Lê Liên - CẢM NHẬN BÀI THƠ “DẠ, THƯA MẸ, CHÚNG CON ĐÂY!” CỦA VŨ MIÊN THẢO

Dạ, thưa Mẹ, chúng con đây!

Thơ Vũ Miên Thảo

Giờ xa lắm tuổi mười lăm

chạm mây trắng

tóc lâm râm màu chiều

buổi về, lay dấu chân xiêu

thềm xưa mẹ đợi

gió liu riu mùa

thương nhiều lắm những thiệt thua

còng lưng gánh sống

chợ trưa – vườn chiều

cho trăng sáng mắt tin yêu

cho hoa rạng má môi điều ngây thơ

chòng chành suốt chặng đường mơ

áo sương, khăn gió

làm ngơ cuộc tình

têm trầu

thêm nữa linh đinh

cau thâm môi

chát chữ tình trăm năm

trắng tinh ly ngọc âm thầm

sợ giao bôi rượu

rót lầm đắng cay

mẹ cười

lời gió trăng bay

chiều ba mươi tết

vui vầy đón xuân

lá mai mẹ lặt hôm rằm

đếm ngày hoa nở cuối năm

con về

Dạ thưa Mẹ!

chúng con đây

hoa vườn nở cánh

môi đầy nụ xuân!

          Vũ Miên Thảo

 Lời Bình của Lê Liên

                 Ngay tựa đề bài thơ tác giả như ngầm chia sẻ với chúng ta về người Mẹ của ông. Cho nên, chúng ta chẳng dại gì mà không nhận đó là Mẹ chung của chúng ta kia chứ! Và tôi viết bài này như một tâm tình chung của con về Mẹ - Mẹ của tất cả chúng ta.

                Thật vậy, tạo hóa ban cho chúng ta kỳ quan vỹ đại nhất đó là TRÁI TIM NGƯỜI MẸ.

                Cho dù tâm hồn ta cằn cỗi, trái tim ta chai sạn thì ta cũng không bao giờ vô cảm trước tấm lòng của Mẹ. Trong suốt cuộc đời mình có biết bao lần chúng ta quay về ẩn náu trong trái tim của Mẹ? Tác giả VMT cũng thế, khi mệt mõi với thế sự, thì tóc đã điểm hoa râm, sự dày dạn của một người từng trãi cũng phải có lúc quay về  nương bóng Mẹ hiền. Như Chế Lan Viên đã từng nói thay cho Mẹ, mà đó cũng là tiếng lòng của ông :

                         Con dù lớn vẫn là con của Mẹ

                         Đi hết đời, lòng Mẹ vẫn theo con        

                 Nhưng VMT  không phải tìm về Mẹ của thời thơ dại, cứ thích là sà ngay vào lòng Mẹ ngay, bất kể lúc nào, bất kỳ ở đâu, như Nguyễn Duy:                

                        Ngồi buồn nhớ Mẹ ta xưa

                        Miệng nhai cơm búng, lưỡi lừa cá xương 

                (Í chà! Lúc đó, nhỏ tí xíu, chỉ biết nuốt cơm theo phản xạ tự nhiên, như đón nhận tình yêu của Mẹ mớm cho, rồi cứ thế là lớn)

                 Mẹ của của VMT là Mẹ dạo tác giả ở tuổi mười lăm, cái tuổi quá lứa của trẻ con, nhưng cũng chưa được công nhận là người lớn. Ương ương, ngạnh ngạnh, thích tự khẳng định mình, thích làm người lớn, cho nên chỉ chực thoát ly ra khỏi cung lòng của Mẹ!

                         Giờ xa lắm tuổi mười lăm

                         chạm mây trắng

                         tóc lâm râm màu chiều

                         buổi về, lay dấu chân xiêu         

                Ở tuổi mười lăm có rất nhiều ấn tích mâu thuẫn nội tâm khi hướng về Mẹ. Bỗng dưng tôi yêu âm thanh ồm ồm của mấy cậu con trai khi bể tiếng gọi "Mẹ Ơi ", Mẹ ơi chi lạ.  

                         buổi về, lay dấu chân xiêu

                         thềm xưa Mẹ đợi

                         gió liu riu mùa

                "Gió liu riu .... " nghe sao chạnh lòng ... cứ như nỗi buồn tẩm quất vào lòng triền miên vậy! Lại kèm theo " ... mùa". Câu thơ đó làm ta liên tưởng đến sự mặc nhiên lập lại theo chu kỳ, cho ta hiểu sự nín chịu, dẻo dai của Mẹ. Và tác giả thốt lên: 

                         Thương nhiều lắm những thiệt thua

                         còng lưng gánh sống

                         chợ trưa-vườn chiều

               (Tự nhiên tôi nhớ tới hai câu thơ được nhiều nhà Thư Pháp viết bằng cả lòng thành tín khi phóng nét son: 

                         Cánh Cò cõng nắng cõng mưa,

                         Mẹ tôi cõng cả bốn mùa gió sương)

              “Chợ trưa”: không gian yên ắng, quạnh quẽ khi chợ đã tàn, dẫu chỉ biết họa hoằn lắm mới có khách vãng lai, nhưng Mẹ cũng nán lại, cố vớt vát xem có kiếm thêm được gì không? Mẹ là thế! Ngày ngày tần tảo, bòn mót, chắt chiu từng chút một.

               “Vườn chiều”: nghe sao hoang vắng quá! Cuối một ngày lao nhọc  thân thể rã rời, Mẹ vẫn mỗi ngày bươn chải, lam lũ, chịu thương chịu khó, không tính thiệt thua với gia đình miễn là các con trưởng thành:

                       Cho trăng sáng mắt tin yêu

                       cho hoa rạng sáng môi điều ngây thơ  

             (Đọc tới đây, tôi nhớ câu ca dao:

                       Mẹ già hết gạo treo niu

                       Mà anh khăn đỏ, khăn điều vắt vai)   

             Mẹ là vậy! Bao giờ cũng muốn chăm chút cho con những gì tốt đẹp nhất, bởi vì mỗi chúng ta đều là báu vật của Mẹ.

             “Cho hoa” , “cho trăng”:  đây là ẩn dụ, cho ta biết đó là các con của Mẹ. Và Mẹ cho con hết cả nhựa sống Mẹ có.

             "Môi điều ngây thơ": hình ảnh đôi môi đỏ thắm, khuôn mặt sáng ngời tin yêu, hồn nhiên, vô tư của con cũng là động lực cho Mẹ vượt qua những lao đao của cuộc đời không chỉ vật chất, mà ngay cả trong nỗi niềm thầm kín, Mẹ cũng không dám đón nhận chút hạnh phúc cho riêng mình. Mẹ thức khuya dậy sớm (“áo sương, khăn gió”), đối phó lặng thầm, đơn độc trước sóng gió cuộc đời, và hy sinh cả tình cảm riêng.

                     chòng chành suốt chặng đường mơ

                     áo sương, khăn gió

                     làm ngơ cuộc tình

             Bởi Mẹ sợ khi bước thêm bước nữa, sẽ có những biến động trong cuộc sống làm tổn thương người thân, gây ra khó xử cho nhau:

                     Cau thâm môi, chát chữ tình trăm năm  

             Mẹ hy sinh giữ cho: "Trắng tinh Ly Ngọc âm thầm",  mà tự an ủi:

                     sợ giao bôi rượu

                     rót nhầm đắng cay  

              Bà Mẹ nào cũng thế! Con cái là ưu tiên số một của Mẹ, chúng chi phối mọi cảm xúc của Mẹ, cho nên, cái gì liên quan đến con cái luôn có sức bật kỳ diệu của tình mẫu tử. Còn riêng đối với Mẹ thì nó chỉ là sự từ ái :

                     Mẹ cười

                     lời gió trăng bay

rất mỏng mảnh phiêu diêu, mà tấm lòng thì bao dung quảng đại. Và ta thấy Mẹ chẳng dành gì cho Mẹ cả.

                     Mai Mẹ lặt hôm rằm

                     đến ngày mai nở cuối năm

                     con về.         

             Những nhà chăm sóc Hoa Mai cho kịp đón tết thường lặt lá trước đó hai tuần, để cây mai tập trung sức nẩy lộc, đâm chồi rồi dưỡng hoa, chứ không nuôi lá.

            Mẹ cũng thế. Có lẽ trong hai tuần cuối cùng này, Mẹ ở trong trạng thái nôn nao,  mong đợi các con của Mẹ trở về. Sức sống này thật là mãnh liệt.

                     Dạ thưa Mẹ!

                     Chúng con đây

                     Hoa vườn nở cánh

                     Môi đầy nụ xuân!        

            Đọc đến đây sao tôi thấy hạnh phúc lâng lâng trong lòng. Ai cũng rạng rỡ niềm vui trao ban cho nhau. Hai câu thơ cuối là đỉnh cao của nghệ thuật ngôn ngữ. Hoa vườn là kết quả của nổ lực yêu thương đã hình thanh nên con cái, “nở cánh” để lớn lên mạnh mẽ. "Nụ xuân" của tác giả làm tôi hình dung đến nụ cười móm mém, tràn đầy yêu thương, mãn nguyện và rất đổi mộc mạc của Mẹ.

            Cảm ơn nhà thơ Vũ Miên Thảo đã cho mỗi chúng ta biết yêu chiếc bóng lặng thầm của Mẹ.

            Mẹ chỉ biết hành động  theo mệnh lệnh của trái tim luôn  quy hướng về con cái.

            Cảm ơn Mẹ - Mẹ hiền của chúng con.  

            Phải chăng, tựa đề bài thơ “Dạ, thưa mẹ, chúng con đây!” nhắc cho chúng ta mấy câu ca dao thay cho lời kết :

                      Mẹ già bất khả viễn du  

                      anh đi chơi cho cách mấy

                      tối công phu anh cũng phải về.

LÊ LIÊN

tuongphuc4758@yahoo.com