CHO MỘT NGƯỜI NẰM XUỐNG - Phạm Xuân Dũng

                                                                         

              Chớp mắt Trịnh Công đã thành người thiên cổ!

              Tin ấy như chớp giật ngang trời, như sóng, như gió lan ra khiến hàng triệu người trong và ngoài dải đất hình chữ S này bàng hoàng, sửng sốt.Vẫn biết không ai nằm ngoài vòng sinh tử, nhưng khi con người khổng lồ trong âm nhạc ấy bỏ chúng ta mà đi, đi mã, thì khoảng trống mênh mông ấy để lại  biết lấy gì bù đắp. Trên bao la thảo nguyên ký ức, gió sẽ còn ào ạt thổi từ đây cho đến mai sau dọc miền thương nhớ. Gió sẽ làm khô đi bảy nắm cơm gọi hồn như bảy nốt nhạc trong đời người nhạc sĩ thiên tài. Những nắm- cơm - lòng - hóa - đá ấy sẽ được các thế hệ chuyền tay nhau như các bộ lạc thời cổ  giữ lửa truyền từ đời này sang đời khác. Ngọn lửa âm nhạc ấm áp tình người mà Trịnh Công Sơn đã từng nhen nhóm và để lại chắc sẽ làm cho thế giới này bớt mông muội, u mê, thù hận.Khi hay tin dữ, những người yêu quý Trịnh không ai bảo ai đều tự nguyện tìm đến với nhau như một lẽ thường tình không thể khác. Họ lại với nhau, ngồi gần bên nhau, ngồi xích lại gần hơn chút nữa để cuộc đời bớt cô đơn, giá lạnh. Họ tưởng niệm nhà nghệ sĩ kỳ tài, kỳ lạ như được nứt ra từ khí thiêng trời đất, đã vỗ về và cứu rỗi triệu triệu con ngươì bằng âm nhạc suối nguồn tinh lọc. Trong bập bùng tiếng đà , tiếng hát, có gì nghèn nghẹn nơi ngực trái, bất giác lòng người tự hỏi :"Khi sống, nhạc sĩ đã nối vòng tay lớn, và khi chết thì ngay cả sự mất mát lớn lao ấy cũng đã nối kết, dìu dắt con người gần lại với nhau hơn." Nghịch lý chăng khi Trịnh Công Sơn đã băng bó và cứu sống bao người bằng tiếng ca của người hát rong đạt đạo; vậy mà khi ngã bệnh, hình hài ấy đã vội sớm ra đi, dù y học và các thầy thuốc đã làm hết sức mình. Chỉ còn biết tự an ủi rằng, hình hài mảnh khảnh ấy đã cưu mang một trái tim quá lớn lao chất chứa cả thế gian với ức triệu phận người du ca qua sáu mươi năm có lẻ đã là một kỳ công vượt quá sức người. Để rồi "những hẹn hò từ nay khép lại. Thân nhẹ nhàng như mây..." không còn là "thí dụ bây giờ tôi phải đi..." như Trịnh Công Sơn thường "lỡ lời" dại miệng. Ngôi nhà trọ trần gian từ chớp mắt ấy đã vắng đi Một - Người - Ở - Trọ.

             Tầm vóc âm nhạc Trịnh Công Sơn không thể đo bằng thước tấc thông thường trong không gian ba chiều quen thuộc mà phải bằng tốc độ ánh sáng, thứ ánh sáng đạo ca, nhiệm màu và nhân bản.Thưở nước nhà rạch đôi sông núi, chính chiến triền miên, nhạc sĩ đã ra đi từ lều cỏ, chứ không phải từ tháp ngà, để dấn thân và hóa thân vào nỗi niềm chung tang tóc, đổ nát, chia lìa. Ngày ấy, nửa nước Việt từ sông Bến hải trở vào xót xa trước bạo lực, hận thù phi nhân, phi lý. Trong tiếng gầm rú điên cuồng của đại bác ăn thịt người và ánh hỏa châu ma quái, Trịnh Công Sơn đã tất tả, vắt kiệt hồn mình, dựng nên những bức tường âm thanh tràn ngập tình thương đồng bào, đồng loại, chống đỡ bom rơi, đạn lạc. Người yêu nước - nhà nghệ sĩ Trịnh Công Sơn đã hành đạo bằng âm nhạc của mình, bốc thuốc cho những trái tim thương tật, mù lòa bị chiến tranh làm phận người méo mó. Họ xích lại gần nhau trong hầm trú ẩn, và nắm chặt tay nhau trong cuộc xuống đường. Cứ thế, âm nhạc của Trịnh là bà đỡ tinh thần thần quý báu, là người bạn tâm giao chung thủy. Nó lại như một thứ Kinh Nhật Tụng cầu hồn cho người đã chết và cả người đang sống, trong đôi cánh thiên thần bay ra khỏi cõi người để gần lại người hơn. "Đại bác ru đêm", "Hát trên những xác người", "Huế - Sài gòn -Hà nội", "Nối vòng tay lớn" và nhiều nữa ca khúc Da Vàng sẽ là nhật ký âm thanh của dân tộc này ngay cả khi chiến tranh không còn nữa. Đó là tiếng cuốc nhỏ máu đêm hè của hồn nghệ sĩ.

           Hát về tình yêu, âm nhạc Trịnh Công Sơn xứng danh là thiên sứ. Đối với chúng ta có vẻ như bài "Phôi pha" là" tục lụy" nhất, vậy mà cũng không hề lụy tục. Tình ca của Trịnh, sau khi dốc lòng nghiêng xuống cuộc đời, thì vẫn lãng đãng khói sương cõi khác, thanh tân và hướng thượng. Dẫu tình yêu còn vô vàn đổ vỡ, chia xa và cả những nỗi niềm gần như tuyệt vọng. Nhạc sĩ ru tình bằng lời ru tang bồng hồ thỉ, rằng cứ đi trong "Hạ trắng" "Mưa hồng" rồi "chợt hồn xanh buốt" khi soi lại mình nhìn thấy một "Diễm xưa". Tình ca của Trịnh đưa hồn người đi rất xa chỗ mình đang đứng, sống với nhiều tâm trạng, cuộc đời trong âm thanh huyền nhiệm, như người xưa ngả lưng trên chiếc gối đạo sĩ chờ nồi kê sắp chín. Tình ca như thế gần gũi với thánh ca, hay nói cách khác đó chính là thánh ca của tình yêu. Một điều lạ nữa là cỏ cây, hoa lá, sỏi đá, mùa màng trong tình ca hầu như đều nhuốm linh hồn. Phép màu nghệ thuật ấy hình như hàng trăm năm Tạo hóa mới ban tặng cho một đôi người.

             Tình ca Trịnh Công Sơn đã thăng hoa nhiều tinh hoa triết học và tôn giáo như "Cát bụi", "Dấu chân Địa đàng", "Phúc âm buồn", "Ở trọ", " Đóa hoa vô thường"... và sẽ là tặng vật âm thanh gối đầu giường nhiều thế hệ Việt nam.Thứ âm nhạc mang nặng chất thiền chỉ có thể rung động hết lòng bằng tâm cảm đã đắp bồi thần tượng Trịnh Công Sơn trong lòng đông đảo tín đồ nghệ thuật. Hiện tượng hiếm hoi này sánh ngang ảnh hưởng của Truyện Kiều thưở trước. Ngày xưa người ta đọc Kiều , lẩy Kiều , bói Kiều.Ngày nay người ta hát và nghe nhạc Trịnh Công Sơn.

           Đành nói lời chia tay với người "Ở Trọ " đã đi vào cõi vô sinh vô tử, đã về trên cao ấy. Người nhạc sĩ đã dâng hiến hết mình, sống trọn vẹn cho Đời và Đạo. Đời người thì hữu hạn mà nghệ thuật thì vô cùng, nhất là khi nghệ thuật biết hít thở như con người, vì con người mà sinh sôi, nảy nở  Này, người du ca anh em, dù rong ruổi, phiêu bồng cùng trời cuối đất, vẫn phải nhớ ghé lại trần gian dù chỉ một lần, dù chỉ một lần thôi.Và hát ...

                                                                         Đông Hà , 3/4/2001 

PHẠM XUÂN DŨNG
Đài PT TH Quảng Trị
ĐT: 0985 972 975
dpthachthao@gmail.com