CẢM NHẬN VỀ TẬP THƠ 98 BÀI THƠ THIẾU NHI CỦA TRẦN HOÀNG VY - Nguyễn An Bình

CẢM NHẬN VỀ TẬP THƠ 98 BÀI THƠ THIẾU NHI CỦA TRẦN HOÀNG VY

NHÀ THƠ NUÔI TRONG MÌNH MỘT CHÚ BÉ CON KHÔNG LỚN

                                                           *NGUYỄN AN BÌNH

       Gặp lại nhà thơ Trần Hoàng Vy ở Sài Gòn anh vui vẻ ký tặng tôi tập thơ mới của anh viết cho thiếu nhi: 98 BÀI THƠ THIẾU NHI. Đây là tác phẩm thứ 11 anh viết cho lứa tuổi thần tiên nầy(gồm cả thơ và truyện). Cầm tập thơ  nhỏ nhắn trong tay, tôi nhớ cách đây không lâu anh cũng gởi tặng tôi vài tác phẩm  của anh trong đó có tập tản văn “CẦM NHẶT TRI ÂM”. Tập tản văn ghi chép lại những cảm nghĩ của anh dọc đường văn học ở nhiều thời điểm khác nhau, trong đó có bài “GÓP NHẶT DỌC ĐƯỜNG VĂN HỌC THIẾU NHI” anh đã cho tôi thấy lòng yêu quí thiếu nhi của anh và mục đích anh theo đuổi đam mê viết cho thiếu nhi. Tuổi thơ anh trải qua nhiều khó khăn giống như tất cả trẻ em miền Nam trong thời kỳ chiến tranh nên anh hiểu rõ những thiệt thòi mà thiếu nhi gánh chịu. Miền Nam thời ấy hầu như không có khài niệm về “Văn học thiếu nhi”, các nhà thơ làm thơ cho thiếu nhi hình như không có, sách báo viết cho thiều nhi cũng rất ít, thường dành cho tuổi mới lớn như Tuổi Ngọc, Tuổi Hồng, Ngàn Thông…Niềm say mê văn chương đã làm anh mong muốn viết nhiều về đề tài thiếu nhi, chính lòng yêu văn học thiếu nhi đã làm anh trở thành cộng tác viên của nhiều tờ báo thiếu nhi như Nhi Đồng, Mực Tím. Khăn Quàng Đỏ và hai phần ba tác phẩm của anh xuất bản là dành cho lứa tuổi thiên thần nầy. “…mỗi lần đọc một tác phẩm viết cho thiếu nhi, hay tự mình sang tác cho thiếu nhi, tôi vẫn thấy tâm hồn mình mình trong trẻo, thanh thản. Và tôi bắt gặp một thế giới tuổi thơ lung linh, huyền ảo. Bao kỷ niệm cứ tràn về lay động mãi không thôi.”(trang 117)

    Thơ viết cho thiếu nhi đừng nghĩ rằng dễ dàng, nhà thơ không chỉ làm cho các bạn nhỏ nhận ra, khám phá những hình ảnh, sự việc, môi trường xung quanh mà còn giúp cho thiếu nhi có những nhận thức về giá trị cuộc sống ở lứa tuổi thiếu nhi khi được tiếp nhận các tác phẩm văn chương,cái đẹp của thiên nhiên, tạo được thẩm mỹ góp phần giáo dục hình thành trong tâm hồn non trẻ của các em. Như nhà văn Bùi Việt Phương trên báo Tổ Quốc có nhận xét: “Văn học vốn có một chỗ đứng vững chắc với đối tượng đọc ở độ tuổi thiếu nhi. Bởi đơn giản, với các em, đọc không chỉ là một trong các nhu cầu về tinh thần như với người trưởng thành mà đó còn là con đường bước ra với thế giới. Mỗi trang sách, mỗi bài thơ là cái ấn tượng “thuở ban đầu” đã thành sâu sắc, mở lối bằng sự dìu dắt của ngôn từ, cho cách tri nhận, cảm quan về thế giới:

Em nghe thầy đọc bao ngày 

Tiếng thơ đỏ nắng, xanh cây quanh nhà 

Mái chèo nghiêng mặt sông xa 

Bâng khuâng nghe vọng tiếng bà năm xưa 

Nghe trăng thở động tàu dừa 

Rào rào nghe chuyển cơn mưa giữa trời...

(Nghe thầy đọc thơ - Trần Đăng Khoa)

      Những ấn tượng đó được nhà thơ ghi lại không chỉ xuất phát từ cảm tính cá nhân mà là sự nhận thức về giá trị cuộc sống ở của lứa tuổi thiếu nhi khi được tiếp nhận các tác phẩm văn chương. Thế giới xung quanh không bàng bạc, vô vị mà đầy sắc màu (đỏ nắng, xanh cây); không chỉ ồn ã, náo nhiệt mà tinh tế, lắng sâu: nghe trăng thở động tàu dừa. Thế giới ấy không thể chỉ nhìn bằng mắt mà còn phải cảm bằng tâm hồn: Mái chèo nghiêng mặt sông xa. Bởi thế, bổn phận của người cầm bút với những độc giả nhỏ tuổi là sự khai mở tâm hồn bằng chính sự hồn nhiên, trong sáng mà chúng ta đem tới chứ không đơn thuần là sự phản ánh, sự kí thác những ý tưởng, triết luận đơn thuần. Hay nói cách khác, thách thức với người viết nằm ngay ở cách tiếp cận với đối tượng đọc của mình. Đó cũng là nguyên nhân dẫn tới sự thất bại của những ai ngộ nhận về sự ngô nghê, giả tư duy trẻ thơ; tới sự mất dạng của nhiều tác phẩm đạt giải trong các cuộc vận động sáng tác về đối tượng thiếu nhi.”

     Chúng ta đều biết, thế giới tuổi thơ luôn gần gủi với thiên nhiên, những trò chơi trẻ nít hồn nhiên, những khao khát khám phá thế giới xung quanh, muốn lý giải những điều mới mẻ, nên người làm thơ thiếu nhi phải nắm bắt được điều nầy trong sáng tác của mình và phải viết thành thật như chính các em đang viết.

   Đọc thơ Trần Hoàng Vy ta có thể cảm nhận được được điều đó. Hình ảnh thiên nhiên, hoa trái, loài vật, mưa nắng… được đề cập đến không chỉ bằng những hình ảnh tự nhiên mà còn đầy sáng tạo, nó không chỉ gần gủi mà còn đem đến những ngạc nhiên cho tuổi thơ, từ thú vị nầy đến thú vị khác từ hình ảnh, màu sắc, mùi hương của cây cỏ, loài hoa tropng các bài Hoa cỏ hôi, Hoa dã quỳ, Thạch thảo, Hoa mồng gà, Hoa lan hài, Hoa đồng tiền…

Ngày đưa hạt mưa đi xa

Vòi hoa nghiêng xuống vỡ òa nụ xanh

Bao nhiêu tơ đỏ giăng mành

Lọc trưa vàng nắng hoa thành giọt hương.

                                              (Lộc vừng)

    Hình ảnh hoa mồng gà cũng được miêu tả thật ngộ nghĩnh đúng như cái tên của nó:

Tội nghiệp hoa mồng gà

Sợ ướt mà trốn đâu?

Cái chậu bé như thế

Lá làm sao che đầu?

        (Hoa mồng gà)

    Những con vật  thân thuộc không chỉ là những con vật với những thuộc tính, bản năng của nó mà là những người bạn, anh em cùng đùa vui, gắn liền với tình cảm không thể quên của các bạn nhỏ như các bài thơ Con dế, Con vạc sành, Dê con bú mẹ, Mèo khoang. Con gà tre, Tiếng cu gáy…

    Hình ảnh chú cho Mi-lu bơi thi với cậu chủ là hình ảnh thật thú vị, một lời chỉ dạy ân cần của người anh với đứa em nhỏ bé của mình:

Thi bơi cùng với Mi-lu                                                                  
M-lu bơi …chó, ứ ừ chẳng nhanh

Phải bơi sải giống như anh

Mi-lu tập mãi lại thành…Mi-lu!

                            (Mi-lu bơi…)

    Cũng biết cảm thông với chú Dế lạc lõng giữa phố phường phồn hoa đô hội đầy đèn xanh đèn đỏ:

Lạc nhà dế gáy gọi anh

Bay nhầm đèn đỏ, đèn xanh phố phường

Lơ ngơ đứng ở…ven đường

Dường như nước mắt hay sương…ướt mềm?

                                                   (Con dế)

    Thơ Trần Hoàng Vy còn có những cảm nhận sâu sắc về âm thanh của cây cỏ, loài vật không phải là những âm thanh không có ý nghĩa, hỗn độn mà là bản hợp xướng, một dàn đồng ca sinh động  đầy mê hoặc đối với các bạn trẻ sống ở nông thôn không lạ lẫm gì nhưng với trẻ thơ sống ở thành phố chưa bao giờ được nghe thì thú vị và hào hứng biết bao.Dàn Kèn Ếch, Nhạc Khúc Vườn, Ban Nhạc Đêm, Hòa Âm Vườn giúp các em khám phá những âm thanh tuyệt mĩ của muôn loại:

Bắt đầu tiếng trống Uềnh Oang

Vĩ cầm của dế, tiếng đàn của Ve

Nhạc đêm trình diễn sau… hè

MC…cậu Cóc tiếng nghe đều đều.

Vạc Sành tiếng hát nghe phiêu

Con Xiên Tóc vỗ…cánh điều hoan hô

Fan là chuối với tần ô

Lá trầu, bụi sả, chậu ngò, rau răm…

                          (Ban nhạc đêm)

  Tập thơ còn có nhiều bài thơ nói về tình cảm gia đình, sự gắn bó giữa các thế hệ, tình yêu ông bà, cha mẹ qua những bài thơ nhẹ nhàng nhưng đầy thấm thía Ông đi nhà…trẻ, Bố làm con ngựa, Quà của ba, Cái ipad…:

Cháu xa quê, lần về thơ thẩn

Ngắm khói, ngắm bà tóc như mây

Sợ khói bay, sờ bà…đi mất

Nên chụp ảnh bà giữa khói cay…

                           (Khói bếp)

Hay:

Bố làm con ngựa

Đeo lục lạc vàng

Mỗi lần con khóc

Quanh nhà hí vang.

(Bố làm con ngựa)

   Thơ Trần Hoàng Vy còn có nhiều bài có tính cách giáo dục về tình yêu người,tình bạn, tình yêu quê hương, yêu Tổ Quốc  như các bài: Người hành khất, Dì lao công,Những viên kẹo bảy màu,Cô giáo bệnh, Em vẽ đảo Hoàng Sa, Chú ở Trường Sa…

Gom chung, bảy sắc, bảy mùi

Chia ra thêm được niềm vui bảy màu

Cộng vào chẳng thể vui lâu

Chia ra mỗi bạn mỗi màu thích ghê.

(Những viên kẹo bảy màu)

Nghe kể chuyện lịch sử

Em vẽ đảo Hoàng Sa

(Kẻ xấu đang chiếm giữ)

Ta phải đòi đảo ta.

(Em vẽ đảo Hoàng Sa)

     Tôi chợt nhớ đến lời phát biểu của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh trong buổi nói chuyện với sinh viên Đại Học Hoa Sen ngày 29/7/2010 mà nhà thơ bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc  đã ghi lại trong bài “Nghe nhà văn Nguyễn Nhật Ánh nói về đọc và viết…” có đoạn như sau:

      “Ta thấy vai trò và trách nhiệm của nhà văn - nhất là nhà văn viết cho tuổi thơ – quan trọng như thế nào để hình thành nhân cách, đạo đức, cảm xúc của cả một lớp học giả đang lớn, đang phát triển thể chất lẫn tâm hồn!” *

        Và nhà văn cũng chân tình chỉa sẻ: Mình viết được như vậy là nhờ luôn NUÔI TRONG MÌNH MỘT CHÚ BÉ CON KHÔNG LỚN để viết cho tuổi mộng mơ. Đúng thể! Muốn viết văn hay làm thơ cho thiếu nhi đọc  phải luôn nuôi dưỡng tâm hồn mình luôn trong trẻo, hồn nhiên của cái tuổi mới lớn chứ không phải tuổi “Cưa sừng làm nghé” thì không thể lôi cuốn, hấp dẫn các bạn trẻ được vì nó không phải là những nghĩ suy, tình cảm tâm lý của thiếu nhi.  Trần Hoàng Vy không chỉ là nhà thơ mà còn là nhà văn có nhiều tác phẩm viết cho thiếu nhi như: Ngủ Giữa Vườn Tiếng Chim(thơ), Miền Thơ Ấu(truyện), Thơ gởi tuổi học trò(thơ), Vương quốc ve sầu(truyện)… nên có lẽ anh hiểu rõ điều nầy hơn ai hết. Những tác phẩm của anh tìm được sự  đồng cảm, yêu thích của các bạn nhỏ cũng như sự tin tưởng của nhiều phụ huynh khi mua sách cho con em mình đọc. Để có thể dễ nhớ, dễ thuộc anh đã dùng thể thơ bốn chữ, thơ lục bát, bạn đọc như những bài đồng dao mới hấp dẫn dễ thuộc. Mong trong thời gian tới tập thơ sẽ được sự ủng hộ, tìm đọc và anh sẽ còn thành công trong những đề tài viết về thiếu nhi, thơ anh có nhiều cơ hội đi vào đời sống trẻ thơ góp phần giáo dục lòng yêu thiên nhiên, con người, quê hương bởi vì một khi tâm hồn tuổi thơ không có nơi ươm mầm đạo đức, có những va vấp với hiện thực xã hội tha hóa, phức tạp rất dễ dàng bị cuốn hút vào lối sống lệch lạc, tiêu cực mà thôi  .

                                                               Nguyễn An Bình

                                           Bên bờ sông Hậu, tháng 9 năm 2015

*Trang 118 trong tác phẩm NHỚ ĐẾN MỘT NGƯỜI của Đỗ Hồng Ngọc