Châu Thạch
ĐỌC “EM VỀ NHẶT CHÚT HƯƠNG PHAI”
- THƠ HUỲNH GIA
Châu Thạch
Không khó khi tìm nhiều bài thơ hay viết về Đà lạt,
nhưng cũng khó khi tìm một bài thơ hình dung Đà lạt trong ký ức mù sương, không hoa, không trăng, không
suối mơ huyền mà vẫn thấy hay. Bài thơ “ Em về nhặt chút hương phai” ước hẹn
một ngày về để nhìn Đà lạt cằn cổi, nhưng lạ sao! Đà lạt vẫn đẹp trong thơ và
khối tình tan vỡ làm Đà lạt trở nên huyền thoại trong đời.
Người ta chiêm nghiệm nỗi cô đơn cùng tận ngay ở vế
thơ đầu:
Mai em
về thăm xứ lạnh mù sương
tìm nhánh thông non xưa chung tay vun gốc
mấy mươi mùa trôi
mấy mươi mùa cô độc
có lẽ cỗi già trơ bóng ngóng xa xôi
Trong xứ lạnh mù sương, nhánh thông mới
trồng ngày nào nay đã thành cỗi già qua mấy mươi mùa trôi trong cô độc. Và câu
thơ “ Có lẽ cổi già trơ bóng ngóng xa xôi” không phải để chỉ cây mà để chỉ
người, vì cây thì không ngóng được, chỉ có người mới “ngóng xa xôi”. Ở vế thơ
nầy, con người được đem hoá thân vào cây. Cây lớn lên từng ngày như nỗi mong
chờ lớn lên, già đi và cằn cổi với thời gian. Cây mang trọn tâm tư người, không
những của người đợi mà kể cả của người đi, vì người đi cả tâm tư cũng khắc khỏi
hướng về cây suốt năm tháng xa nhau. Đọc vế thơ ta thấy hiu quạnh nhuộm lên không
gian của “xứ lạnh mù sương”, nhuộm lên thời gian của “mấy mươi mùa cô độc”. Cây
trở nên não nuột như hình tượng “hòn vọng”, không phải “hòn vọng phu” mà “hòn vọng
người về”. Vế thơ lấy cây làm ẩn dụ để phát hoạ quanh nó không gian, thời han,
tâm tư người ở lại và người ra đi là một vế thơ trọn vẹn nghệ thuật cấu tứ của
bàn tay nghệ sĩ tài hoa.
Vế thơ thứ hai nói rỏ ràng một Đà lạt “hồn thu thảo”. một Đà lạt “bóng tịch
dương” trong con mắt tưởng tượng của kẻ thất tình:
Mai em về thăm
xuân chưa ấm nổi đất trời
tìm đến đồi Cù
tìm về khung trời cũ
bức rào chắn phân ranh
cỏ úa màu trách cứ
mỏi mắt tìm không thấy điểm hẹn xưa
Trong vế thơ nầy hai câu thơ “Cỏ úa
màu trách cứ/ mỏi mắt tìm không thấy điểm hẹn xưa” làm người đọc thấy khung trời
hoang sơ rộng vắng của đồi Cù, mà sự rộng vắng có giới hạn ấy trở thành mênh mông
vô tận trong tâm hồn tác giả khi “mỏi mắt tìm” điểm hẹn xưa mà không thấy nữa.
Cái lạnh của cuối đông vẫn còn vì “xuân chưa ấm nổi đất trời” sẽ càng lạnh thêm
biết bao khi người về gặp “bức rào chắn phân ranh”. Đây là bức rào chắn phân
ranh khung trời cũ trên địa thế đồi Cù nhưng nó cũng là bức rào chắn phân ranh
quá khứ và hiện tại trong tâm hồn người quay lại. Vế thơ cho ta thấy tất cả sự
tiêu điều, se lạnh của khung cảnh trùm lên tâm hồn và nỗi dằn vặt trong lòng cũng
thể hiện ra trên cỏ úa, trên bức rào, trên điểm hẹn đã bị mất đi. Cảnh bây giờ
hình như cũng gây trắc trở cho người vì có lẽ cảnh và người ở đây cùng chung số
phận, định mệnh như nhau.
Mai em
về nhặt vài hạt nắng thưa
nâng niu giữ bằng nhịp đầy khuôn ngực
nghe tích tắc tiếng thời gian thổn thức
thõng thượt câu chờ - rơi vỡ giữa bao la
Mai em
về
gió kể chuyện hôm qua
có một người đã bao lần đứng đợi
và một người vì đâu không kịp tới
loáng qua - lạc mất một nửa đời
Hai vế thơ nầy lời thơ ướt át, thể hiện
sự dịu dàng của người con gái, thể hiện tình yêu thương , sự âu yếm của cô đối
với người xa cách. Lời thơ của cô gái không còn mang nổi đau nữa mà chất chứa ở
đây sự vỗ về thắm thiết yêu thương. Dễ hiểu thôi vì trong bài thơ cô gái chỉ tưởng
tượng “mai em về” chứ không phải cô gái về thật sự. Sau cái giây phút chợt tỉnh
nhớ người xưa và hình dung một khung trời bi thảm thì lòng ăn năn trổi dậy
trong cô, khiến phản ứng tự nhiên muốn lấp đầy những mất mát, muốn đền bù sự
thiệt thòi cho kẻ chờ mong. Hai vế thơ làm cho cuộc tình hết bi thảm, biến cuộc
tình thành nên thơ, chung thuỷ, nhẹ nhàng và đẹp trong ký ức đời người.
Cô
gái lại đi tìm về một điểm hẹn ngày xưa
trong ký ức. Cô tưởng tượng thung lũng tình yêu bây giờ cũng trở nên
xa lạ. Cô không đau lòng, cô “nhặt chút hương phai” rồi đem chút hương phai đó
“ủ cho nồng và giữ đến ngàn sau”. Cuộc tình buồn thảm đã qua, cô gái chấp nhận
một cuộc tình đơn phương rất mới và cô trả ơn hậu cho cuộc tình khi cô mang hết
kỷ niệm ngày xưa về xuôi là một “miền quê nắng gió” có “hơi ấm lượn lờ trước ngõ”
Em về
thăm dường trễ hẹn - để rồi
thung lũng tình yêu chiều nay yên ắng quá
men lối tìm toàn những gương mặt lạ
gió thở than trầm đục điệu ru buồn
Nhặt
chút hương phai
kỷ niệm trượt cuối nguồn
mang trở lại gửi miền quê nắng gió
mượn hơi ấm đang lượn lờ trước ngõ
ủ cho nồng và giữ đến ngàn sau
Người đọc đến dây hình như thấy lòng ấm áp,
nỗi buồn cô liêu phút ban đầu vơi đi trong hình ảnh thơ tươi thắm hơn và cao thượng
thêm lên.
Cuối cùng cô gái quyết định: Mai em về thăm…dù hư ảnh nhạt màu.
Đã hư ảnh rồi mà còn nhạt màu nghĩa là,
dầu hình ảnh ngoài đời phôi pha hết, cô vẫn tìm về để giữ lại hình ảnh còn
trong ký ức mình cho đến ngàn sau.
Khác với nhiều bài thơ có cuộc tình đóng
lại trong bi thương, “Em về nhặt chút hương phai” của Huynh Gia quan niệm cuộc
tình mở ra không dóng lại. Tình yêu dầu trắc trở đến đâu cũng không thành bi thảm
khi nó còn giữ trong lòng, vì “hơi ấm” nó sẽ “ủ cho nồng” cho đến ngàn sau.
Bài thơ cho ta những hình ảnh trở thành
hình tượng, lung linh quanh hình tượng ẩn dụ những tứ thơ mượt mà. Bài thơ mở
ra một khung trời u ám nỗi buồn rồi ánh sáng của chân lý cao thượng, của thuỷ
chung tâm hồn làm ấm áp tâm hồn người trong cuộc và người thưởng thức bài thơ.
Cuối cùng bài thơ có âm hưởng một tiếng thở dài trút bỏ nỗi buồn để quyết định đứng
lên nhìn ngoài kia trời lại sáng với hương thơm thoang thoảng đâu đây.
Châu Thạch
Huỳnh Gia
EM VỀ NHẶT CHÚT HƯƠNG PHAI
Em về nhặt chút hương phai
Mai em về thăm xứ lạnh mù sương
tìm nhánh thông non xưa chung tay vun gốc
mấy mươi mùa trôi
mấy mươi mùa cô độc
có lẽ cỗi già trơ bóng ngóng xa xôi
Mai em về thăm
xuân chưa ấm nổi đất trời
tìm đến đồi Cù
tìm về khung trời cũ
bức rào chắn phân ranh
cỏ úa màu trách cứ
mỏi mắt tìm không thấy điểm hẹn xưa
Mai em về nhặt vài hạt nắng thưa
nâng niu giữ bằng nhịp đầy khuôn ngực
nghe tích tắc tiếng thời gian thổn thức
thõng thượt câu chờ - rơi vỡ giữa bao la
Mai em về
gió kể chuyện hôm qua
có một người đã bao lần đứng đợi
và một người vì đâu không kịp tới
loáng qua - lạc mất một nửa đời
Em về thăm dường trễ hẹn - để rồi
thung lũng tình yêu chiều nay yên ắng quá
men lối tìm toàn những gương mặt lạ
gió thở than trầm đục điệu ru buồn
Nhặt chút hương phai
kỷ niệm trượt cuối nguồn
mang trở lại gửi miền quê nắng gió
mượn hơi ấm đang lượn lờ trước ngõ
ủ cho nồng và giữ đến ngàn sau
Mai em về thăm… dù hư ảnh nhạt màu
Huỳnh Gia
Trại sáng tác Đà Lạt tháng 3/2015
