Theo cánh tay chỉ của Hà tôi ngạc nhiên đến bàng hoàng khi
lần đầu tiên nhìn thấy màu hoa hồng tím
rực rỡ nở rộ trên cây ô môi ở đầu
vàm sông mà Hà nói đó là nhà ngoại của Hà. Cả một cây toàn hoa là hoa, đứng ở
xa nó như một cây nấm hồng khổng lồ giữa một màu xanh của dừa, cam và những cây
ăn trái khác. Ngày nhỏ tôi chỉ biết ô môi qua những khúc trái ô môi được người
bán hàng trong xóm bày trên sạp hàng xen kẻ lủ khủ với bánh kẹo cốc ổi hay
trong những cái mẹt của những người bán hàng rong trước cổng trường. Trái ô môi
giống như cây gậy đen dài, thô cứng cong cong. Người bán mua về chặt thành từng
khúc chừng một gang tay, chỉ cần một đồng bạc là học trò nhỏ chúng tôi sẽ là
chủ nhân của những khúc ô môi đó. Muốn ăn phải róc vỏ cứng hai bên đường gân
của quả rồi dùng tay ép hai bên đường gân qua lại cho nó xệu xạo đi rồi mới lấy
từng múi ô môi tròn tròn đen lánh nhựa bỏ vào miệng nhai một cách ngon lành,
nếu người nào mới ăn ô môi lần đầu tiên sẽ không cảm nhận được cái ngon của
nó vì mùi vị ngòn ngọt nhưng hơi hăng
hắc, cay nồng còn đối với tuổi thơ chúng tôi đó là món quà dân dã mà học trò
chúng tôi rất ưa thích. Tôi không ngờ quả ô môi xấu xí, đen đúa như thế mà hoa
của nó lại đẹp, quyến rũ vô cùng.
Tôi và Hà học chung với nhau ở trường trung học tư thục TV
nằm trên đường Phan Đình Phùng. Thuở ấy học sinh thi rớt vào đệ thất (lớp 6 bây
giờ) trường công lập học sinh phải ra trường tư học. Hiệu trưởng trường TV nơi
tôi và Hà học là một vị linh mục công giáo đâu ở tận Sài Gòn, năm khi mười họa
mới thấy ông có mặt ở trường, người điều hành trực tiếp là ông giám học S, lùn
tịt, đầu hói chạy chiếc xe 67 sơn màu đỏ, mỗi lần ông nầy lên xuống chiếc honda
đó là học sinh chúng tôi quay mặt nhìn nhau cười vì như đang trông thấy một
hình ảnh ngộ nghỉnh quá giống như ông đang đánh vật với chiếc xe gắn máy đó
vậy. Lớp đệ nhị A1 tôi năm ấy rất đông học sinh gần 60 mạng chứ ít sao, mà
thành phần cũng rất hỗn tạp. Để tránh việc mất tập trung trong giờ học tôi chọn
dãy bàn đầu gần bảng vì thế tôi và Hà ngồi chung bàn với nhau. Hà không phải
người thành phố mà nhà ở tận vàm Thới An Ô Môn, vì ở huyện không có trường cấp
3 nên Hà được cha mẹ cho xuống nhà bà
ngoại ở thành phố học. Nhà ngoại Hà cách thành phố gần 4 cây số qua cầu Đầu Sấu
nên mỗi ngày Hà phải đón xe lam đến trường. Ngày bình thường thì không nói làm
gì, cực nhất là những ngày mưa dầm và những ngày đổi tiết học bù vào buổi
chiều. Vì là trường tư nên số giáo viên cơ hữu rất ít, đội ngũ giáo viên thường
là giáo viên công lập được mời dạy thêm và có đôi ba ông sĩ quan có bằng cấp
xin dạy thêm giờ nên mỗi lần họ bận công tác là chúng tôi bị bắt học bù vào
buổi chiều, vì nhà xa nên buổi trưa Hà phải ở lại trường đợi học xong mấy tiết buổi
chiều rồi mới đón xe lam về. Hà lớn hơn tôi hai tuổi, có mái tóc rất đẹp, dài
mịn xõa chấm vai, bọn con trai trong lớp tôi nhiều đứa mê mái tóc đó đặt tên là
tóc hoàng kim vì nó không đen nhánh mà ửng một màu vàng rất đẹp. Hà giỏi toán
còn tôi lại giỏi văn do đó chúng tôi thường trao đổi, giúp đở nhau trong học
tập rất ăn ý. Mỗi lần học buổi chiều thường Hà thường rũ tôi ở lại trường cho
vui. Mỗi lần như thế Hà rất chu đáo, đem cơm theo sẵn để tôi cùng ăn chung. Sau
khi ăn xong chúng tôi tìm một góc yên tỉnh để ôn bài vì năm nay là năm chúng
tôi thi tú tài một nên bài vở rất nhiều, có người học chung lại có dịp trao đổi
với nhau nên chúng tôi học, hiểu bài rất nhanh. Hà thường nói với tôi về ước mơ
tương lai của cô sau nầy sẽ thi vào trường sư phạm trở thành cô giáo dạy học
cho mấy đứa nhỏ ở quê nhà vì chiến tranh mà nhiều đứa thất học rất tội nghiệp.
Ước mơ của Hà thật bình thường giản dị như bao cô gái vùng quê khác.
Một ngày tháng tư gần cuối năm học, đột nhiên Hà rủ tôi về
nhà bà ngoại chơi, tôi cũng háo hức muốn biết nhà ngoại của Hà như thế nào nên
đồng ý ngay. Thế là sau buổi học ngày thứ bảy tôi lấy xe đạp chở Hà về nhà. Qua
khỏi cầu Đầu Sấu chúng tôi xuống xe dẫn bộ đi dọc theo con sông, qua mấy cây
cầu dừa được một khoảng khá xa, Hà chỉ cho tôi thấy nhà ngoại nằm dưới bóng cây
ô môi rực hoa hồng tím ấy.
Hôm ấy tôi được ngoại Hà đãi cho một bửa cơm canh chua cá
lóc bông súng và cá rô kho tộ thật ngon, tôi cũng góp sức bằng cách lội xuống
ao ngắt những cọng bông súng to ụ để nấu canh. Ăn cơm xong tôi và Hà ra ngoài
bờ sông dưới gốc cây ô môi để ngắm cảnh, nói chuyện học hành với nhau. Thấy tôi
chăm chú nhìn lên cây ô môi đang mùa trổ bông, Hà giải thích cho tôi biết cây ô
môi mỗi năm chỉ trổ hoa một lần vào khoảng cuối xuân, đặc biệt trước khi bắt
đầu kết nụ, cây ô môi rụng hết lá rồi mới bắt đầu trổ bông, bông trổ trên những
cành dài mấy sải tay nhìn giống như hoa đào. Bông ô môi hồng thắm, chỉ lớn bằng
gấp đôi hoa khế nhưng khi trổ dày đặc, oằn trĩu cả thân cành. Chỉ cần qua một đêm,
những cành cây khẳng khiu xấu xí của ô môi như bỗng thức dậy với những chùm
bông hồng tím rực rỡ đến lạ kỳ. Hà nói hoa ô môi đẹp lắm, nó được nhiều người
ví như hoa đào phương Nam, nó đẹp quyến rũ một cách lạ lùng, nhất là những ngày
nắng vàng tươi, những chùm hoa ô môi khoe sắc lung linh trong gió, óng mượt như
tơ. Mùa hoa ô môi có thể kéo dài cả tháng, những cánh hoa khi nở xong lần lượt
lìa cành, nhuộm đỏ cả sân vườn, dòng kênh. Ô Môi bắt đầu kết trái mãi đến tận
mùa hè năm sau mới có thể thu hoạch được.
Hà cúi xuống đất nhặt một cánh hoa ô môi đưa cho tôi nói:
Bình cài lên tóc của Hà đi.
Hà thường xưng hô bằng tên với tôi như vậy. Tôi cầm lấy cánh
hoa cài nhẹ lên mái tóc của Hà, cô hỏi tôi:
Bình thấy Hà thế nào?
Tôi hơi bối rối:
Chị đẹp lắm, trong lớp nhiều anh thích chị lắm chị biết
không?
Đột nhiên Hà cầm lấy tay tôi, run rẩy:
Còn Bình có thích Hà không?
Mặt tôi đỏ lên, lần đầu tiên được người con gái cầm tay, lại
hỏi mình có thích cô ấy hay không, một sự rung động nhẹ nhàng len vào lòng mình
một cảm giác êm dịu khó tả, tôi nói nhỏ:
Sao chị hỏi như vậy? không thích sao mình làm bạn với nhau
bấy lâu nay?
Hà nhìn tôi hơi buồn, rồi buông tay tôi ra, nhìn ra bờ sông.
Vài cánh hoa ô môi rơi rụng xuống dòng sông trôi dật dờ trên mặt nước, nói bâng
quơ:
Sợ sau nầy Bình không còn thích Hà nữa.
Tôi lặng im không nói cũng nhìn ra bờ sông, không phải tôi
không biết Hà có nhiều tình cảm đối với tôi, nhưng từ lâu tôi đã vạch một hướng
đi riêng cho mình. Ánh sáng của thành phố Sài Gòn lúc bấy giờ đang hấp dẫn đối
với tôi, tôi như con thiêu thân muốn bay về đó bằng bất cứ giá nào. Tôi phải
lên đó học tập và thực hiện những ước mơ hoài bảo của mình. Tôi không thể ở lại
vùng quê nhỏ bé cùng Hà thực hiện ước mơ bình thường giản dị của cô nhưng tôi không dám nói dự định của mình sợ
làm Hà buồn, thôi đành vậy cứ để thời gian qua đi. Mọi việc sẽ được giải quyết
thôi mà.
Sau mùa thi tú tài năm ấy, có kết quả xong Hạ nộp đơn thi
vào trường sư phạm Vĩnh Long để thực hiện mơ ước làm giáo viên mà mình ấp ủ từ
bấy lâu nay, còn tôi thì lên Sài Gòn tiếp tục học để thực hiện những ước mơ xa vời viễn vông của mình. Lúc
ấy ở miền Tây muốn làm giáo viên dạy tiểu học, thí sinh đều phải qua Vĩnh Long
để thi vào trường sư phạm. Vì nhà xa nên Hà xin vào ở nội trú trong trường
luôn, vài tuần hay một hai tháng Hà mới về Cần Thơ thăm ngoại hay về Ô Môn thăm
gia đình, tôi và Hà gần như không còn có dịp gặp nhau, chúng tôi chỉ còn thăm
hỏi nhau qua thư từ, những lời hỏi thăm, động viên nhau trong học tập, đôi lần
Hà hỏi bâng quơ tôi có bạn gái chưa tôi chỉ trả lời ởm ờ rằng chuyện đó còn xa xôi
quá tôi chưa nghĩ tới, rồi tôi cũng hỏi Hà câu đại để như thế nhưng trong thư
trả lời sau đó Hà không nhắc tới, lời trong thư có vẻ hơi buồn. Rồi thư từ giữa
chúng tôi mỗi ngày cũng một thưa dần, thưa dần.
Lần cuối tôi nhận được thư của Hà, cô báo tin là đã ra
trường gần một năm, xin về quê nhà ở Ô Môn để dạy, cô cũng cho hay bà ngoại cô,
người mà cô thương yêu rất mực đã mất tròn một năm rồi, ngôi nhà cũ với khu
vườn nhỏ không người trông coi đã được sang cho người quen và quan trọng hơn
hết là Hà báo tin sắp lập gia đình với một giáo viên cùng trường, anh là người
ở xa nhưng vì thương Hà nên đồng ý đổi về quê Hà cùng dạy chung, nếu tôi thời
gian đó có rảnh về quê Hà dự đám cưới cho vui và trong thư Hà cũng mong muốn
tôi sẽ tìm được người mà mình yêu thương, tôi trả lời lại với Hà rằng tôi rất
vui khi cô tìm được một nửa của mình, hạnh phúc bên người chồng yêu thương cô
hứa sẽ cố sắp xếp việc học hành để về dự nhưng trong thâm tâm tôi lại do dự
không muốn về. Một cảm giác buồn buồn như đánh mất một thứ gì đó thật sự lúc
bấy giờ tôi nghĩ mãi vẫn không ra, trong tâm trí tôi lại hiện ra hình ảnh cây ô
môi bên bờ sông Đầu Sấu nhà ngoại của Hà, cái cây ô môi mọc ve ra ngoài mé sông
đến cuối xuân là bắt đầu rụng hết lá để bắt đầu cho một mùa hoa mới với những
chùm hoa hồng phớt rực rỡ đứng mãi đằng xa vẫn có thể trông thấy màu hoa tươi
tắn đến nao lòng của nó, những cánh hoa ô môi chỉ sau một đêm nở bung hết mình
một cách mạnh mẽ nhưng cũng rất thầm lặng, lặng lẽ nở rồi từng cánh cũng lặng
lẽ rơi trôi theo dòng nước ra sông cái và không biết sẽ trôi về đâu không ai
biết nữa. Dưới gốc cây ô môi ngày ấy có một người con gái có mái tóc hoàng kim
dịu mềm hỏi một thằng con trai vừa lớn râu mới lún phún lông tơ xem có thích cô
ấy không và thằng con trai ấy trái tim bắt đầu biết xao xuyến, rung động nhưng
đã tự kiềm chế vì không muốn dừng lại ở một ước mơ bình dị của cô gái đã lặng
lẽ rời xa . Sau nầy lớn lên trải qua nhiều thăng trầm trong cuộc sống tôi,
những đắng cay đổ vỡ trong tình cảm tôi mới hiểu được cái cảm giác buồn buồn
khi được Hà báo tin sắp lập gia đình, đó là sự mất mác một thứ tình yêu hồn
nhiên ngây thơ của tuổi học trò, sự rung động đầu đời đã qua đi và nếu ta không
biết giữ lấy nó sẽ không bao giờ trở lại lần thứ hai trong cuộc đời mình nữa.
Bỗng nhiên tôi lại nhớ bài ca vọng cổ của sọan giả Viễn Châu
về hoa ô môi nghe buồn tha thiết:
“…Ô môi rụng cánh ngoài sân
Mấy mùa hoa nở mấy năm đợi chờ
Ô môi rụng cánh tơi bời
Chuông tắt lâu rồi, tôi còn đứng đợi ai?”
Nguyễn An Bình
