TAM NGUYÊN YÊN ĐỔ
tổng đốc ba tỉnh Sơn Hưng Tuyên
gặp lúc đất nước điêu linh
tiến thoái lưỡng nan
đành từ quan
về làng
tình thế khẩn trương
ai cũng lo thân
không ai chê
và cũng không khen ?
-
cái học từ chương
thuộc làu sách sử kinh điển
thủa xửa thủa xưa
đậu đạt làm quan
rớt làm vườn
kiến thức trình độ có chừng đó
dễ làm
khó bỏ
-
Khương Tử Nha
câu cá nơi sông Vị
chờ thời
Hàn Tín
câu cá chợ Hoài Âm
chờ chức
Nguyễn Khuyến lỡ cỡ
câu cá ở ao nhà
chờ chết
-
có mợ chợ cũng đông
không mợ cũng chả ai trông mợ về
hết nhà này làm vua
qua nhà khác làm vua
thiên hạ là của chung
thay nhau mà làm vua
thay nhau mà làm quan
có kẻ thanh liêm
có kẻ tham tàn
đến rồi đi
mạnh vì gạo
bạo vì tiền
nhưng không có ai ngồi chờ chết
biết tiến và biết rút
TAM NGUYÊN
thằng bán tơ Lê Hoan dở dói ra
làm cho liên lụy đến lão Vương
Nguyễn Khuyến ta
nửa khách nửa là tù giam lỏng
vịnh Kiều dặn mãi cõi Bắc Hà
thơ thoét đúng là đồ ba vạ
lẩn thẩn bước chân gậy chống già
bốn mắt sao mà nhòa ngấn lệ
Kim, Kiều, Trọng, Sở Khanh với Tú Bà
Tam Nguyên Yên Đổ nay đã đổ
bìm bìm leo tuốt luốt dàn hoa
Vân Đình Dương Khuê giờ đâu tá
ở đây sao lại cứ nhớ nhà ?
THU ĐIẾU
(Nguyễn Khuyến 1835-1910)
ao thu lạnh lẽo nước trong veo
ôi cái mạng người bé tẻo teo
làm quan tổng đốc kiêm ba tỉnh
về hưu ôm mãi một cái nghèo
bạn cũ Dương Khuê nằm nuôi bệnh
còn ta khấp khểnh bước thấp cao
ngòi trơ thân cụ trên thuyền lá
cá chả ăn câu núp dưới bèo
lá rơi lác đác trên mặt nước
thu về mây núi vẻ buồn hiu
*
cũng chả giầu mà cũng chả sang
chả gầy chả béo chỉ làng nhàng
triều đình rặt những phường Ưng Khuyển
trên dòng đò dọc lại đò ngang
tham chánh vương vào buổii nhiễu nhương
ê a đứng giữa đám phông tuồng
râu ria hia mão sao mà chán ?
mặt đen vẽ trắng cũng i uông
vua chèo thêm một lũ quan chèo
một sân gà vịt lẫn chuồng heo
một lũ bồ câu tìm kiếm thóc
bên cọc cầu ao một vạt bèo
vàng thau lẫn lộn thời thương hải
mắt nhòa ngấn lệ đứng nhòm theo ?
THU ĐIẾU ĐÓM
thu ẩm thu thực
thu điếu thu đóm
đất nước loạn ly
người chết nơi thành
người chuồn người đi
quan cũng như tốt
cởi áo cùng quần
chỉ còn thân không
trà trộn với dân
thăng mất
-
đất còn vua còn
giang sơn còn tổ quốc còn
tiến sĩ được liệt vào bậc nhất
nước mất nhà tan
bị ngoại quốc xâm lăng
vô học cũng ngang tiến sĩ
bày nơi hàng mã
toàn là giấy
toàn là giả
-
cụ Đồ Chiểu
cụ Tam Nguyên
hai người sinh ra đủ cả hai mắt
không dùng làm gì ? đành để mù
TIẾN SĨ GIẤY
ao thu lạnh lẽo nước veo trong
Nguyễn Khuyến Vân Đình kể như xong
tiến sĩ giờ là tiến sĩ giấy
thân phận ngang hàng cá lòng tong
thời thế Tây Ta lộn tùng phèo
rừng xanh trơ lại tiếng thông reo
con suối ngoằn nghèo nơi ghềnh núi
nhô ra dăm tảng đá tai mèo
Dương Khuê bạn hỡi về Yên Đổ
giường treo hạ xuống chốn thâm tình
mỗi người dùng tạm ly nước lạnh
ngó mắt làm lơ buổi chiến tranh
-
đương tròn hoá vuông
đương quan hóa dân quèn
đương sang chuyển qua hèn
đang uống rượu trà
chuyển qua uống nước sông
xưa quan
giờ bần cố nông
NGHÈ VÀ
(1835-1910)
nguyên quán làng Yên Đổ (tục gọi làng Và)
huyện Bình Lục tỉnh Hà Nam
gia đình khoa bảng đậu tam trường
nhậm chức tổng đốc Sơn Hưng Tuyên
(Sơn Tây - Hưng Yên - Tuyên Quang)
nước nhà lúc bấy giờ
nửa Tây nửa ta nửa trắng nửa đen
xuất cũng năm bảy đường
xử cũng dăm ba nẻo
nhậm mắt kèm nhèm xin từ quan
ngôi kèm trẻ nơi phủ tổng đốc Hoàng
một thứ tù nhân giam lỏng
ngày ngày dạy dăm ba chữ
"chi hồ giả dã"
y Vương Ông giữa đường đưa đầu vào rọ
thằng bán tơ kia dở dói ra ?
chí nam nhi thua chí đàn bà
ngồi làm chủ tao đàn mà tan nát ruột
mộ bồ kinh luân một thời bế tắc
thác không xong mà sống khôn cùng
yêu nước thương nhà ấm ức trong tim
thương Tố Như viết đoạn trường
mà ruột đau từng khúc
-
đậu tam nguyên
nhai văn nhá chữ xếp xòng
loạn
không cần dông
-
Tam Nguyên Yên Đổ
kỳ thi nào cũng đứng đầu
nửa chừng loạn lạc
cút
ngồi trên thuyền câu ?
câu gì ?
câu để quên
LÃO CAI VÀ TÙ
nhà giam là cơ ngơi của lão Hoàng
lão vừa là cai tù vừa là quan
kẻ tù duy nhất là Nguyễn Khuyến
không ủng hộ Tây lập trường lưng chừng
nếu đưa Tam Nguyên ra tòa án binh
xử tới bến cũng là vô tội
thôi thì làm gia sư chủ tịch hội Tao Đàn
chuyên ngành Kiều, lẩy bói Kiều thời loạn
thôi thì thằng bán tơ dở dói ra
khi không Vương Ông bị giam lỏng
đau hơn hoạn
đứa được làm vua kẻ thua là giặc
bọn Tú Bà, Mã Giám Sinh, Sở Khanh
Lê Hoan, Hoàng Cao Khải
đúng là một bầy khốn nạn
-
xác Đỗ Mục nổi lềnh bềnh trôi
theo sau rác rưởi và bèo củi
trên bến Tần Hoài
bên sông gái đĩ còn vang hát
tiếng trống kèn còn ròn rã
giữa đất trời nghiêng ngả
giữa cuộc đổi thay
vô mưu
bó tay ?
GIÓ TÂY BẠT GIÓ ĐÔNG
khoai tây lấn khoai lang
đến cụ Tam Nguyên
trước cuộc diện mới
cũng chạy làng
-
sóng đời toàn những ba đào
lên voi xuống chó khác nào rong rêu
cân xong thì cũng nhẹ hều
nặng ngang với bấc một chiều xót xa
cũng bằng cụ tú nhà ta ?
toàn Xương không thịt không da không lòng ?
toàn là cá chốt lòng tong
-
nhất, nhị, tam nguyên
thời thịnh làm một lúc
ba tổng đốc
Sơn Hưng Tuyên
giặc tới
không mưu không kế
từ quan
-
Cảnh nào mà chẳng đeo sầu
sông nào mà chẳng thuyền câu lượn lờ
đêm nào mà chả nằm mơ
chén anh chén chú cơm no rượu tràn
đêm nào mà chả thở than
ngày nào mà chả lạy quan con về
BẠN VÀNG VÂN ĐÌNH
chả bấy lâu bác tới chơi nhà
cà fê không có, chả có trà
ao cá cũng vừa vét tháng trước
cá con lái cá thả hôm qua
gà qué dịch lan tràn chết tốt
chỉ dàn bầu bí mướp đương hoa
cao đường cao mỡ kiêng đủ thứ
bác đến chơi nhà chơi với ta
giường treo ở giữa giờ buông xuống
tri âm cũng chả ngại đường xa
toàn "thất thập cổ lai hi cả"
bây giờ Nghè mai mốt thành ma
Yên Đổ Vân Đình cùng một huyện
nước lạnh tạm thay một chén chè
phong thấp nên thường xuyên chống gậy
người thường hai cẳng mình lại ba
thế thời thôi trả cho thời thế
gay go chi đến mấy lão già ?
hôm trước có thầy Chu Án Sát
biếu chơi ngay hai chậu hoa trà
mắt mờ mờ toét nom chả rõ
hữu sắc vô hương chả nhận ra
bốn tay bằng hữu cầm cho chặt
ngoài trời thánh thót hạt sương sa
-
cái thế cái thời
cái thành cái bại
có người thảnh thơi
có người đi đái
đang thủa nam bắc tranh hùng
thì cáo lão về vườn
câu cá
ưa nhàn
ưa khỏe
CHU VƯƠNG MIỆN
No comments:
Post a Comment