹ nó. Mà
tính hung hăng của nó bây giờ là một
biểu hiện. Ngay cả chuyện ăn uống của nó, cô Hoài cũng đã vất vả khổ sở. Uống
nước thì bao giờ nó cũng đòi nước phải có ngọn nó mới chịu uống. Vậy mà cô Hoài
cũng chiều được. Khi rót nước cho nó, nước ngang miệng ly rồi, cô phải nhỏ từng
giọt để nước vun đầy lên mà không tràn ra. Có nhiều khi nước đã đầy lên ngang
miệng ly, cô vụng tay làm nhỏ thêm vài giọt nữa. Thế là nước tràn ra ngoài,
cô phải bắt đầu làm lại. Ăn thì cơm cũng
phải vun đầy lên khỏi miệng chén. Mới ăn hết ngang miệng chén nó lại đòi đơm
vun thêm. Mà sao cũng hay cô Hoài chịu đựng được hết. Không hề đánh đánh đập
hay mắng mỏ nó một lời nào. Cô Hoài hy vọng
lớn lên nó sẽ thay tính đổi nết.
Nhưng không, càng lớn nó càng hung. Vào
cấp một, cô Hoài gởi nó đến trường. Trường nào cũng được vài ngày, nhiều nhất
là một tuần, người ta cũng đòi trả lại. Bởi nó đánh những đứa trẻ trong lớp
chảy máu chảy me khiến phụ huynh yêu cầu
cho con em mình sang học lớp khác. Cô Hoài lại phải đến năn nỉ các cô giáo và
phải chịu thêm một khoản tiền để các cô đặc biệt theo dõi nó, tránh không cho
nó đánh lộn trong lớp.
Hết cấp một rồi đến cấp hai. Cô
Hoài thường phải đến trường học của nó để nghe thầy cô giáo phiền trách. Nghĩ
cô Hoài trước đây cũng là nhà giáo nên nên nhà trường cũng không đuổi nó, chỉ
mời cô đến để nhắc nhở lưu ý giáo dục con mình thôi.
Thấy thằng Phúc vậy cô Hoài bắt
đầu lo. Nếu nó càng lớn lên càng hư hỏng thì cô biết làm sao đễ dạy dỗ kềm cặp
nó vaò khuôn phép đây?
Thế rồi việc mà cô Hoài lo sợ rồi
cũng đã đến. Mùa hè năm đó thằng Phúc sắp bước vào cấp ba, cô Hoài đã tiết kiệm
được một số tiền, định đưa nó vào Sài gòn để làm mắt giả cho nó. Khi cô Hoài mở
tủ ra kiểm tiền thì những đồng tiền cô dành dụm mấy lâu nay, không cánh mà bay đâu mất. Ngoài thằng Phúc thì
không ai thò tay vào cái tủ nầy của cô cả. Lần đầu tiên cô Hoài giận đứa con
nuôi run cả người. Tuy vậy cô vẫn giữ bình tĩnh gọi thằng Phúc đến, nhỏ nhẹ hỏi:
- Con lấy hết tiền trong tủ của mẹ
rồi phải không?
Cô dỗ dành:
- Con biết số tiền ấy mẹ tiết kiệm
hơn cả chục năm nay để làm gì không? Mẹ dùng để chữa mắt cho con đấy. Con để
đâu đưa lại cho mẹ. Tháng sau mẹ sẽ đưa con vào Sài gòn để chữa mắt cho con.
Thằng Phúc trả lời tỉnh khô:
- Tiêu hết rồi.
Cơn tức chặn ở họng nhưng cô Hoài
cố nuốt xuống:
- Còn bao nhiêu cũng được, con đưa
mẹ, mẹ sẽ vay mượn thêm mà lo cho con.
- Đã nói là hết rồi.
Bây giờ thì cô Hoài không kìm
được nữa:
Thế là hết nước hết cái, chẳng
còn gì để nói. Thôi từ nay mầy lớn rồi, không còn mẹ con gì nữa. Muốn đi đâu
thì đi.
Thằng Phúc trợn hai con mắt trắng
dã:
- Tôi biết rồi. Tôi đâu phải con
của bà sinh ra. Bà không có con nên định
nhặt tôi về sau nầy bưng phân đổ dãi cho
bà lúc già chứ gì. Bà không nói thì tôi cũng ra đi. Ở cái thị trấn chết
tiệt nầy có ai coi tôi ra gì đâu.
Nói xong thằng Phúc bước ra cửa bỏ đi một mách.
Cô Hoài gọi theo thảng thốt:
- Phúc! Phúc! Ai nói với con điều
đó?
Nhưng thằng Phúc không quay đầu
lại.
Sự việc xẩy ra cách đây đã lâu.
Nhưng mỗi lần nghĩ lại cô Hoài vẫn không cầm được nước mắt. Cô giận thằng Phúc
nhưng sao cô vẫn thấy thương nó. Cô nghĩ đến cái hôm cô nhặt nó bên đường ray
xe lửa cô đã đau xót như thế nào khi thấy mấy con kiến bu vào moi mắt nó. Rồi qua năm tháng cô ẳm bồng săn sóc cho nó.
Ước nguyện của cô là làm cho nó con mắt giả. Thế mà khi dành dụm đủ tiền nó lại
phá hết mà bỏ đi. Nó đi đâu? Nó làm gì để ăn? Chắc cũng lại trộm cắp rồi bị
người ta đánh đập hành hạ mà thôi. Nghĩ đến đó cô lại chảy nước mắt. Người ta bảo ở hiền gặp lành nhưng cô ăn ở có
sao đâu mà gặp toàn những cảnh cay nghiệt thế nầy. Nhiều người bạn đến thăm đã
an ủi cô rằng theo thuyết Nhân quả của nhà Phật thì những gì mình gánh chịu hôm
nay đều do quả báo của kiếp trước mình gây ra. Vì thế đừng quá phiền muộn.
Nhưng cô Hoài không tin như thế. Chẳng lẽ con người ta sống hôm nay chẳng qua
chỉ là kiếp sống của những người trả án thôi sao. Chẳng lẽ không có gì để con
người ta có thể làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn ngay chính trong cuộc đời nầy
sao? Cô nghĩ rằng cứ sống cho tốt, dù cái nguyên lí ở hiền gặp lành không hoàn
toàn đúng, thì con người ta vẫn có quyền hy vọng ngay trong cuộc đời nầy trước
những gì mình đã làm được. Vì thế trong lòng cô vẫn nuôi hy vọng có một lúc nào
đó, thằng Phúc, đứa con dù cô không dứt ruột đẻ ra nhưng cô đã nuôi nấng nó
bằng tấm lòng của người mẹ, nhất định có ngày nó sẽ trở về với cô.
Tối nay tại nhà văn hóa thị trấn
có tổ chức một đêm văn nghệ phụ diễn các
tiết mục xiệc do một đoàn ca nhạc kịch từ
tpHCM về biểu diễn để gây quỹ từ thiện giúp trại trẻ em mồ côi tại địa
phương, trong dịp đầu Xuân..
Cô Hoài cầm tờ giấy mời đến dự và
được một người trong ban tổ chức mời lên dãy ghế hàng đầu, vị trí dành cho đại
biểu chính quyền và các khách quý.
Thực ra ở cái tuổi của cô, cô Hoài chẳng còn háo hức gì. Nhưng cô muốn
đến dự để xem vì sao người ta lại mời
cô. Cô chỉ là một giáo viên về hưu chứ đâu có vai vế gì trong cái thị trấn
nầy.
Ở hàng ghế danh dự, cô Hoài được
Phó chủ tịch thị trấn bắt tay, rồi đến Giám đốc nhà văn hóa và một số nhân vật
trong lĩnh vực Thông tin văn hóa của thị trấn. Trong đó có vài anh chị là học
trò cũ của cô Hoài.
Khi bắt tay với ông Phó chủ tịch
thị trấn, cô Hoài cảm thấy áy náy vì mình ngồi ở hàng ghế danh dự. Cô mỉm cười
và nói:
- Không biết sao hôm nay tôi được Ban tổ chức ưu ái dành cho giấy mời ở
hàng ghế danh dự nầy.
Ông Phó chủ tịch cười :
- Sao lại không biết. Cô đã đào tạo
bao nhiêu thế hệ học trò ra phục vụ xã hội thì xứng đáng được ngồi ở hàng ghế
nầy chứ sao.
Trước khi đoàn văn nghệ ra mắt, ông phó chủ tich thị trấn lên cảm
ơn đoàn về công tác từ thiện tại địa
phương.
Buổi trình diễn bắt đầu.
Xen lẫn giữa những tiết mục ca
nhạc là các màn diễn xiệc.. Cô Hoài theo dõi mà lòng cứ phân vân sao mình lại
có giấy mời. Nếu là học sinh cũ của cô thì người đó là ai. Giữa thời buổi nầy
mà có những học sinh còn giữ được tấm lòng như vậy với thầy cô cũ của mình,
thật là đáng quý.
Chương trình đã sắp kết thúc
nhưng cô cũng chẳng biết thêm được điều gì. Cô định sau buổi trình diễn cô sẽ
lên gặp ban tổ chức để hỏi. Nhưng nghĩ lại, cũng không cần thiết phải tìm cho
ra lí do. Ai mời cũng là có nhã ý rồi.
Cuối chương trình là tiết mục
xiệc, theo như giới thiệu diễn viên cũng
là người trưởng đoàn. Theo lời giới thiệu thì trưởng đoàn sau khi biểu diễn sẽ
có vài lời với bà con về mục đích và ý nghĩa của buổi văn nghệ.
Màn xiệc có tên: Những giọt nước
không bao giờ tràn ly. Do nam diễn viên
X biểu diễn. Tên tiết mục sao nghe là lạ, cô Hoài mỉm cười và chú
ý. Cô nghĩ có lẽ những gì trưởng đoàn sắp nói sẽ giải đáp cái thắc mắc
của cô.
Nghệ sĩ biểu diễn là một thanh niên, dong dỏng cao
với bộ vét tông trắng, kính mắt màu đen sậm. Vì ngồi gần khán đài nên cô Hoài
quan sát rất rõ. Cô muốn phát hiện cho ra cái thủ thuật che mắt người xem khi diễn viên diễn xuất. Thanh niên một tay
càm cái ly uống nước mà ta thường dùng hằng ngày, một tay xách một một chai nước
có mầu đỏ. Anh ta cúi đầu chào khán giả
và giải thích trò diễn của mình:
- Thưa quý bà con, màn xiệc của tôi bắt đầu là bằng việc đổ nước
từ từ trong chai vào cái li nầy. Cho đến
lúc nước ngang miệng li, sau đó tôi sẽ nhỏ thêm vài giọt nữa để nước vun cao
khỏi miêng ly. Cái nầy thì ai cũng làm được có phải không bà con?
Nói đến đây diễn viên chỉ tay lên
màn hình của máy chiếu là một tấm màn trắng treo bên cánh gà, từ đó mọi người
dưới sân khấu có thể nhìn thấy mọi thao
tác của diễn viên. Anh nói tiếp: - Cái mà tôi muốn biểu diễn không phải chừng
đó. Quý bà con có thể nhìn thấy mực nước vun lên khỏi miệng
ly một chút trên màn hình nầy. Sau đó tôi xoay cái ly thật nhanh trên đầu chiếc đũa. Quý vị sẽ thấy
nước trong ly dâng cao lên khỏi miệng li và tạo thành một cái chóp giống như
một tháp nước vậy.
Anh ta giải thích thêm:
- Đó là một điều tưởng chừng như
không thể làm được. Bởi khi ta xoay mạnh ly nước thì lực li tâm sẽ kéo
nước bắn tung tóe ra chung quanh miệng li. Nhưng ở đây thì nước lại bắn ngược
vào giữa để tạo nên một cái chóp. Thật là khó tin phải không quý vị. Nhưng đây
nhé, quý vị xem đây.
Trên màn hình anh diễn viên rót
nước vào li cho đến lúc có một váng sáng mầu đỏ vun tròn trên miệng ly. Anh
nói: - Đấy, đấy! Nước vun lên khỏi miệng ly rồi đấy. Bây giờ bà con xem tôi xoay nầy. Một hai ba!
Chiếc li xoay tròn trên đầu đũa.
Cô Hoài thấy nước trên mặt ly nhô cao lần lần và cuối cùng thành một chóp nhọn
vượt hẳn miệng ly. Tiếng vỗ tay vang lên.
Anh diễn viên xoay ly chậm dần và ngọn nước từ từ hạ xuống ngang miệng
ly. Anh ta cầm chiếc ly và đổ nước ra.
Lại nhiều tiếng vỗ tay. Diễn viên cúi đầu chào lần nữa và nói:
- Thưa quý bà con, hôm nay tôi trở
về đây, mục đích không phải là để trình diễn cái tôi làm được mà bà con không
làm được. Mà mục đích chính là để trình bày cái mà bà con làm được nhưng tôi
đã không làm được.
Mọi người chưa hiểu anh
định nói gì thì anh diễn viên đã
giải thích:
- Dạ đúng như vậy. Thưa bà
con. Câu chuyện như thế nầy.Tôi vốn là
đứa bé bị bỏ rơi từ lúc mới sinh. Được một người mẹ nhặt ở đâu đó mang về nuôi nấng dạy bảo, bằng tất
cả tình thương của tấm lòng người mẹ. Nhưng khi lớn lên tôi bị bọn trẻ trong xóm không cho nhập
bọn. Chúng bảo tôi là đứa bé bị cha mẹ ném ngoài đường nên kiến moi mắt. Có lần
tức quá tôi đã cắn một thằng suýt đứt cái tai. Vậy là từ đó cha mẹ chúng cấm
không cho chúng chơi với tôi nữa. Lớn lên đi học, bạn bè cũng xa lánh tôi,
ngoài cái tội tôi bị cha mẹ bỏ rơi đến đỗi kiến moi mắt, tôi còn là thằng con
trai có tiếng là hung bạo từ nhỏ. Tôi đã đánh tất cả bọn chúng, không chừa một
thằng nào kể cả những thằng to xác hơn tôi. Tôi bị đuổi học. Người mẹ nuôi
của tôi không biết bao lần đã xin cho tôi được đi học lại. Nhưng tôi
không thể nào học được nữa. Và cuối cùng tôi đã trốn ra khỏi nhà và mang theo
toàn bô số tiền mà người mẹ nuôi tôi đã dành dụm định chữa mắt cho tôi. Những
ngày tháng lang thang tôi không kiếm được việc làm nên tiêu dần hết số tiền. Có
một lần ngồi trong tiệm ăn lớn tôi định
ăn một bữa thật sang trọng cho hết số tiền còn lại sau đó tôi sẽ đi cướp giật
người qua đường. Trong lúc ngồi ăn tôi nhớ đến người mẹ nuôi của tôi. Người đàn
bà đã từng ngồi giọt những giọt nước sao cho vun đầy lên khỏi miệng ly để tôi
uống. Người đã từng tiết kiệm những đồng tiền hưu để chữa mắt cho tôi. Tôi đã
ngồi nhỏ từng giọt nước vào chiếc li trên bàn ăn và nghĩ về mẹ tôi cùng nỗi
tuyệt vọng không còn cơ hội trở thành người để có một lần về thăm người mẹ. Khi
những giọt nước đã vun lên khỏi miệng ly thì chợt một bàn tay ai đó đặt lên vai
tôi. Tôi quay lại và bắt gặp một người
đàn ông sang trọng. Ông ta nói:
- Cậu diễn
trò ảo thuật đấy hả?
- Không. Buồn tôi làm chơi vậy
thôi.
- Thấy cậu làm vậy tôi nghĩ ra một
trò hay hay. Cậu đã có việc gì làm chưa?
- Chưa.
- Nếu cậu đặt được ly nước nầy lên mà xoay sao cho nước không đổ ra ngoài
giọt nào thì từ nay trở đi cậu cứ đến đây ăn cơm thoải mái, không phải trả một
đồng xu nào hết. Sao cậu làm được không?
- Sao lại không được.
Tôi đặt ly nước lên chiếc đũa và
xoay. Đây là trò chơi tôi vẫn làm từ nhỏ. Nhưng chỉ với cái ly không thôi. Bây
giờ ly lại đầy nước và tất nhiên khi xoay mạnh nước sẽ tung tóe ra chung quanh.
Người đàn ông cười:
- Khá đấy nhưng vẫn chưa đạt yêu
cầu. Vậy thì tôi chỉ đãi cậu một bữa cơm nầy thôi.
Tôi tự ái:
- Không cần. Ông nghĩ tôi không có
tiền trả sao.
Sau bữa đó, một phần vì tự ái,
một phần tiền trong túi của tôi đã hết sạch. Túng quẩn mà nghĩ vậy thôi, chuyện
cướp bóc trấn lột ngoài đường thì tôi
không làm được. Mà sao tôi lại tin rằng người đàn ông kia không phải nói xạo với tôi. Qua một đêm suy
nghĩ, tôi đã tìm ra cách. Và tôi đã thành công. Nước đã không bắn tung toé ra
ngoài giọt nào. Giờ thì tìm người đàn
ông ở đâu? Tôi mang cái bụng đói dến nhà
hàng với ý định nếu không tìm được ông ấy thì xin rửa bát, dọn dẹp các bàn ăn,
trước mắt là để có hột cơm bỏ bụng. Cũng may, ông ta vẫn ăn sáng ở đó với
mấy người thân của ông. Tất cả trông sang trọng, dáng vẻ của những người có
tiền.
- Sao cậu đã làm được điều tôi yêu
cầu chưa?
- Tất nhiên là được. Ông vẫn giữ
lời hứa chứ?
- Tất nhiên.
Tôi không lấy chiếc ly trên bàn
ăn mà móc chiếc ly trong túi tôi ra. Tôi đổ nước vào đầy miệng ly. Trước khi
xoay tôi đưa ly nước ra trước mặt người đàn ông, để ông ấy xem. Ông thấy tận
mắt tôi đổ nước vào ly nên không cần
phải xem kỹ chiếc ly. Chiếc ly quay tít trên đầu chiếc đũa. Không một giọt nước
nào bắn ra ngoài. Mà còn nhô lên thành một chóp cao trên miệng ly. Người đàn
ông vỗ tay: Hay Hay!
Tôi sợ cái xảo thuật tinh tế của
tôi khi ông ấy phát hiện ra ông ta sẽ không chấp nhận. Nhưng lại nghĩ ông ta chỉ yêu cầu một điều
kiện là nước không tung ra khỏi li thôi. Còn cách nào thì tùy tôi chứ. Dù vậy
tôi vẫn hỏi:
- Ông có muốn xem cái ly của tôi
không?
Ông ấy xua tay: Không. Dù cái ly
đó như thế nào thì đấy cũng là khả năng trời cho cậu.
Không ngờ ông ấy là chủ một gánh
xiệc nổi tiếng ở tp HCM. Ông đã thu nhận tôi và cho tôi ăn học, và tôi đã từng
theo ông đi biểu diễn ở các nước.
Kể đến đây anh diễn viên nói:
- Thưa quý bà con. Đó không phải là
cái khả năng trời cho tôi. Đó là tấm
lòng của một người mẹ. Nếu không có người mẹ với tấm lòng bao dung đã nuôi tôi
bằng những giọt nước vun lên khỏi miệng ly thì tôi làm sao có được ngày hôm
nay! Và tôi một đứa trẻ đáng lý ra như mọi người tôi phải là đứa con hiếu thảo để đền đáp công ơn người mẹ, nhưng
tôi đã không làm được điều đó. Do vậy buổi biểu diễn hôm nay là một công tác từ
thiện của đoàn nhưng với riêng tôi nó có một ý nghĩa rất lớn lao. Đây là dịp
tôi trở về để tạ lỗi với người mẹ.
Nói xong anh diễn viên bước xuống
sân khấu, trên tay ôm bó hoa. Anh từng bước
tiến đến hàng ghế danh dự nơi cô Hoài đang lặng người ngồi sau khi nghe
câu chuyện.
Anh quỳ xuống trước mặt cô Hoài
đặt bó hoa vào lòng cô và gọi bằng một giọng đầy xúc cảm: Mẹ!
Sài gòn những ngày giữa mùa mưa
2014.
NGUYỄN BÁ TRÌNH
Nguồn: nguyenbatrinh.com
