Từ Huế, tôi đạp xe ra Quảng Trị, dắt xe vào xóm trưa vắng vẻ. Mặt trời đã ở đỉnh cao, giội sức nóng xuống vùng cây lá lơ thơ. Cây vườn hồi sinh mười mấy năm trở lại đây chưa kịp tròn bóng mát. Tôi xa Quảng Trị năm mười một tuổi, về thăm khi đã gần năm mươi. Thời gian chưa đủ bãi bể hoá nương dâu, nhưng sức tàn phá của chiến tranh, biến cái xóm nhỏ của tôi thành xa lạ, đến đất đai cũng chẳng còn chút thân quen. Tôi trôi vào tâm trạng buồn bã, lạc lõng ngay nơi chốn mình đã sinh ra.
Dòng
hồi tuởng như chảy từ cổ tích, hiện trong tôi chấp
chới những người thân quen, có người thành thiên cổ.
Bác Đỗ Sung - cha Thạch - bạn tôi. Tính bác khoan hoà,
nhân ái. Những lần tôi hoang nghịch, ba tôi bắt nằm
xuống đất, trót roi mây vào đít là bác đứng ra xin hộ
cho tôi:
Anh
xin chú, cho cháu mắc nợ lần này, lần sau đánh gấp đôi
- Bác nhìn tôi nháy mắt - Đứng lên xin lỗi ba rồi đi
rửa mặt, nhanh!
Tôi
khoanh tay xin lỗi ba tôi. Cám ơn bác. Sau đó thút thít đi
trong nhuề nhoà nước mắt, xuống bếp. Tai tôi vẫn nghe
ba tôi dằn tức bực, phân bua với bác Sung:
- Anh coi, đêm mô nó cũng
trốn ra rạp Đại Chúng coi cọp xi-nê cao bồi, xi-nê thần
thoại Ấn Độ, rồi bắt chước cao bồi quăng dây vào
con người ta đang ngồi sau yên xe đạp và chạy theo giựt
dây như phi ngựa, bố thằng bé không hay biết vẫn đạp
nhanh, dây trặt thằng con ông ta té oạch giữa đường.
May tôi thấy chớ không ba thằng bé đánh nó chết rồi.
Tôi không đánh nó có ngày người ta đánh nó toi mạng.
Bác Sung ngồi nghe, ve vuốt
ba tôi ít câu rồi về nhà.
Gần đầu xóm Heo, nơi tiếp
giáp đường Quang Trung thuộc phường Đệ Nhị, có ông
Tẩu. Ông già lụ khụ rồi mà còn làm cái nghề tôi cho
là gớm ghiếc, nhưng luôn gợi tính hiếu ký lũ trẻ
chúng tôi. Ông nuôi nhiều đĩa trâu trong ống tre, giam dói
hàng tháng. Ai bị nhọt đều đến nhờ ông lấy máu độc
ra. Ông chúc đầu ống tre xuống nơi nhọt sưng tấy, con
đỉa đói hút căng phồng bụng máu, ông rứt đỉa ra,
thả nhúm muối lên các cái thân nhớt lầy đen láng ấy,
con đỉa quằn quại phun máu ra, chờ đỉa xép ve, ông lại
cho đỉa vào ống tre cất giữ, dùng lần sau. Ông thường
đuổi, doạ chúng tôi, chúng tôi tò mò không chịu đi,
thỉnh thoảng ông bắt đựơc một đứa, giả vờ cho đỉa
hút máu...thằng cu vùng ra được, mặt tái lét chạy te,
vừa chạy vừa khóc hu...hu...về nhà. Lũ chúng tôi đứa
nào cũng sợ ông Tẩu, nhưng lại thích lân la đến gần
cái thân cọm rọm, hôi hôi của ông vì ông có nhòêu
ngón nghề đễ sợ mà lạ đời luôn hấp dẫn đầu óc
non trẻ chúng tôi.
Còn bác Mót cạnh nhà bác
Sung dễ nực cười bởi tưóng người phốp pháp, da thịt
mát mẻ, béo tròn hin một cục. Nhà bác làm nghề mổ
lợn. tính vác xuề xoà, luôn vui tươi; trên khuôn mặt
nần nẫn thịt của bác không hề bợn chút phiền toái.
Bác Mót vô tư, tự nhiên như cây cỏ, buổi sáng bác chạy
xuống hói đi đồng, khi nào bác cũng đợi Tào Tháo đuổi
mới chịu lạch bạch chạy...và thả lại trong tai bọn
chúng tôi một tràng...chúng tôi đỏ mặt nhìn nhau cười
rúc rích.
Tôi đang lẩn thẩn chìm
trong dĩ vảng giữa ngày trưa đầy nắng. Gặp anh trung
niên dong dỏng cao đi tới, tôi dón và hỏi thăm nhà bạn
bè. Anh nhiệt tình cho biết người còn, nguời mất, người
đi xa, nguời ở gần, nhưng không còn ai ở xóm Heo náy
cả. Anh mới ở sau chia tỉnh, nhưng anh biết những người
bạn cũ của tôi vì cũng là bạn anh thời học trường
Nguyễn Hoàng gần bến xe. Anh nói:
- Tụi nó ở ngoài Đông Hà
ơ. Thạch đóng thùng ô tô, làm nước đá. Quang nhà thơ
bán cháo bột, anh ra hỏi anh em trên phường Năm ai cũng
biết.
Từ giả anh tôi ra Đông Hà.
Lủi thủi một mình tìm bến sông xưa sang sông Thạch
Hãn. Nơi mẹ tôi tắm tắp những ngày hạ, cùng bạn gái
trang lứa mười bảy, mưới tám tuổi vẫn tắm truồng,
bởi thời ấy thế hệ mẹ ngây thơ trong sáng, không biết
tụi tây đóng đồn gần đó, tranh nhau bắt ống nhòm,
nhòm...Và cũng là nơi tôi ngụp lặn thoả thích trong lòng
nước mát, quên những cơn gió Lào bỏng rộp rôm sảy
trên da. Bến tắm nhiều đá cuội và nước trong veo. Dòng
sông chảy dịu dàng mát ngọt vào đời tôi. Sau này tôi
hụp lặn bất cứ dòng sông nào, tôi cũng nhớ dòng sông
Thạch Hãn, một nỗi nhớ như nhớ bà mẹ quê hương,
luôn trào dâng niềm nuối tiếc ngậm ngùi...Tôi đứng
bần thần trên bến sông xưa, nay cũng mất sạch dấu
vết, chỉ còn bến đò ngang, một chiếc đò rời rạc
đưa khách sang sông. Sát bến đò là khu chợ Quảng Trị.
Khu chợ sang trọng này xây dựng từ đổ nát điêu linh,
trổi mình nghiêng bóng lung linh bên dòng Thạch Hãn, phác
một nét hoành tráng ven sông, hợp với tính cách ngoan
cuờng và cần cù của người Quảng Trị. Dắt xe xuống
đò, tôi thả hồn theo từng mái chèo khoan nhặt của bác
lái đò, đò chưa cặp bến Nhan Biều mà lòng tôi đã
chạm vào kỷ niệm...Dải biền bên kia sông thuở xưa
ngun ngút rừng bắp, bây giờ mơn mởn rau, đậu, cải...Dọc
biền này hàng năm đuợc những cơn lụt tô bồi phù sa,
mảnh đất đa dạng sinh thái phồn tạp, thổ nhưỡng màu
mỡ, rất tốt cho các loại hoa màu và cả dựng vườn
cây trái lâu niên. Hồi đó tôi và em trai kế tôi cùng lũ
bạn xóm bơi qua Nhan Biều bắt dế và bẻ trộm bắp non,
bị mấy thằng chăn trâu bên đó rượt đuổi. Khi bơi
về, em tôi bị chuột rút chìm nghỉm chỗ sâu, tôi lặn
theo cứu em nhưng bị uống nước, ngộp thở đành trồi
lên la: "cứu...cứu em tôi với...". Một anh thanh
niên đang tắm sông đã cứu em tôi, vác em tôi chúc nguợc
đầu xuống đất chạy quanh cho nước ộc ra và sau đó
làm hô hấp nhân tạo. Em tôi thoát chết đuối. Tôi bị
bầm mông vì trận đòn của ba tôi! Cho tới bây giờ tôi
chưa gặp lại anh ấy. Nhưng tôi mang ơn cứu tử của
anh, người con Quảng Trị. Anh ơi, bây giờ anh ở đâu?
Anh cho tôi gửi đến anh lời cảm tạ chân thành vang vọng
từ đáy lòng tôi giữa chốn mênh mông sông nứơc này.
Trước đây mỗi khi tôi
ngang qua Đông Hà, tôi có cảm giác thị xã đầy bụi và
nắng; khu chợ lấp thấp vạt tôn gỉ, ngoi lên, tụt
xuống không lớp lang thứ tự bên sông Hiếu. Nay, chợ
Đông Hà mới xây bề thế tầng cao, người người nhộn
nhịp trong cảnh sầm uất. Và, Đông Hà bừng lên trong
không khí xây dựng, nhà nhà lộng lẫy. Đông Hà cũng
từng tang thương, sập nát dưới mưa bom, bão đạn, hằng
năm còn trần thân, với khô khát, bão lụt khắc nghiệt
của thiên nhiên. Người Quảng Trị đã và đang chung lưng
đấu cật, cung chia gian nan, khổ hạnh dựng lên trên mảnh
đất này một thành trì của nhân cách của lòng dũng cãm
và sự chịu đựng trường kỳ, dẳng dói một cách đáng
nể, để hôm nay có một thị xã trẻ trung với vóc dáng
hiện đại, đầy sức sống, phồn thịnh và chan chứa
tình người. Cây xanh trên các ngã đường đang ngấp nghé
xanh, mai đây sẵn sàng xoè tán mát cho người. Thị xã
đầy bụi và nắng sẽ theo chuyến tàu quá khứ chạy
chìm vào quên lãng.
Tôi tìm nhà các bạn tôi
không mấy khó. Các bạn ngần này tuổi đầu ai cũng có
chút danh thơm loang trong thiên hạ. Thạch cẩn trọng đăm
chiêu. Quang dận dày bão tố, khuôn mặt sần sùi của
Quang nói lên một quãng đời khổ ải. Ba đứa chúng tôi
quây quần chuyện vãn suốt buổi. Nhắc cho nhau biết
những nhau biết những đứa đang ở rải rác các tỉnh.
Thành phố miền Trung như Nguyễn Thái Sơn bán cà phê ở
quán Thiên Đàng Huế. Phạm Đình Quát nhà báo, bác sĩ
Nguyễn Thái Viện dịch tễ Buôn Ma thuột... đều sinh ra
và lớn lên ở Quảng Trị. Đến nay đứa nào cũng có
sản nghiệp khấm khá, chỉ tôi và Quang còn xất bất
chuyện cơm áo. Khi chưa gặp nhau, tôi tưởng chúng tôi sẽ
ùa vào nhau nói năng sỗ sã cho thoả lòng bao năm xa cách.
Nhưng khoảng cách gần bốn mươi năm gặp lại kìm chúng
tôi giữ gìn ý tứ với nhau. Ai cũng lớn cả rồi, đâu
dám buông tuồng suồng sã như thuở thiếu thời. Tôi ăn
ở nhà bạn nào cũng dược nhưng ở lại với ai thật là
khó xử. Ở Quang buồn Thạch. Ở Thạch sợ mang tiếng
chê Quang nghèo.Thôi thì rũ Quang ngủ chung với tôi ở nhà
Thạch. Đêm ấy, khi chui mùng lên đi văng ngủ, tôi định
chiếm chỗ ở sát tường, giành cho tôi một góc tự do,
ai dè Quang cũng ngại nằm giữa, đã giành chỗ sát tường.
Thuở nhỏ, chúng tôi ôm nhau ngủ qua đêm là thường. Đây
có phải thái độ tôn trọng nhau hay không? Tôi nhăn nhó
nói với Quang :'' Ông cho tôi nằm trong đi ''.Quang cười
hê... hê... ''Mình cũng thích nằm trong vì hay gác lắm, có
gì gác vào tường ''. Đêm ấy, tôi không ngủ được.
Xoay qua bên nào cũng ngại làm phiền bạn. Quang, Thạch
cũng nằm thẳng tắp, im re, hai bạn cũng không ngủ được?
Thì ra, con người càng lớn càng dè dặt nhiều điều.
Năm tháng chồng chất, dạy người ta thận trọng trong
quan hệ, đối đãi với nhau chừng mực và lễ nghĩa hơn.
Tạm biệt Quảng Trị, quê
hương thơ ấu của tôi, nơi đã sinh ra tôi lớn dậy làm
người. Tạm biệt bạn bè quấn quýt một thuở, giờ này
vẫn còn lưu luyến, thương nhau đến bạc đầu. Tôi đạp
xe vào Huế lòng hân hoan...
N.N.A
Địa
chỉ liên lạc: NGUYỄN
VĂN VINH (NNA) -
50 Trần Thái Tông, Huế -
Tel: 01688971486
nguyenan009@gmail.com
No comments:
Post a Comment