Nhà thơ Võ Văn Hoa
MỘT QUẢNG TRỊ ĐẰM SÂU TRONG THƠ VÕ VĂN HOA
Không hiểu sao khi nhớ về Quảng Trị trong tôi luôn xuất hiện hình ảnh hai nhà thơ trong một gia đình – Võ Văn Hoa, Võ Văn Luyến – dường như cả hai anh đã tạo nên gạch nối giữa con người, vùng đất nơi đây với bạn đọc khắp mọi miền đất nước. Những tên đất, tên người thân thương gần gũi ngấm vào tâm thức độc giả từ khi nào không biết qua tập thơ “Đất lửa xanh”: Thành Cổ, núi Mai, chợ Cầu, chợ Đình, chợ Hôm, chợ Kẻ Diên, chợ Diên Sanh, thác Chờng, sông Hiếu, sông Ô Lâu, Hướng Hóa, Cam Lộ, Cồn Cỏ… Gắn bó với mảnh đất và con người nơi đây, mỗi bài thơ như là một bản nhật kí nội tâm về cảm xúc, tâm hồn trước thời gian và không gian hiện hữu.
Có những tứ thơ ngỡ như là bất chợt, nhưng để viết ra nó chắc cũng phải thấm từ gan ruột, đau đáu nỗi niềm cùng tháng năm: “Nửa đêm thức với Hiếu Giang/ Nghe thơ cuộn chảy sóng tràn giao bôi/ Nhìn sông bên lở bên bồi/ Thương nhau tiếc ngọc một thời vàng son” (Đêm sông Hiếu), da diết, đằm sâu cùng bao đổi thay của dòng sông bên lở bên bồi, để rồi thương tiếc – không nói xót xa mà xót xa, bởi không gian lắng sâu “nửa đêm” đã đánh thức trong anh cả một trời kí ức.
“Bên này sông Ô Lâu” như là kí sự bằng thơ về một vùng đất với “Trầm tích một “tình sử Ô Lâu” – có lẽ vì thế mà thơ anh lắng đọng nhiều hơn trong tâm thức độc giả những chi tiết, hình ảnh về con người, lịch sử của mảnh đất đã từng trải qua bom đạn chiến tranh. Nơi đây có những chiến công, có những hi sinh, mất mát, thương đau… Bởi vậy, khi viết về Cồn Cỏ, về Trường Sơn, về Hướng Hóa với anh như là trách nhiệm thiêng liêng của người cầm bút, thi nhân như “thao thức” cùng với quê hương của mình: “Có người hong tóc mỗi sớm mai thức dậy/ Có người ngủ quên chuyện tình mười mấy năm/ Có một nơi xa nào/ Tôi đi tìm em…” (Có một nơi xa nào), những câu thơ mở đầu như thể hứng trong ca dao, rồi tứ thơ kể về những tháng năm đi tìm đồng đội, xúc động tình người - “Có người hong tóc/ Mắt vẫn hướng về xa ấy/ Trường Sơn”.
Bài thơ “Cồn Cỏ” sáng tác theo thể thơ 5 chữ - thể thơ quen thuộc trong sáng tác của anh đã đi vào chiều sâu suy tư: “Giao bôi nào có say/ Chiều lên Trạm đèn biển/ Cơn mưa nào chợt đến/ Ướt áo, ướt vần thơ”… Thể thơ 5 chữ với anh khá quen thuộc, trong tập thơ “Đất lửa xanh” có đến 12 bài được sáng tác theo thể thơ 5 chữ, ở những bài thơ theo thể loại này, tứ thơ đến tự nhiên, dòng cảm xúc trôi chảy, nhẹ nhàng.
Dường như mỗi địa danh khi anh trở lại đều khơi gợi cảm xúc, tâm tư, tình cảm trong anh, bởi vậy có những câu thơ thật hay, tứ thơ thật đẹp: “Anh về thăm lại Đakrông!/ Cô gái năm xưa đã lấy chồng/ Cầu treo như nhắc ngày xưa cũ/ Anh mãi đi về - một nhánh sông” (Đakrông) – câu thơ kết “Anh mãi đi về - một nhánh sông” tạo cảm giác như bài thơ hết mà ý tình chưa hết.
Thế giới nội tâm trong thơ anh thẳm sâu cùng không gian thân thuộc. Thời gian càng trôi chảy, cảm xúc trong thơ Võ Văn Hoa càng như tiếc nuối, và dường như đó là nguyên cớ khiến cho giọng thơ của anh da diết, quyến luyến: “Dòng sông Ô Lâu – em đi về đâu?/ Dòng sông Ô Lâu – không còn em – tôi đi về đâu?/ Trăng lẻ bóng, trăng trôi về đâu?” (Tình ca Ô Lâu) – những câu hỏi tu từ liên tiếp nhau như sóng lòng thi nhân đang cuộn trào cảm xúc. Có những thi ảnh xuất hiện liên tiếp nhau cùng cái nhìn thấm đẫm chất thi ca khiến độc giả xao xuyến: “Gánh cá chiều chạy từ biển lên/ Đòn gánh cong đời mẹ/ Người phu già khuân miền dâu bể/ Điếu thuốc Lào phả khói hoàng hôn” (Chợ Hôm) – chợ cá, vội vàng là thế, nhộn nhạo là thế mà cái nhìn so sánh bất chợt, khiến lòng mình như chùng lại – đòn gánh cong đời mẹ; khói thuốc – khói hoàng hôn…
Từ Hải Lăng đến Huế không xa, bởi vậy khoảng cách không gian địa lý không gần, không xa này cũng là nguyên cớ khiến thi nhân khắc khoải, đó cũng là duyên cho những tứ thơ trữ tình luyến láy trong ai một trời nhớ nhung: “Anh về trầm hương lá cỏ/ Màu chiều như thể ca dao/ Cùng em nhìn vô trong Huế/ Ấm tình xuân biếc xanh cao” (Ngày chưa xa). Cái cảm giác phóng túng, khoáng đạt khi đến Làng Rào trong thơ anh cô đọng, chắt lọc qua vài ba hình ảnh, như khơi, như gợi, như mời, như gọi: “Người dân làng Rào/ Chân chất, thật thà, bến quê neo đậu/ Lươn, ốc, chuột đồng… thơm mùi xào nấu/ Thết khách miền xa/ Người dân làng Rào/ Khách khí mần chi cho mệt!/ Sống tung tẩy cho đời vui/ Như giăng lưới bắt chim trời/ Tôi cảm nhận lần đầu tiên đến/ Gọi tên làng như gọi mối tình xa” (Làng Rào). “Qua chợ Kẻ Diên Xưa” không chỉ là cảm xúc thơ mà là câu chuyện dài được gợi lên từ câu ca dao thuở nào “Còn da lông mọc còn chồi nảy cây”. Âu đây cũng là tài thơ của thi nhân ở vùng đất có quá nhiều dấu tích văn hóa. Thơ là gợi, là cảm, là rung động từ những thi ảnh quen mà lạ… Đọc bài thơ “Phiên chợ chuột”, trong tôi mang mang một chút kí ức về khoảng thời gian gia đình tôi sống ở nơi tập kết – huyện Lệ Thủy, vừa háo hức mong có dịp được dự phiên chợ có một không hai này. Âu đó cũng là công lao của nhà thơ khi tái hiện thật sinh động một loại hình văn hóa hiếm có ở một vùng đất nắng gió: “Phiên chợ chuột một năm vài lượt/ kể cũng vui trên bước đường đời/ Bạn hãy về cùng mình đi phượt/ Tranh Đông Hồ đâu phác một lần thôi”.
Đi để viết, đó là cảm hứng trong thơ Võ Văn Hoa, mỗi nơi anh đi qua chỉ vài ba nét phác thảo, mà đã tái hiện đặc điểm về vùng đất, con người, quả là tài hoa: “Giao mùa cơn nắng ong ong/ Tôi về Cam Lộ lòng vòng đường quê/ Gặp em răng rứa mô tê/ Tiêu Cùa cay xé, kim kê gọi mời...” (Tháng tư về Cam Lộ). Miệt mài sáng tác, hăm hở cảm nhận, xúc cảm chín trong tâm hồn vương vấn với tình quê, tình người; bề dày tri thức, văn hóa đã dệt nên những tứ thơ quen mà lạ, nhẹ nhàng mà lưu luyến, gần gũi mà thẳm sâu. Chất thơ gắn liền với sự rung động và cảm xúc trực tiếp nên đọc kĩ thơ anh sẽ nhận ra nét riêng của thơ anh được chắt lọc bởi tri thức văn hóa về miền đất, con người Quảng Trị, thi tứ trong thơ anh giản dị, không lên gân, không vặn vẹo con chữ, mà có nhiều bài như đang tự sự, lại dạt dào cảm xúc bởi những vần thơ nhẹ nhàng, luyến lưu.
Từ tác phẩm đầu tay “Còn ta với mình” (2004), đến “Đất lửa xanh” (2021) anh đã đi qua chặng đường sáng tác với 5 tập thơ đã làm nên dấu ấn riêng về tên tuổi của anh trên thi đàn. Tôi vẫn đọc thơ anh xuất hiện đây đó trên các trang báo, nhưng có lẽ đây là lần đọc kĩ về tập thơ “Đất lửa xanh”, chợt giật mình tự nghĩ, kẻ hậu sinh vẫn còn nhiều non nớt, nhưng cảm nhận và rung động trước thơ ca dẫu có vụng về thì vẫn cứ gõ lên trang giấy, âu đó cũng là nhờ duyên mùa xuân với quà tặng từ tác giả “Đất lửa xanh” trong những ngày chộn rộn đón năm mới.
“Câu thơ cũ từ bao giờ/ Đời nay có kẻ ngẩn ngơ đi tìm!/ Bay qua những nẻo đường chim/ Băng qua muôn lối đồi sim quê nhà/ “Phương thảo địa” không đâu xa/ Xuân nay ta gặp rừng hoa … cỏ bồng” (Qua miền cỏ thơm – Võ Văn Hoa).
Huế 10/3/2022
TS. Hoàng Thị Thu Thủy
No comments:
Post a Comment