Văn Nghệ Quảng Trị: Bình thơ: LÊ THIÊN MINH KHOA, THƠ GĂM KỶ NIỆM, THƠ LÀ CUỘC VUI

Sunday, June 17, 2018

Bình thơ: LÊ THIÊN MINH KHOA, THƠ GĂM KỶ NIỆM, THƠ LÀ CUỘC VUI - Hoàng Quý

Bình thơ:

LÊ THIÊN MINH KHOA,

THƠ GĂM KỶ NIỆM, THƠ LÀ CUỘC VUI

Hoàng Quý

$C:\Users\TTC\Pictures\LANG LE TOI (13,5 x 20,5) - chính thức để in..jpg$

Tập thơ mới “LẶNG LẼ TÔI” của Lê Thiên Minh Khoa.

Một sáng nắng nóng, Lê Thiên Minh Khoa tới thăm tôi. Chưa kịp tắt máy và dựng xe cho ngay ngắn, mồ hôi mồ kê nhễ nhại, cười một nụ bắt mắt, Khoa nói “quấy anh đây”. Khoa hấp tấp moi trong bao xốp một tập giấy đóng bìa nghiêm ngắn, rồi bảo: “Em sẽ in tập thơ mới (*), anh giúp em vài dòng”. Sao lại giúp. Với Lê Thiên Minh Khoa dễ gì từ chối được. Thực thì, giữa tôi và Lê thi sĩ nói rất thân thì chưa hẳn, nhưng tôi yêu quý Khoa bởi cái tâm tính cởi mở, cái tình yêu văn chương hơi hơi cuồng si, cái cách yêu bạn, yêu người ngất ngư như rượu nóng, và, những bài thơ hồn hậu găm đầy kỷ niệm, đặc biệt những bài lục bát ngẫu cảm rất nhiều đặc sắc, rất… Lê Thiên Minh Khoa.

Tôi vẫn nhớ cái ngày anh Xuân Sách giới thiệu các tác giả chuyển sinh hoạt về Hội Văn nghệ Bà Rịa - Vũng Tàu từ Đồng Nai. Khoa ngồi lặng yên giữa những Dương Cao Tần, Trường Thanh, Phạm Thị Nguyệt Cầm và hơn chục cây bút khác. Cái “thằng chả” đầu tóc bù rối như tổ quạ, đánh một bộ sơ mi khá bảnh mà xem chừng cứ lôi thôi ngượng nghịu thế nào, chỉ được nụ cười là đáng kể. Thế mà, cũng đã ngót nghét hai mươi năm chúng tôi từ biết tên, chào hỏi e dè đến a lô luyên thuyên với nhau quên cả vợ sẽ nhăn nhó trả tiền điện thoại.

Tháng 7 năm 2011, Hội Văn nghệ BR-VT tổ chức chuyến đi Đất Mũi. Cái đêm dừng nghỉ ở một khách sạn cáu cạnh, xây trên vùng lấn biển Kiên Giang, tôi và Trịnh Sơn được bố trí ở chung trong một phòng góc, lầu 7. Cái phòng góc bé bằng hộp diêm chỉ kê vừa cái giường gọi là giường đôi vì chắc chắn nó chỉ nhin nhỉnh hơn cái giường một và cái bàn hai ghế vuông hoành tráng. Chả biết Lê Thiên Minh Khoa ở phòng nào. Mà ở phòng nào, ở với ai chắc gì hắn đã nhớ. Hắn qua “ở trọ” phòng chúng tôi trọn đêm, chuyện giời chuyện bể hồn nhiên, phun khói thuốc mù mịt và say lãng đãng. Đêm ấy tôi mới biết nơi sinh Khoa là làng Trung An, Gio Sơn, Gio Linh, Quảng Trị. Có lẽ tôi quý Khoa nhiều hơn từ đêm ấy. Quảng Trị - những năm lửa cháy tôi từng có lần bị bom và đạn pháo vùi. Nhiều đồng đội tôi đã nằm xuống đó. Và cũng ở đó tôi sống được nhờ các mẹ, các chị bới tìm trong mấy lớp cát đất của một trận pháo bầy.

Nhưng thôi, “day đi dứt lại” có khi buồn hơn, có khi đối mặt cái hiện hữu dành giật, thực dụng, quay quắt, trí trá, trợn bợm… mà chìm lặng trong bấu níu xa xăm cũng chẳng để làm gì. Ấy thế mà Khoa đã đọc thơ tôi, đọc cả một seri làm tôi hết sức cảm động, cảm động đến sửng sốt suốt trắng đêm anh “ở trọ”, đọc bằng ngữ điệu Quảng Trị nằng nặng, đọc cay mắt và trầm tư: “...Bao đồng đội tôi đã nằm trong mồ/ Đêm đêm hiện hồn về gõ cửa/ Đạn găm đầy hình hài/ Nỗi đau không nói được/ Bông cúc ta từng hái ở mùa thu/ Khô xác gần ba mươi năm trong ba lô cóc cũ/ Ta cầm lại tên tay như cầm lửa chiến tranh/ Chả vàng được cho ai - Hoa cúc!”. Bạn yêu tôi đến thế, viết thế nào cho tập thơ mới của bạn đây? Hồi cố cái đêm Khoa đọc thơ tôi trong căn phòng bé bằng hộp diêm rả rích mưa tháng bảy tôi biết rằng cái sự Khoa đường đột yêu cầu viết lời mở cho tập mới cùa anh làm tôi nhiều đắn đo, lo lắng và ngại ngần, rằng có thể vài dòng tản mạn tôi viết về thơ bạn sẽ không thấu đáo.

Tập thơ Lặng lẽ tôi Lê Thiên Minh Khoa chia thành 3 phần, gồm: Lặng Lẽ. Lãng Đãng và Tri Âm.

Ngọai trừ các nhạc phẩm của các nhạc sĩ bạn hữu phổ thơ Lê Thiên Minh Khoa được Khoa chọn in đan xen lưu làm kỷ niệm, phần Lặng Lẽ gồm 54 bài thơ tự do mà Khoa gọi là THƠ ĐỜI THƯỜNG, phần Lãng Đãng 34 bài lục bát, phần Tri Âm gồm những chọn lọc từ nhiều lời bình hoặc bài phê bình của các tác giả viết về thơ Lê Thiên Minh Khoa. Mở đầu cho phần đầu - Lặng Lẽ:

“Trở về thành phố cũ tìm em

Lặng lẽ mưa bay về ngôi nhà cổ

Phải phiêu bạt qua bao mùa dâu bể

Em sang ngang đã mấy chuyến đò rồi!...

Trở về thành phố cũ tìm nhau

Như Từ Thức trở về cố xứ

Bạn học cũ đứa chân trời góc bể

Đứa tuổi xuân cát bụi lâu rồi!...”

(Lặng lẽ tôi)

Bài mở đầu cũng là bài mang tên tập. Tôi bị cuốn vào cái cảm giác se se từng gặp trong thi tập Thị trấn tôi (NXB Thanh Niên) mà Khoa đã viết và in 16 năm trước, năm 2002. Vẫn một giọng kể ấy, trầm lắng không ồn ào, hằng quen mà rất nhiều xúc động:

“Chỉ còn tìm đến giáo đường xưa

Mưa tháng bảy lạnh hơn ngày trước

Không có em, liễu rủ hoa tái nhợt

Thánh giá nghiêng buồn trong tiếng chuông nghiêng!...”

(Lặng lẽ tôi)

Dường như trong thơ Lê Thiên Minh Khoa, vài nét găm người bạn anh trọng thị, một góc vườn xưa cô vắng rơi hoa, một thoáng tái tê người văn bóng khuất, một bâng khuâng chưa rõ hình hài… đều tô điểm cho thơ Khoa, và, Khoa chỉ có thể dụng thơ, mượn thơ như cách duy nhất để gọi tên những nỗi niềm thi sĩ:

“Người đi không ngoái

Bụi mờ tóc râu

Môi hồng bỗng nhợt

Mắt huyền xa ơi!…”

(Biệt ly)

“Khóc Nguyệt Cầm thấm thía câu thơ:

“Phong vận kỳ oan ngã tự cư”

Nguyệt ơi, Trăng lạnh chừ khuất núi

Vàng khô ở lại nhớ xanh xưa!

(Khóc Nguyệt Cầm)

Đây nữa:

“Tôi trở lại vườn hoa trắng ấy

Khu vườn xưa hoang lạnh bóng người

Chỉ hoa trắng gieo buồn tuyết điểm

Người xưa sang vườn khác lâu rồi

Trăng xưa)

Rồi đây nữa:

“Suối lặng lẽ chảy vào mù sương

Sương lững lờ trôi theo gió thổi

Anh lặng lẽ chảy về em mòn mỏi

Em thành mù sương…

bay…

trôi…”

(Mù sương)

Cái âm hưởng dìu dịu tràn chảy trong mục phần Lặng Lẽ đậm dấu ấn trong nhiều bài thơ cảm thức cố nhân, vết chấm phá quá vãng mơ mê không mặc định, như đứng ngoài sự sắp đặt. Có lẽ bởi thế, nó tạo cho thơ Khoa một cách diễn đạt mềm mại, một bút pháp trữ tình nhiều bản năng, những thoảng buồn ướp men, giọng du dương tự sự dễ chịu, nhi nhiên, giản dị, êm đềm:

“Em áo tím phượng chiều thu tím

Anh bâng khuâng năm ngả bâng khuâng

Bằng lăng tím nhòa bên hồ vắng

Mấy ngả đường hoa tím mù sương”

(Đà Lạt tím)

“Chưa bao giờ anh làm thơ tặng em

Nhưng không một lần nghe lời hờn trách

Vì người đẹp trong vần thơ anh viết

Có bóng hình thời con gái của em!...”

(Đồng điệu)

Lê Thiên Minh Khoa cũng giới thiệu những thử nghiệm khác của anh ngay trong phần Lặng Lẽ của thi tập. Anh thử nghiệm Thơ Ba Câu trong các bài “Động viên”, “Đêm và gió”, “Chẳng lẽ”, “Trăng, em và tôi”. Anh cũng lại thử nghiệm một số bài thơ có sắc thái chính luận hoặc thơ văn xuôi như “Điệp khúc Nhân dân”, “Lời nguyền của người ở ngoài vùng phủ sóng” v.v.. Tuy nhiên, tôi có cảm giác loạt bài thơ này đang là sự tìm tòi và chỉ mới manh nha một khởi đầu. Các bài thơ tạo nên dư ba là những bài Khoa viết bằng nhịp thơ đã nhuần nhuyễn với cảm xúc gây men, bằng điệu hồn thúc bách. Vượt thoát cái hằng quen để bước đến những không gian khác của thi ca luôn luôn là mong mỏi, là ý thức của nhiều nhà thơ. Tất nhiên.

Những bài thơ hớp hồn tôi nhất là Lục Bát Lê Thiên Minh Khoa! Có một chút gì đó như biến ứng mà tôi gọi là “Từ điển ngôn ngữ Bùi Giáng bắc sang Lục Bát Lê Thiên Minh Khoa” mà vẫn là Khoa, rất… Khoa:

“Và anh uống rượu bây giờ

Là trăm năm rớt bên bờ tử sinh

Và anh uống rượu một mình

Là anh uống với bóng hình em thôi

Và anh chén rượu mồ côi

Là tôi cộng lại với tôi hai người

Và anh chén rượu em mời

Là em cộng với tôi rồi bằng không

Và anh ngó em tắm rằm

Xiêm y rớt xuống, bóng trăng say mèm”

(Và anh…)

Giời ạ. Bài lục bát hay ngất ngư tôi không còn biết diễn đạt tâm trạng mình khi được thưởng thơ thế nào. Thì đấy, cái váng vất “Từ điển ngôn ngữ Bùi Giáng” phiêu trong từng câu tượng hình ngay kia Khoa đã dụng dụng thành. Nó “ngon, thơm, đê mê” như một ly cocktail pha theo cách Lê Thiên Minh Khoa bằng tinh liệu chắt gạn trong kho hương ngôn Bùi Giáng và hương ngôn họ Lê. Hình như không chỉ Khoa, nhiều thi bản tôi đã đọc của thi sĩ A Khuê và các thi sĩ cùng thời với ông đều có dư vang âm hưởng thiên bẩm họ Bùi. Tôi coi đấy là tiếp nối tinh hoa được bắc tới từ người xưa. Cái khó là khi tiếp nối các tài nhân anh dụng thế nào?!

Hình như, cứ với lục bát là Lê Thiên Minh Khoa thăng hoa, là lơ lửng say, là không “lành” được nữa trước thói người, thói đời:

“Rồi Tiên cũng bỏ Ta bà

Phòng văn còn một Ta và Ma thôi

Đầu hè một Quỷ lơi bơi

Phật vỗ vai Chúa trốn đời đi hoang”

(Còn lại)

Khi xưa Tiên ở trên trời

Yêu người trần thế Trời dời xuống đây

Người trần khi tỉnh khi say

Nên Tiên chán ngán lại bay về trời

(Còn lại 2)

“Là ai tâm Phật thân Ma

Nhập nhòa một bóng chợt xa, chợt gần

Chợt phong vân, chợt phù vân

Thương đời, đời loạn, thương thân, thân nhàu!

(Là ai)

34 bài lục bát trong phần thứ 2: Lãng đãng, Khoa chỉ coi như những bài thơ viết trong những khoảnh khắc hoa ngôn, những khoảnh khắc tài tử, những khoảnh khắc phóng bút. Nhưng với tôi, 34 bài lục bát trong tập này của Khoa là tinh hoa thơ Lê Thiên Minh Khoa. Chỉ với lục bát hồn Khoa, hoạt ngôn Khoa, thi ảnh, thi hình, tư tưởng, chất giang hồ tài tử mới phát lộ, nhiều bài phong nhiêu liêu trai. Buồn tanh mà cao ngạo đấy. Êm ái mà sóng ngầm. Đùa cười mà rớt lệ giữa cuộc vui:

“Đôi khi bỏ bể về rừng

Ngó anh cọp ốm, chợt lòng từ tâm

Nửa chừng sương rót lâm râm

Một, hai, ba, bốn, năm châm giọt buồn!...”

(Đôi khi)

“Và em

Và tôi

Và thơ

Và dăm ly rượu

Và chờ đêm qua

Và Không

Và Phật

Và Ma

Hội nhau trong cõi ta – bà

Rong chơi

Và em

Và tôi

Và ai

Và trăm năm

Vẫn nhớ hoài ngàn năm

Và ngàn năm

Nhớ xa xăm

Và xa xăm nhớ lầm

Than kiếp người…

(Và em…)

Còn xưa mây thả lưng đồi

Còn em mấy độ thu rồi chưa bưa

Nghe chừng ngượng ngập chân đưa

Nghe nay nằng nặng, nghe xưa nhẹ hều!…

(Còn xưa)

Có khi, đọc Lục Bát Lê Thiên Minh Khoa chả cần lời bình. Tôi những muốn thưa rằng có một vườn Lục Bát Lê Thiên Minh Khoa tươi an nhiên trong cánh đồng Thơ Việt. Vườn lục bát của họ Lê luôn luôn hiện lộ và tỏa hương sắc riêng. Thứ hương thơm ấy có quyền dán nhãn Made in Lê Thiên Minh Khoa!

Vũng Tàu, tháng 6/2018

Hoàng Quý

--------

(*): LẶNG LẼ TÔI (Lê Thiên Minh Khoa- tập thơ- NXB Hội Nhà Văn- tháng 6.2018).

Văn Nghệ Quảng Trị

Chúc Mừng Năm Mới

Sunday, June 17, 2018

Bình thơ: LÊ THIÊN MINH KHOA, THƠ GĂM KỶ NIỆM, THƠ LÀ CUỘC VUI - Hoàng Quý

No comments:

Contributors

Total Pageviews