CÒN ĐÓ ... PHẠM DUY! - Lê Thí

Tác giả Lê Thí

Lê Thí

CÒN ĐÓ ... PHẠM DUY!

Khoảng năm 1971, một người bạn học, sau khi thi hỏng tú tài phần II, anh đã trở thành một sĩ quan trong quân đội Sài Gòn. Một lần hành quân anh nhặt được một quyển sổ tay của một người lính Bắc Việt. Trong quyển sổ tay có chép rất nhiều thơ cũ, mới. Tình cờ, tôi được người bạn cho đọc cuốn sổ tay đó, trong có một bài thơ nói về Phạm Duy được ghi ở dưới là của XYZ. Bài thơ làm tôi thắc mắc mãi cho đến tận bây giờ không biết ai là tác giả thực. Một vài tác giả kí bút danh XYZ mà tôi biết, không thể viết bài này. Tôi đã đem hỏi một số anh chị dạy văn hoặc nghiên cứu về thơ văn. Nhưng tất cả đều chưa có câu trả lời cụ thể.

Đã quá lâu, tôi không còn nhớ đầy đủ và thật chính xác bài thơ. Xin chép lại những gì còn nhớ để gọi là... hiểu thêm về Phạm Duy và may ra có thể biết XYZ là ai. Bài thơ có những câu như sau:

....

...

Chúng tôi biết bên kia

Có người vợ hiền,

Có mái nhà anh bên đường phố nhỏ

Rũ cành hoa ti gôn

Nhưng nếu chỉ là có thế

Anh bỏ mà đi sao đành

Anh về chi bên nớ

Với một bầy quĩ dữ

Bọn lính Lê Dương

Và bầy gái chứa

Còn ai nghe tiếng hát của anh

Anh bỏ mà đi sao đành,

Anh về chi bên nớ

Ở phía bên mình,

Chia nhau miếng cơm độn bắp

Nhường nhau manh áo mùa đông

Nhưng chúng ta giàu một tình thương

Có bà mẹ hiền hiền,

Có đàn cháu ngoại.

Con bà đi giữ nước những ngày qua

...

Chiều nay,

Đoàn cán bộ áo mong manh

Dằng dặc Trường Sơn, đường chiều mưa đổ

Chúng tôi hát “Bà Mẹ Gio Linh”,

Nước mắt ngắn dài từng giọt long lanh

Bà Mẹ già cầm tay tôi hỏi:

Ai làm bài ni rứa các con?

Nói làm sao cho đành,

Chúng tôi nhìn nhau lời nghẹn

...

Anh có biết không anh!

Thế hệ chúng tôi, những người sinh ra vào những năm cuối thập niên 40, đầu thập niên 50 của thế kỉ XX, đã từng đọc Phạm Duy đã chết như thế nào của Nguyễn Trọng Văn, Phạm Duy, còn đó nỗi buồn của Tạ Tỵ, đã từng ném cà chua lên sân khấu khi nghe Phạm Duy hát tục ca, khi thấy Phạm Duy mặc bộ đồ đen “xây dựng nông thôn” hát những ca khúc mang tính tuyên truyền (không phải vì quan điểm chính trị mà vì cảm thấy lòng tôn trọng dành cho một nghệ sĩ lớn bị tổn thương, chúng tôi mong muốn ông đứng ở một vị trí cao sang hơn- phía bên trên cuộc chiến. Xin thưa thêm đó là suy nghĩ của một thời, nay thì đã khác) nhưng cũng từng đã thổn thức khi nghe Bà Mẹ quê, Tiếng sáo thiên thai, Tình ca, Ngày trở về... của ông, nuốt từng lời qua ca khúc Trả lại em yêu, Ngày xưa Hoàng thị, Đưa em tìm động hoa vàng, Gọi em là đóa hoa sầu... Chúng tôi đã từng chia sẻ sâu sắc tâm thức của ông về Mẹ (Mẹ Việt Nam), về Đất Nước (Việt Nam, Việt Nam: Việt Nam, Việt Nam nghe từ vào đời... Việt Nam không đòi xương máu, Việt Nam kêu gọi thương nhau.. Việt Nam hai câu nói sau cùng khi lìa đời...).Chúng tôi cũng đã từng lãng mạn nghĩ giá bản nhạc này của ông được chọn làm Quốc ca thì hay biết mấy, hòa giải biết mấy!

Chúng tôi đã từng biết, từng chứng kiến chuyện ông “ra đi” và “trở về”. Đối với Phạm Duy một số trong chúng tôi đã từng hờn giận, yêu thương... yêu thương, hờn giận ông, nhưng không xuất phát từ một thiên kiến chính trị nào mà xuất phát từ sự mách bảo của chính trái tim mình dành cho người nghệ sĩ lớn.

Viết lại bài thơ trên không nhằm mục đích khen chê ông, mà chỉ là có một cái cớ để nói về ông. Một số chúng tôi chưa bao giờ dám khen chê (chỉ đồng tình hay không đồng tình với ông mà thôi) dù lúc còn sống huống gì lúc ông vừa mất. Mặc khác, thời gian cũng đã có những “lắng đọng” cần thiết để có những cái nhìn “bình tỉnh” hơn. Chỉ muốn nói một điều Phạm Duy luôn được “thương yêu”, “kính trọng” dù đồng tình hay không đồng tình với việc ông làm.

Phạm Duy đã ra đi vào cõi Vĩnh Hằng vào lúc 14 giờ 30 ngày 27 tháng 1 năm 2013. Đúng ra phải nói ông đã trở về, chấp nhận thực hiện cuộc trở về “Cuối Cùng”. Bỏ lại sau lưng mọi “vinh quang”, mọi “khen chê” phù phiếm.(Nay thì Kiều phần 2 và Hồi Ký 4 đã hoàn thành, lời hứa đã đúng hẹn và đây là lúc tôi được buông rơi tất cả . Buông bút, treo đàn, hạ màn nhung, cởi áo tuồng, chùi phấn son, tắt đèn, rời sân khấu... Tôi buông rơi hết, không có nghĩa là tôi chối từ những gì tôi đã làm ra trong dĩ vãng. Tôi vẫn chịu trách nhiệm về từng soạn phẩm của mình, nhưng tôi không còn đứng giữa chợ đời để nhận lời khen hay tiếng chê đến từ bất cứ ai, từ bất cứ đâu, cho bất cứ loại nhạc gì!

Cầm bằng cho gió cuốn bay đi, tất cả!

Bây giờ tôi mới thực sự là... vui một mình tôi đi! (Trích Hồi Ký 4 của Phạm Duy).

Nói vinh quang, khen chê phù phiếm vì ông đã sống “cuộc đời của ông’, cũng như mỗi chúng ta rồi phải chấp nhận sống “cuộc sống của mình”. Nhưng có một điều, dù khen hay chê, đối với Phạm Duy người ta luôn coi ông là một “nghệ sĩ”, luôn dành cho ông sự bao dung và quý trọng. Yêu một người nghệ sĩ ta chấp nhận, chia sẻ những “góc khuất” trong cuộc đời của họ. Chúng ta, nguyện cầu cho người nghệ sĩ ấy ra đi thanh thản, an nghỉ thanh thản và mãi mãi thanh thản nơi cõi Vô Cùng.

LÊ THÍ