ĐỌC “NGƯỜI Ở LẠI BÊN SÔNG”, THƠ PHAN THẠCH GIANG - Châu Thạch

    
              Nhà thơ Phan Thạch Giang

ĐỌC “NGƯỜI Ở LẠI BÊN SÔNG”, THƠ PHAN THẠCH GIANG 

                                                              Châu Thạch

Đọc cái tựa đề “Người Ở Lại Bên Sông” ta cứ nghĩ đến ông lái đò của một bến sông nào đó như “Bến My Lăng” của Yến Lan chăng, hay là một cô lái đò chờ đợi đến già người qua sông một dạo khi cô còn ở tuổi thành xuân. Không! Bài thơ không có dòng sông và không có người lái đò nào cả. Bởi vì dòng sông đó không phải là một dòng sông xanh nên dòng trôi không là nước. Dòng trôi chỉ là bụi phấn: 

“Sao em không về cùng ta để xây một tượng đài ?

Vâng ! Một tượng đài bên dòng sông bụi phấn. Phải không em ?

Bao nhiêu năm qua rồi - bụi phấn trường xưa vẫn rơi mãi trong lòng

Tượng đài người đưa đò.”

Đọc đến đây ta biết ngay dòng sông bụi phấn là gì và tượng đài người đưa đò là ai. Chắc chắn dòng sông là năm tháng và người đưa đò là thầy giáo của ta. Khổ thơ ngắn với dòng văn xuôi đã dựng ngay trong tâm hồn ta hình ảnh sống động. Ta thấy ngay thời gian là một dòng sông, một dòng sông toàn bụi phấn trắng. Ta thấy ngay hiển hiện bên dòng sông bụi phấn ấy một tượng đài cũng trắng, trắng vì bụi phấn chắc chắn phủ lên cả tượng đài. Tượng đài chưa có, chỉ còn trong tâm tưởng của anh, nhưng sự cao trọng của nó đã lập tức dựng ngay trong chính lòng ta bây giờ, ngay khi ta vừa đọc mấy dòng thơ. Rồi công người được dựng tượng đài sẽ theo lời thơ thấm vào lòng ta, làm con tim ta thổn thức, làm linh hồn ta sâu nhiệm những ơn cao trong của Người: 

“NGƯỜI ĐƯA ĐÒ suốt một đời lặng lẽ chống chèo - đưa bao lượt khách qua sông

Người qua sông rồi - cứ đi và đi mãi

Chỉ còn người đưa đò ở lại - ở lại với dòng sông vương vương bụi phấn.”

Rồi thì ta thấy tác giả kêu lên: “Thầy ơi!”. Tiếng kêu ấy bỗng nhiên đồng vọng trong lòng ta, nhân lên, nhân lên thành hàng vạn tiếng học trò, yêu thương, thắm thiết đến với thầy của chúng ta, cô của chúng ta:

 “Sao em không về cùng ta - gom nhặt lại bụi phấn ngày xưa để xây một tượng đài ?

Tượng đài người đưa đò

Thầy ơi.”

Bây giờ tác giả kể lể ơn thầy, kể lể như một người bi lụy ngồi khóc bên nấm mộ cha. Tiếng than thở làm lòng ta nức nở, kéo ta về với biết bao nhiêu kỷ niệm của mái trường, của quê hương, với cả con đường thăng trầm ta đi giữa cuộc đời nầy:

“Nhân bất học bất tri lý” chẳng phải đâu là câu nói chót lưỡi đầu môi - xa vời

Nếu không có Thầy làm sao viết được hai chữ Quê hương

Làm sao phai nhòa được trong ký ức cậu bé ngày xưa - bên ông giáo già dưới mái đình làng - gò lưng tập viết nét chữ đầu đời - và ê a tụng bài “công cha áo mẹ chữ thầy”

Nếu không Thầy làm sao thấu hiểu “da ngựa bọc thây” làm sao biết được khí phách những người anh hùng dân tộc như Quang Trung Nguyễn Huệ. Làm sao hiểu thấu tâm hồn của danh nhân thi sĩ “đã mang tiếng sống trong trời đất / phải có danh gì với núi sông”

Không Thầy làm sao hiểu được thế nào là trời cao đất rộng trong cuộc sống làm người.

Còn bao điều nữa làm sao nói hết - cho tôi xin viết tiếp hai chữ “vân vân”

 Rồi thì tác giả hỏi “Phải không em?” Tác giả hỏi em nhưng thật tình để nhắc cho em, nhắc cho ta, nhắc cho chúng ta nhớ đã từng đi trên một dòng sông của thầy: “Dòng sông kiến thức”. Thầy đã sống trên dòng sông thời gian bụi phấn để chống chèo đưa ta qua “dòng sông kiến thức”:

“Phải không em ?

Ta và em ngày xưa đi học. Đã hơn một lần được đưa qua sông. Dòng sông mà người đời đã gọi “dòng sông kiến thức” để ta khôn lớn thành người.”

Tác giả hỏi em một lần để em nhớ lại dòng sông quan trọng của đời mình để rồi liên tiếp gọi em về. “Về đây đi em” như một tiếng kêu đồng vọng trong hồn linh ký ức của những ai từng cắp sách đến trường:

Về đây đi em - về phía một chân trời - chân trời tưởng niệm người đưa đò

Về đây đi em - có thể là một nén tâm hương tưởng nhớ Người đã đi quá xa

Có thể hạnh ngộ diện kiến những người Thầy đang mái tóc bạc phơ - gối mỏi lưng còng.

Dù biết rằng trò nhớ thầy nhưng làm sao thầy nhớ hết những kẻ đã qua sông.

Về đây em - ta cùng em ngắt đóa hoa đồng nội vừa nở trong sáng sương trong. Ghim lên áo tượng đài - tượng đài người đưa đò bên dòng sông bụi phấn.

Về đây em - ta nói hai tiếng Tri Ân và lặng lẽ cúi đầu hoài niệm những mái chèo đã dừng lại ở một phía chân trời.

                                       Phan Thạch Giang, Mùa Đông - 2016

Thạch Giang là tên một con sông trôi qua chân cổ thành Quảng Trị, một con sông có nhiều dấu ấn của niềm đau. Phan Thạch Giang là bút hiệt của tác giả bài thơ nầy, cái bút hiệu gợi cho ai từng sống ở đây nhớ thêm một ngôi trường tan tác, mất cả tên trường, thầy và trò lưu lạc bốn phương trời. Bài thơ chỉ bằng văn xuôi nhưng nó là thơ. Thơ từ ý thơ đầu tiên xây “một tượng đài bên dòng sông bụi phấn”. Thơ vì dòng văn trôi như con suối lấp lánh, lung linh, quyến luyến những ngôn từ chất chứa vạn yêu thương. Thơ vì tiếng gọi tha thiết, ấm áp tình đồng môn, nghĩa thầy trò và tâm hồn cao thượng của con người nhân hậu.

Có ai đó nghĩ rằng dùng hình ảnh người thầy qua ông lái đò là sai trái thì bài thơ nầy chứng minh rằng không có gì đẹp hơn hình ảnh đó, hình ảnh NGƯỜI ĐƯA ĐÒ ở lại bên dòng sông bụi phấn.

                                                                       Châu Thạch