ĐỌC TẬP THƠ “BÀI THƠ VUI TẶNG CUỘC ĐỜI TÔI” CỦA TẦN HOÀI DẠ VŨ - Châu Thạch

                   

                                                  

     Tần Hoài Dạ Vũ, thi nhân mà tôi yêu mến thơ ông từ khi còn rất trẻ. Cho đến nay, sau bao nhiêu đổi thay của lịch sử - xã hội, tôi lại càng cảm thấy yêu thơ ông nhiều hơn trước nữa . 

     Tần Hòa Dạ Vũ, là một trong những người có tác phẩm văn chương mang dấu ấn thời đại, để lại cho thế hệ sau dấu vết của một thời nhiễu nhương và một thời yên tịnh, vào cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21. 

     Tập thơ “Bài thơ Vui Tặng Cuộc Đời Tôi” vừa phát hành, in 100 bài thơ của Tần Hoài Dạ Vũ; sách in rất đẹp, trang nhã, sang trọng. 

     Tôi hoàn toàn đồng ý với TS. Huỳnh Văn Hoa, người viết "Lời giới thiệu" tập thơ, rằng: "Nhà thơ muốn đem tiếng thơ vui tặng cho chính lòng mình, lại có tiếng thơ buồn, tiếng gọi nhân sinh, tặng cho cuộc đời này". Vì thế, tôi sẽ chỉ gọi tên tập thơ này là "Bài thơ vui Tặng Cuộc Đời". 

     Và tôi hân hạnh được thưởng thức tập thơ nầy trong những ngày cơn dịch Covid-19 vây hãm xã hội. 

     Tiếng thơ Tần Hoài Dạ Vũ đưa tâm hồn tôi đi đến xứ sở của Cái Đẹp. Tôi thấy vẻ đẹp trong thơ Tàn Hoài Dạ Vũ không khác chi chiếc cầu vồng bảy sắc hiển hiện ở chân trời trong một bình minh hay một hoàng hôn nào đó. 

     Cảm nhận đầu tiên của tôi khi đọc tập thơ này là:

 

     1. Thơ Tần Hoàn Dạ Vũ, tiếng thơ của lương tri: 

     Lương tri là khả năng hiểu biết, nhận thức đúng đắn điều phải trái, đúng sai hình thành ở con người, qua thực tiễn cuộc sống. Như Vương Dương Minh, người xướng thuyết lương tri, thì lương tri chính là "tính linh của tạo hóa phú bẩm cho con người, kết tinh lại trong tâm ta". Vậy, khi nói tiếng thơ của Tần Hài Dạ Vũ là tiếng thơ của lương tri, nghĩa là chính tiếng thơ ấy thể hiện lương tâm con người. 

     Hãy đọc những vần thơ trong bài thơ đầu tiên in trong tập sách: 

     “Anh sẽ đi xuyên qua nỗi buồn và số phận cô dơn bắng trái tim tĩnh tại. 

Anh sẽ gọi nắng về trong đêm tối tâm hồn và sẽ đọc lời chúc phúc cho mọi nỗi thống khổ nhân gian” 

… “Hãy cho anh được dành hết cuộc phiêu lưu diệu kỳ của một kiếp người khốn cùng trong niềm tin vĩnh cửu.” 

… “Hãy cho tôi được ở bên cạnh bạn, những người khốn cùng, và hãy cho tôi hôn cuộc dời nầy, như hôn chính trái tim tôi!” 

                               (Hãy Cho Tôi Hôn Cuộc Đời Này!) 

     Vậy đó, thơ Tần Hoài Dạ Vũ không phải là thơ của một tu sĩ, thơ Tần Hoài Dạ Vũ cũng không phải là thơ của người đấu tranh cho công lý, nhưng thơ Tần Hoài Dạ Vũ mang bản sắc cúa hai nhân vật nầy

     Trong toàn bộ tập thơ, Tần Hoài Dạ Vũ cũng yêu như mọi người, mà còn hơn thế nữa; cũng đau như mọi người, mà còn hơn thế nữa; nhưng nhà thơ mang tình yêu đó, mang nỗi đau đó, như hình ảnh của người tự nguyện đi qua trủng bóng chết vì ước nguyện tìm một thiên đàng thanh bình cho em, cho bạn, cho mọi người và trước hết là cho chính mình. 

     Cảm nhận thứ hai của tôi khi đọc tập thơ nầy là: 

     2. Thơ Tần Hoài Dạ Vũ, là tiếng thơ cúa trải nghiệm cuộc sống: 

     Nhà thơ nào cũng phải trải nghiệm cuộc sống thì thơ mới hay, nhưng thường họ làm thơ như rơi vào hố sâu, như đi vào ngõ cụt, như tiếng rên cho thân phận, trên linh hồn khô héo cúa mình. Tần Hoài Dạ Vũ thì khác, nhà thơ chấp nhận nỗi đau, bước qua mọi nghich cảnh và trải nghiệm mọi nỗi đời như chính nó là cứu cánh, để cuộc sống được thăng hoa trong cõi con người.: 

Anh bơi qua đời cạn 

Bằng trái tim chân thành 

…Chưa bao giờ ân hận 

Dẫu đời cho đắng cay 

...Cũng chưa hề hờn tủi 

Trong ngõ cụt phận mình 

…Rồi một ngày hy vọng 

Gõ cửa lòng bất ngờ 

Anh đón nhận câu thơ 

Tặng hồn mình nắng mới… 

      (Hồn Như Nắng Mới) 

     Thơ đối với Tàn Hoài Dạ Vũ là phần thưởng nhận được sau trải nghiệm cuộc đời. Phần thưởng đó là niềm vui bắt được điều mà nhà thơ hằng ngưỡng vọng: 

Cơn gió về rồi mùa mới xuân sang 

Số phận nào neo bến bờ thao thức 

Mặt trời em soi lòng anh náo nức 

Đời sẽ vui hơn, nhịp sống mới hương tràn? 

                                          (Ngưỡng Vọng) 

     Và khi “Đời sẽ Vui hơn, nhịp sống mới hương tràn” là khi nhà thơ thấy được chân hạnh phúc của cuộc đời: 

Đến một lúc nào đó 

anh chợt nhận ra 

chính sức mạnh tình yêu giữa con người với con người 

đã dắt anh đi qua những nỗi đời thống khổ 

để biến đổi tâm hồn anh 

và đưa anh đến gần hơn nữa

với hạnh phúc của sự an bình. 

                        (Hạnh Phúc Của Sự An Bình) 

     Cảm nhận thứ ba của tôi khi đọc tập thơ nầy là: 

3. Thơ Tần Hoài Dạ Vũ, tiếng thơ của Cái Đẹp hài hòa: 

     Tình yêu nam nữ là động lực tạo cảm tác nhiều cho mọi nhà thơ. Người đẹp trong thơ Tần Hoài Dạ Vũ không phải là người đẹp nguyệt thẹn hoa nhường, nhưng là người đẹp nhân cách; người đẹp có dung nhan và nhan sắc tâm hồn hài hòa nhau, như “Trang sách thơm giữa đời”, như “dòng sông xanh vẫn trôi chảy an lành” và như “Bầu trời đêm ánh sao sáng thanh bình”: 

Em là trang sách thơm giữa đời mà anh chưa đọc 

Em môi hoa ngắm mãi chiếc gương đời 

Nỗi buồn âm thầm như ánh lửa xa khơi 

Trong đêm tối lòng anh về ám ảnh 

                                   (Tiếng Chim Hót Bên Hồ) 

Em là cánh chim báo một mùa hy vọng 

Là ánh dương quang chiếu lại cuộc đời anh 

Là dòng sông xanh vẫn trôi chảy an lành 

Trong tâm thức của một mùa khổ nạn 

Em là giọt mưa lành trên lòng anh hạn hán 

Là bầu trời đêm ánh sao sáng thanh bình 

Khi em về lòng đã gọi bình minh 

Và anh đón tiếng đời vui câu hát. 

                                      (Giấc Đời Ân Sủng) 

     Ai đó là người đẹp của Tần Hoài Dạ Vũ trong đời, chắc hẳn sẽ nghe “Tiếng chim hót bên hồ” trong lòng mình mãi mãi; người đó sẽ cảm nhận được “Giấc đời ân sủng” mà mình nhận được từ chính những dòng thơ này. 

     Đọc thơ về “Em” của Tần Hoài Dạ Vũ, lòng ta dậy lên một thứ men tình yêu làm cho ấm áp tâm hồn, nhận lãnh sự ban cho của người nữ trong trái tim mình. Nhận lãnh một thứ hương tình yêu tinh khiết của bầu trời, của ánh dương quang chiếu rọi, để “đón tiếng đời vui ca hát” cả khi trong tâm thức ta đang là “một mùa khổ nạn”. 

     Cảm nhận thứ tư cúa tôi khi đọc tập thơ nầy: 

     4. Thơ Tần Hoai Dạ Vũ là, tiếng thơ của tình yêu đắm say cao thượng: 

     Trong 100 bài thơ in trong tập “Bài Thơ Vui Tặng Đời” thì hầu như thơ tình yêu chiếm gần trọn. Thơ tình yêu của Tần Hoài Dạ Vũ không có bài nào không cho ta thứ hương rất thanh và vị rất lành, cả vẻ đẹp trang nhã. Nhà thơ yêu với tất cả linh hồn, tôn vinh người yêu đến tận cùng cái đẹp, nhưng nhà thơ không yêu cuồng loạn, không si mê đến dại khờ, không sa đà trong men rượu hay khóc lóc trong tình trường: 

Em sáng danh cánh chim trời cao quý 

Em tài hoa thần nữ của niềm vui 

Trong cuộc đời anh là kẻ quay lui 

Em ánh sáng soi đường anh đi tới. 

                    (Hoa Trái Thơm Đời) 

     Em, trong thơ Tần Hoài Dạ Vũ là “Hoa Trái Thơm Đời”, không phải ma túy cho anh khát khao đắm duối, không phải là men rượu làm anh say túy lúy, mà “Em" là đôi cánh thiên thần bay trong bầu trời thơ trong trẻo vô biên của anh. 

     Còn Tình Yêu trong thơ Tần Hoài Dạ Vũ là thứ tình yêu cao thương, vị tha. Chắc hẳn nhà thơ cũng “Yêu là chết trong lòng một ít”, “Cho rất nhiều song nhận chẳng bao nhiêu”, giống như thơ Xuân Diệu. Thế nhưng, Tần Hoài Dạ Vũ không một lời trách móc người yêu “Em đài các, lòng cũng thoa son phấn/ Đôi bàn chân kiêu ngạo dẫm lên thơ” như Đinh Hùng, hay như bao nhiêu nhà thơ khác đã bi lụy, hư cấu nỗi sầu làm cho trời đât ngã nghiêng, mà Tần Hoài Dạ Vũ luôn: 

Anh yêu em trăng đợi phía chân trời 

Và đêm lạnh rất dài trong nỗi nhơ 

Môi hôn cũ còn lửa nồng trong gió 

Yêu một ngày mà nhớ ở muôn nơi 

                        (Lặng Lẽ Đời Chia) 

Anh viết cho em câu thơ dài bối rối 

Chuyến xe đi chiều nắng lạnh trong lòng 

Vẫn yêu người chuông đổ phía chờ mong 

Câu son sắt chưa một ngày quên lãng. 

                     (Chưa Một Ngày Quên Lãng) 

     Trong tập thơ, Tần Hoài Dạ Vũ viết nhiều đề tài. Nếu phải nhận định hết và đủ ý những đề tài ấy, có lẽ phải viết 100 trang chưa đủ. Vậy nên, cuối cùng tôi xin trình bày cảm nhận khái quát cúa tôi về tập thơ nầy: 

     5. Thơ Tần Hoài Dạ Vũ, bài thơ vui tặng đời: 

     Nhan đề của tập thơ, như tôi cảm nhận, là “Bài Thơ Vui Tặng Đời”. Tôi nghĩ toàn bộ sự nghiệp văn chương của Tần Hoài Dạ Vũ cũng gói gọn trong cụm từ nầy. Vì tâm huyết đó mà Tần Hoài Dạ Vũ đã lặn lội 30 năm nơi đèo heo hút gió, nơi thâm sơn cùng cốc để sưu tầm, biên soạn lại vốn văn học dân gian xứ Quảng và sáng tác những vần thơ trữ tình tặng đời, như những vần thơ hay sau đây: 

Em là hoa hay là hương của đất 

Hương của đời và hương của trời thơ 

Đêm sẽ tan ngày mở của đợi chờ 

Bàn tay lạnh trong tay đời nồng ấm 

Ngày em tới trời xuân mây xuống chậm 

Áo không bay hồn phất phới bay về 

Em mở lòng hoa cỏ mở sơn khê 

Và anh mở cơn mơ vào nhan sắc 

          (Bài Thơ Vui Tặng Cuộc Đời tôi) 

     Thế đó, em của Tàn Hoài Dạ Vũ không chỉ là một mỹ nhân, một đóa hoa hay một vầng trăng. Em của nhà thơ này là hương nồng của đất, hương sắc của đời và của hoa cỏ sơn khê; nghĩa là, em mang linh hồn của thơ, hay đúng ra, em của tác giả chính là linh hồn của tác giả, của con người yêu thiên nhiên, yêu đời và yêu những cơn mơ nhan sắc. 

Hãy tiếp tục đọc bài thơ: 

Trời buổi ấy như mắt người khuê các 

Như hướng dương không cần thấy mặt trời 

Như thuyền yêu đậu lại bến tình tôi 

Và sóng gió đêm dịu dàng trăng mật 

Em say rồi lệ ngời nơi cuối mắt 

Và mùa xuân nép bên ngực ân tình 

Anh bồi hồi lòng mới chạm bình minh 

Đời mới chạm ánh sáng ngày ân sủng 

      (Bài Thơ Vui Tặng Cuộc Đời Tôi) 

     Em của Tần Hoài Dạ Vũ không như Thúy Vân “Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”, cũng không như Thúy Kiều “Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”, mà em của Tần Hoài Dạ Vũ chính là mây, là tuyết, là hoa, là liễu, là một bài thơ chất chứa vẻ đẹp của thiên nhiên và của cả con người. Em của nhà thơ là sự hài hòa êm đềm, vô vi trong ân sủng của Con Tạo mà nhà thơ hằng nhận lãnh. 

    Rồi cuối cùng, Em của Tần Hoài Dạ Vũ là con thuyền đưa nhà thơ vào sâu trong dòng chảy của thạch động, đậu vào bến an lành, để nhà thơ thực chứng, chiêm ngưỡng và chiêm nghiệm sự lung linh huyền diệu của hạnh phúc ngày xanh, trong cơn mưa ân sủng của đời: 

Em là mộng mở cửa đời thực chứng 

Gọi hồn anh về bên bến an lành 

Hương của đời hay hạnh phúc ngày xanh 

Mở hết dạ đón cơn mưa trần thế! 

           (Bài Thơ Vui Tặng Cuộc Đời Tôi) 

     Tần Hoài Dạ Vũ sáng tác bài thơ nầy thật tuyệt vời. Bài thơ không chỉ để tặng em mà còn làm “Bài Thơ Vui Tặng Cuộc Đời”. Qua em, nhà thơ cảm tạ ân sủng của cuộc đời đã ban cho mình. Lầy nhan đề bài thơ làm tựa đề cho cả tập thơ của mình, tôi nghĩ Tần Hoài Dạ Vũ muốn bày tỏ tấm lòng mình với đời: chan chứa yêu thương, mở rộng vòng tay đón những cơn mưa trần thế và mơ ước sự nghiệp của mình, tuy nhỏ nhoi, nhưng cũng làm được như một “Bài Thơ Vui Tặng Đời” vậy. 

    Hãy bước vào vườn thơ của Tần Hoài Dạ Vũ, để thấy đời đẹp như vạn luống hoa, để thấy niềm đau cũng có nhan sắc của Cái Đẹp, của hương vị thanh bình, của ước mơ hướng thượng, và để tâm hồn ta mở rộng như tấm lòng ta, cánh tay ta âu yếm nhận và trao, trao và nhận muôn vàn tinh túy ẩn, hiện trong thơ giữa cuộc đời nầy! 

                                                                     Châu Thạch