DỊCH THOÁT THƠ NGUYỄN DU (2) - Nguyên Lạc

      

 Nguyên Lạc

     

DỊCH THOÁT THƠ NGUYỄN DU (2)

                                         

Phần II                         

DỊCH THOÁT THƠ

Lời cẩn báo: Qua phần I tác giả đã trình bày sơ lược cách dịch thoát thơ chữ Hán Nguyễn Du theo lối riêng của mình.  Đó  chỉ là ý kiến chủ quan, chắc chắn có nhiều khuyết điểm, xin các cao nhân bỏ qua nếu có gì không hợp ý. Mọi người đều có riêng "hệ quy chiếu" về thưởng lãm, xin hãy trân trọng nhau.(NL)

Phần II này tôi xin được ghi ra đây vài câu, bài dịch thoát tiêu biểu thơ chữ Hán của thi hào Nguyễn Du

DỊCH THOÁT HAI CÂU

1.

Cố quốc sơn hà khan lạc nhật,

Tha hương thân thế thác phù vân

(THU NHẬT KÝ HỨNG - Nguyễn Du)

Thoát dịch:

Quê hương ngút mắt. chiều phương ấy

Chở hết mây ơi. nỗi sầu này!

2.

Trù trướng thâm tiêu cô đối ảnh

Mãn sàng trê vũ bất kham thinh

(TỐNG NHÂN - Nguyễn Du)

Thoát dịch:

Đêm thăm thẳm. sầu riêng với bóng

Chiếu chăn nhầu. mưa động thốn  tâm!

3.

Phu tọa nhàn song tửu nhãn khai

Lạc hoa vô số hạ thương đài

(ĐỐI TỬU - Nguyễn Du)

Thoát dịch:

Lặng ngồi độc ẩm bên song cửa

Mắt lệ người nhìn lá hoa rơi!

DỊCH THOÁT BỐN CÂU

Nhân đọc thơ chữ HÁN của đại thi hào NGUYỄN DU (1765 - 1820) tôi xin được ghi ra đây 4 câu thơ trong bài KÝ MỘNG của cụ.

Về bài thơ KÝ MỘNG: Người đàn bà (mỹ nhân) Nguyễn Du tưởng nhớ chính là người vợ hiền đã mất. Thương thay!

Khá thương cho những ai cùng tâm trạng với Nguyễn Du, vì hoàn cảnh chiến tranh, vì công vụ , vì tù tội, vì trốn lánh... mà không thể nào cầm tay vợ hiền nghe nàng dặn dò lúc nàng giã biệt cõi đời.

Bài thơ dưới đây viết trong bối cảnh khi tác giả đứng bên dòng sông hoài niệm tại quê nhà, nhìn dòng sông và nhớ đến người vợ hiền đã khuất núi tại quê của nàng .

Trong bài này Nguyễn Du  dùng lại một điển tích Tàu rất nổi tiếng.

Truyện kể:

"Biết một vị vua vì quá nhớ người thiếp yêu, một đạo sĩ làm phép giúp vua có thể tìm gặp lại người xưa.  Ông bày phép cho treo hai cái màn, một màn bên trong có vua ngồi và màn bên kia thắp nến, người đẹp hiện sẽ về bên trong. Qua ánh nến lung linh trong đêm vắng, cộng nỗi "nhớ người xưa" vô cùng khiến vua đặt hết niềm tin vào bùa phép. Vua đã "thực sự thấy" người thiếp yêu hiện về trong bức màn sa bên kia. Nhà vua được đêm tâm tình, thủ thỉ cùng vợ"  (Laiquangnam)

Tôi xin mạn phép dịch thoát bốn câu cuối  (toàn bài 24 câu) gây cảm xúc nhất (riêng tôi), coi như niềm trân trọng và tưởng nhớ đến người xưa.

KÝ MỘNG

...

Mỹ nhân bất tương kiến

Nhu tình loạn như ti

Không ốc lậu tà nguyệt

Chiếu ngã đan thường y

(Nguyễn Du)

Thoát dịch:

GHI QUA MỘNG

...

Giai nhân. người hỡi đâu rồi?

Tình sầu loạn mối. rối bời như tơ

Nhà không. xuyên ánh trăng mờ

Chiếu qua áo mỏng. thấu ta nỗi niềm!

DỊCH THOÁT  TOÀN BÀI

Nguyên Lạc xin được ghi ra đây và xin phép dịch thoát vài bài thơ của đại thi hào NGUYỄN DU (1765 - 1820) mà tôi thích nhất.  

Vì là dịch thoát, xin các bạn đừng đặt nặng phần đối chữ trong các cặp 3 - 4 và 5 - 6, cùng vị trí câu (theo tôi nghĩ, chỉ làm gò bó cảm nhận thơ),  chỉ nên chú trọng về HỒN THƠ. Mong thay.

 1. Đây là nguyên tác bài thơ TỐNG NHÂN

TỐNG NHÂN

Hương Cần quan đạo liễu thanh thanh

Giang bắc giang nam vô hạn tình

Thượng uyển oanh kiều đa đố sắc

Cố hương thuần lão thượng kham canh

Triều đình hữu đạo thành quân hiếu

Trúc thạch đa tàm phụ nhĩ minh

Trù trướng thâm tiêu cô đối ảnh

Mãn sàng trê vũ bất kham thinh

(Nguyễn Du)

Thoát dịch:

TIỄN NGƯỜI ĐI

Hương Cần đường ấy liễu xanh xanh

Cuối ngọn đầu sông chan chứa tình

Ngự uyển oanh vàng ganh dáng vẻ

Cố hương rau mọn sắc tô canh

Triều đình phải đạo anh lo vẹn

Quê mẹ bội thề tớ mất danh

Thăm thẳm đêm sầu riêng với bóng

Biếng ngồi mưa rớt trúng ngay tâm

2. Đây là nguyên tác bài thơ ĐỐI TỬU

ĐỐI TỬU

Phu tọa nhàn song tửu nhãn khai

Lạc hoa vô số hạ thương đài

Sinh tiền bất tận tôn trung tửu

Tử hậu thùy kiêu mộ thượng bôi

Xuân sắc tiệm thiên hoàng điểu khứ

Niên quang ám trục bạch đầu lai

Bách kì đãn đắc chung triêu túy

Thế sự phù vân chân khả ai

Thoát dịch:

ĐỐI MẶT CÙNG LY RƯỢU

Tựa song. mắt rượu. ngồi trông

Hoa rơi lả tả. phủ lòng thảm xanh!

Sống.  không cạn chén trọn tình

Chết. ai tri kỷ rượu nghiêng rưới mồ?

Chim bay. xuân đổi hững hờ

Tháng năm rõ hiện. trắng bờ tóc ai!

Trăm năm. ví được say dài

Sự đời mây nổi. não thay kiếp người!

 3.Đây là nguyên tác bài thơ THU NHẬT KÝ HỨNG

THU NHẬT KÝ HỨNG

Tây phong tài đáo bất quy nhân,

Đốn giác hàn uy dĩ thập phần.

Cố quốc sơn hà khan lạc nhật,

Tha hương thân thế thác phù vân.

Hốt kinh lão cảnh kim triêu thị,

Hà xứ thu thanh tạc dạ văn.

Tự sẩn bạch đầu khiếm thu nhập,

Mãn đình hoàng diệp lạc phân phân.

(Nguyễn Du )

Thoát dịch:

GHI LẠI CẢM HỨNG NGÀY THU

Gió tây vừa chạm khách tha hương,

Cái lạnh từ đâu bỗng nhập xương.

Quê mẹ trông vời chiều ngút mắt,

Mây ơi ta gởi nỗi niềm thương!

Đêm trước gió thu về réo gọi,

Thất kinh già tới bóng trong gương.

Mỉm cười đầu bạc gom góp vụng,

Lá vàng lả tả rụng đầy sân!

LỜI KẾT

Qua trên là phần dịch thoát thơ chữ Hán của đại thi hào Nguyễn Du, chắc có nhiều khuyết điểm. Tuy nhiên, xin được xem đây như  tấm lòng trân trọng và niềm tưởng nhớ đến bậc danh tài của Việt Nam thân yêu.

Nguyên Lạc

-----------------------------------------------------

Tham khảo: Thơ chữ Hán của Nguyễn Du - Thi Viện, Laiquangnam.