ĐỌC “NGÀY SINH” THƠ HƯ VÔ - Châu Thạch

  
      Nhà bình thơ Châu Thạch

ĐỌC “NGÀY SINH” THƠ HƯ VÔ 

                                        Châu Thạch

Nhà thơ Hư Vô, một cây bút ẩn dật sống đời đạm bạc ở miền quê Đại Lộc Quảng Nam. Thế nhưng lạ thay, thi hữu của anh rất đông, và ai cũng muốn tìm đến anh như tìm một hàn sĩ thân thương được đời mến mộ.

Mấy hôm nay tôi viết nhiều nên muốn nghĩ ngơi. Vậy mà, đọc bài thơ “Ngày Sinh” của Hư Vô vừa sáng tác nhân sinh nhật của mình, tự nhiên mắt tôi hoen lệ. Có lẽ vì Hư Vô là người bạn thơ tôi yêu mến, nên sự đồng cảm với thơ rất nhanh, buộc tôi phải viết cái gì đó cho thơ bạn tôi mà cũng như cho mình, như tự lau giọt lê đã làm cay đôi mắt đã già.

Có thể ví cuộc đời của Hư Vô như dòng sông trôi qua miền sa mạc, sa mạc thì khô cằn nhưng sông vẫn xanh. Có thể ví cuộc đời Hư Vô như một thân cây mọc trên sỏi đá, chim vẫn về đậu trên cây, trăng sao vẫn chiếu sáng trên cây, nhưng đời là sỏi đá không cho hoa màu để cây có đủ nhựa nguyên. Đã thế, đời còn như lão tiều phu cứ muốn đón cây đem về chụm. Nhờ chim muôn, nhờ trăng sao mà Hư Vô thành thi sĩ, tiếng thơ của anh vang vọng tiếng trăng sao nhưng cũng vang vọng tiếng gió từ sa mạc khô cằn, vang vọng cảtiếng  mùa đông lạnh lẽo.

Đọc bài thơ “Ngày Sinh” tôi bình luận là: Mỗi câu thơ mang một nỗi niềm. Tiếng thơ như đồng vọng hơi thở của linh hồn mùa đông "trên bãi đời dâu bể". Hay và sâu nhiệm trong nỗi đau dài năm tháng!

Nhà thơ Hư Vô cho biết bài thơ nầy anh lấy từ một nhân vật trong  Kinh Thánh Cựu  Ước đã nguyền rủa ngày sinh của mình. Tôi biết đó là nhân vật trong sách Gióp. Nhân vật đó cũng tên là Gióp. Gióp là một phú hộ có bảy ngàn chiên, ba ngàn lạc đà, năm trăm đôi bò, năm trăm lừa cái, bảy con trai, ba con gái và tôi tớ rất nhiều. Ông ấy giàu hơn hết trong cả dân Đông Phương thời bấy giờ. Vì muốn tỏ cho Sa Tan biết lòng tín trung của ông với Đức Chúa Trời, Ngài đã lấy lại hết không còn chi cả.  Chỉ trong thời gian ngắn súc vật bị cướp hết, con trai con gái chết hết, thân thì lâm bệnh ung độc hành hạ ngày đêm. Gióp đã không nguyền rủa Đức Chúa Trời nhưng đã nguyền rủa ngày sinh của mình như sau:

“Ngày ta đã sinh ra, khá hư mất đi. Đêm đã được thai dựng một con trai, hãy tiêu diệt đi! Nguyện ngày ấy bị ra tăm tối! Nguyện Đức Chúa Trời từ trên cao chớ thèm kể đến ta! Anh sáng đừng chiếu trên ta! Sự tối tăm và bóng sự chết nhìn nhận ta! Áng mây kéo phủ trên ta và nhật thực làm cho ta kinh khiếp” (Phỏng theo sách Gióp đoạn 3: câu 3 dến 5)

Bài thơ của Hư Vô không nguyền rủa đời, không nguyền rủa ngày sinh của mình như Gióp, chỉ như tiếng rên từ nổi đau của con tằm nằm trong nồi nước đang sôi, để theo tiếng rên đó, những đường tơ lụa óng ả được kéo lên trên chiếc vòng nhận tơ quay tròn, quay tròn:

Mùa qua chưa trên bãi đời dâu bể

Ai đã dài tay với mộng không thường

Ngày đếm tuổi mây sầu lên tóc rối

Mi ngỡ ngàng thấm ướt dấu mơ sương

Khi hỏi “Mùa qua chưa trên bãi đời dâu bể”, tức là nhà thơ biết dâu bễ còn tồn tại trên bãi đời của mình. Mùa ở đây không phái là xuân, hạ, thu, đông mà là mùa cùa “dâu bể”, nghĩa là mùa mà chỉ có bão tố cuồng phong. Hư Vô đã sống trong cái mùa ấy rất lâu, có thể nói suốt một đời, cho nên anh mới nói, từng ngày đếm tuổi mây trên tóc rối. Tóc ấy đã thành mây sầu, nghĩa là nó đã bạc màu, đã già đi không còn xanh nữa.

Khổ thơ vào đề của Hư Vô đã cho ta một dấu hỏi to lớn: “Ai đã dài tay với mộng không thường”?. Mộng không thường ấy chắc chắn đã thành mộng không thành. Ai đã dài tay vậy? Gióp thì biết Đức Chúa Trời đã dài tay. Hư Vô thì không biết. Không biết nên mới hỏi là ai. Nhân quả ư? Định mệnh ư? Không biết, chỉ biết là bốn câu thơ mang đến tâm hồn ta một chút khắc khỏi về thân phận con người, một chút lo vì tóc đã như mây, một chút sầu vì mi đã ướt dấu mơ sương và nhiều rung động vì thơ âm vọng tiếng chảy của dòng đời trong trái tim thi sĩ.

Thế rồi cái mùa chưa qua ấy, cái năm tháng ấy, nhà thơ “đã ghi vào bút mực”, nghĩa là hóa nó thành thơ. Thơ ấy như tấm lòng của  nhạc Trịnh Công Sơn “để gió cuốn đi” tám hướng mười phương:

Năm tháng ấy đã ghi vào bút mực

Dẫu mây bay tám hướng mười phương

Lời nhân thế mưa ru bằng nước mắt

Mặn vào lòng hay rớt giữa trùng dương

Hoa và lá vẫn một lòng tận hiến

Và trăng sao còn vẽ mộng bên trời

Con thuyền bé đã lẫn vào sóng biếc

Bến bờ xưa nghe lau lách lỡ bồi.

Thơ ấy đã vào đời và nhân thế tiếp nhận nó, tiếp nhận nó như lời ru nước mắt, tiếp nhận nó như niềm đau đem vào lòng hay tiếp nhận nó hời hợt, phôi pha như giọt mưa rót giữa trùng dương.

Hai khổ thơ bày tỏ tâm sự của nhà thơ. Tác giả đã tâm tình ước vọng cao cả của mình. Ước vọng đó là đem thơ phung hiến cho đời. Đọc đến đây ta nhớ những câu thơ  “Phụng Hiến” của nhà thơ Bùi Giáng:

“Còn ở lại một ngày còn yêu mãi

Còn một đêm còn thở dưới trăng sao

Thì cánh mộng còn tung lên không ngại

Níu trời xanh tay với kiễng chân cao”

“Ta gửi lại đây những lời áo não

Những lời yêu thương phụng hiến cho em

Rồi ta gục đầu trên trang giấy hão”

Hư Vô cũng vậy, nhà thơ đem “Hoa và lá”, đem “Trăng và sao” để “một lòng tận hiến”. Tận hiến xong sẽ làm “Con thuyền bé” “lẫn vào sóng biếc” để ẩn thân trên bến bờ xưa mà nghe “lau lách lỡ bồi”.

Bùi Giáng thì gởi lại cho em những lời yêu thương rồi gục đầu trên trang giấy, còn Hư Vô thì thâm thúy hơn, hòa mình trong vô vi, ngồi nghe tiếng lau lạch lỡ bồi.

Đọc “Ngày Sinh”của Hư Vô tôi rất xúc động, thương anh vì nỗi đời thì ít, phục anh vì ý chí thì nhiều. Hư vô như cây thông cồm cõi, ốm yếu những vẫn đứng vững trước mưa sa bão táp. Hư Vô như cây tùng quân tử, mọc trên đá trên vôi nhưng đứng thẳng giữa đời.

Tâm hồn anh như trăng sao, thơ anh như ngọn gió ngát hương mà lạnh. Bạn bè anh khắp nơi, yêu anh như yêu một vì sao sáng đẹp le lói ở góc trời xa tít mù khơi, vì anh nho nhã, điềm đạm, lộ ra bên ngoài sự trong trẻo vô biên và sự quyến luyến thanh bai êm dịu của thơ.

                                                                     Châu Thạch    

    

    

               Nhà thơ Hư Vô 

            

NGÀY SINH

“Hãy để ngày ấy lụi tàn,

cái ngày mà tôi mới sinh ra đời

và cái đêm mà người ta nói rằng có một

linh hồn được kết thành thai”

………….

Mùa qua chưa trên bãi đời dâu bể

Ai đã dài tay với mộng không thường

Ngày đếm tuổi mây sầu lên tóc rối

Mi ngỡ ngàng thấm ướt dấu mơ sương

Năm tháng ấy đã ghi vào bút mực

Dẫu mây bay tám hướng mười phương

Lời nhân thế mưa ru bằng nước mắt

Mặn vào lòng hay rớt giữa trùng dương

Hoa và lá vẫn một lòng tận hiến

Và trăng sao còn vẽ mộng bên trời

Con thuyền bé đã lẫn vào sóng biếc

Bến bờ xưa nghe lau lách lỡ bồi.

                                      Hư Vô