CHÍ PHÈO DIỄN CA (5)
Chí Phèo nhận lời ngay lập tức!
Hắn đến nhà đội Tảo, chửi tục,
chửi ngay từ đầu ngõ chửi vào.
Giá như mà gặp phải hôm nào,
thì có thể xẩy ra án mạng:
đội Tảo cũng chịu đâm chém lắm,
chưa bao giờ hàng trước giao tranh.
Nhưng phúc đời cho cả hai anh,
hôm ấy hắn trên giường ốm liệt,
có lẽ Chí Phèo chửi, hắn biết,
nhưng không sao nhấc mình khỏi giường.
Vợ hắn cho người ra tận đường,
thấy Chí Phèo thở toàn mùi rượu,
lấy năm mươi đồng và cất giấu
mang theo trả cho Chí Phèo ngay,
vì họ biết rõ món nợ này.
Đàn bà vốn chuộng sự yên ổn;
chuyện gai ngạnh nào mấy ai muốn.
Vả lại, bà đội cũng nghĩ rằng:
chồng đang ốm...chồng nợ rõ ràng...
Và năm chục đồng có là mấy,
lôi thôi lại tốn nhiều hơn ấy!
Vì thế, Chí Phèo mới được về
cái mặt vênh vênh dáng hả hê;
hắn thấy mình oai thêm bậc nữa.
Hắn tự đắc: “làng này mấy đứa
cóc thấy ai anh hùng bằng ta!”
Cụ bá thấy khỏi cần thông qua
hội đồng làng làm tờ biên bản
mà mình cũng giành được chiến thắng
xem chừng cụ thích chí vô cùng.
đưa đầy tớ luôn năm mươi đồng.
- Anh Chí ạ, tiền của anh đó.
Nhưng nếu anh lấy hết cả nó
chỉ ba hôm là tan hết thôi.
Vậy chỗ nầy anh hãy để tôi
bán mảnh vườn cho anh kiếm sống;
còn chỗ nầy giữ mua rượu uống;
không có vườn thì làm ăn gì?
Chí Phèo “vâng dạ” rồi ra về.
Mấy hôm, gặp lý Cường, cụ phán
lấy năm sào bãi sông cho hắn
cái lô vườn cắm thuế vừa qua.
Chí Phèo bỗng thành ra có nhà.
Hồi hắn chừng hăm bảy, hăm tám...
Bây giờ khó đoán biết tuổi hắn.
Ba tám, ba chín hay bốn mươi?
Đoán ngoài bốn mươi cũng được thôi.
Cái mặt hắn không già, không trẻ;
mặt con người không phải như thế;
nó là mặt con vật lạ lùng,
có ai biết tuổi con vật không?
Cái mặt nó vàng vàng, xạm xạm;
nó vằn dọc, vằn ngang hỗn loạn,
biết bao nhiêu là sẹo in hằn.
Vết mảnh chai ăn vạ kêu làng,
bao nhiêu lần hắn nhớ sao hết?
Con số việc phá phách, ức hiếp,
đâm chém, mưu hại người ta giao
hắn phải làm cho họ là bao!
Những việc ấy là cuộc đời hắn;
cuộc đời đã trải qua mấy chặng
hắn cũng chả biết bao năm rồi.
Bởi ngay cái thẻ tên tuổi thôi
hắn cũng không có trong sách sổ,
người ta khai hắn đang đâu đó
đã lâu năm không quay về làng.
Hắn chỉ nhớ mang máng đâu rằng,
có lần hắn chừng hai mươi tuổi,
rồi đi tù, rồi đâu khoảng lối
hăm nhăm tuổi không biết đúng không?
Bởi từ đấy, ngày tháng không còn
với hắn thời gian chẳng cần nữa.
Bởi từ đấy say sưa không nhớ.
Những cơn say rồi những cơn say;
những cơn say bất kể đêm ngày;
say lúc ăn và say lúc ngủ;
say lúc thức dậy, lúc chửi rủa;
dọa nạt lúc say, uống lúc say;
say để say nữa, say kéo dài.
Chưa hề một lần hắn tỉnh thật,
để nhớ có hắn trên quả đất.
Có lẽ hắn cũng không biết rằng
hắn là con quỷ dữ của làng,
để tác quái dân làng Vũ Đại.
Hắn đâu biết hắn đã làm hại
phá bao cơ nghiệp, bao cuộc đời;
đạp đổ hạnh phúc biết bao người;
làm chảy bao máu và nước mắt
của bao người hiền hòa, chất phát.
Hắn đâu biết hắn làm việc này
trong khi người hắn đang cơn say;
hắn làm điều người ta sai hắn.
Tất cả dân làng đều sợ lắm
tránh mặt mỗi khi thấy hắn qua.
Hắn chửi hay do đâu mà ra?
Do chẳng vì cái gì cũng chửi,
cứ rượu xong là hắn chửi bới.
Hắn chửi như người say hát ca.
Giá biết hát, hắn chẳng chửi ra.
Khổ cho hắn và cho người khác
là người hắn lại không biết hát.
Không biết hát thì hắn cứ chửi,
cũng như chiều nay chửi cả buổi...
Hắn chửi trời và hắn chửi đời.
Hắn chửi cả làng Vũ Đại rồi.
Hắn chửi tất cả ai không dám
chửi qua, chửi lại cùng với hắn.
Nhưng cũng mặc, ai mà hoài hơi,
tức mình, hắn lại chửi cái người
đẻ ra hắn nhưng thôi cũng mặc!
Và hắn lấy thế làm thắc mắc,
uất ức vì chửi chỉ một mình;
chửi một mình còn gì văn minh!
Thế là có cớ để tức tối,
một cớ chính đáng để lao tới
để hắn hùng hổ đi báo thù.
Phải, hắn báo thù bất cứ đâu.
Hắn phải vào nhà nào mới được,
bất kể nhà nào sau hay trước.
Hắn rẽ vào bất cứ ngõ nào,
hắn gặp sẽ đập trước, phá sau,
đốt cháy hoặc lăn ra kêu cứu.
Phải đấy, hắn sẽ vào ngõ hữu
hay ngõ nào hắn gặp...Á, kìa
đâu kia rồi mau mau đằng kia...
Nhưng mà mặt trăng lên rất lạnh,
mặt trăng rằm đang tròn vành vạnh.
Và ánh trăng chảy trắng trên đường.
Ô, cái gì méo mó dị thường,
đen trải trên đường trăng nhễ nhại?
Nó xệch xạc chạy về bên trái,
thu gọn vào rồi lại loang ra,
nó xé rách vài chỗ xa xa.
Quần quật dưới chân Chí Phèo bước.
Chí Phèo đứng lại mắt nhìn ngước
và hắn bỗng nhiên cười ngả nghiêng.
Hắn cười ngặt nghẽo, cười như điên,
cười rũ rượi. Giá hắn cứ chửi,
chửi dễ nghe hơn cười rũ rượi!
Cái bóng xệch xạc chiếu đường trăng,
là bóng hắn. Và hắn cười vang,
hắn quên báo thù: qua con ngõ
cái ngõ hắn định tâm vào đó.
Bây giờ đến ngõ tự Lãng rồi,
cái anh thầy cúng râu mâm xôi.
Chí Phèo bỗng nảy ra một ý:
tạt vào đây đập bàn bài vị
bàn chầu văn lão nửa mùa nầy.
Bởi lão tự đã vừa làm thầy
lại làm luôn cả nghề hoạn lợn.
Cái đàn của lão nghe phát ớn
lừng phừng chói tai hơn lợn gào.
Lão đang uống rượu khi hắn vào;
lão uống rượu ngay giữa sân trước,
vừa rung đùi cầm râu vuốt vuốt.
Chí Phèo đứng nhìn thấy cũng hay.
Dân rượu ai thấy cũng giống ai.
Rồi đột nhiên hắn cảm thấy khát,
trời ơi khát, không là gì khác...
Khát đến cháy cổ...Không ngần ngừ,
hắn đến bên lão, nhắc chai tu.
Lão tự duỗi cái cổ trụi lẳn
trố mắt lên không thèm húng hắng.
Lưỡi lão đã líu nói làm sao?
Lão uống hai phần chai lúc nào.
Còn một phần Chí Phèo tu nốt.
Hắn tu một hơi là hết tuốt,
khà một tiếng, miệng như còn thèm.
Rồi hắn nắm râu lão tự lên,
mấy cái râu lờ phờ lướng vướng,
hắn soi lên trăng và cười sướng.
Lão tự nghe hắn cười cũng cười.
Hai thằng say tựa nhau ngả người
quay cuồng như một đôi tâm đắc.
Rồi tự Lãng vào xách chai khác,
Lão mời Chí Phèo uống thật say,
uống nữa vào, khỏi biết xưa nay.
Cứ việc uống, đừng lo gì đấy!
Vợ lão đã chết từ dạo ấy
bảy tám năm nay rồi còn gì,
con gái lão chửa hoang bỏ đi,
lão một mình, ai mè nheo nữa,
lão uống đến bao giờ thì cứ.
Cứ uống! Cứ uống, không vấn vương!
Cứ uống đi ông bạn lạc đường
từ cung trăng xuống đây chơi ạ!
Uống thật tợn, uống sao cho đã,
uống đến đái ra rượu mới thôi.
Nhịn uống làm gì, anh bạn tôi?
Có giàu sang, có làm chức lớn,
chả có ai gọi khi chết xuống
là “cụ lớn mả” bao giờ đâu!
Lão đã hơn năm mươi tuổi đầu
chưa thấy cụ lớn mả nào sống!
Chỉ có cái mả vun một đống.
Ai chết cũng cái mả lo gì?
Cứ say sưa, cứ uống nữa đi!
Chưa bao giờ Chí Phèo được thế,
uống thỏa thê quên trời đất bể!
Hắn lấy làm lạ sao tới nay
mới ngồi uống với lão tự này.
Chúng uống với nhau nhiều lắm lắm.
Và rất nhiều. Nhiều như các đám
cả làng Vũ Đại phải nhịn thèm
để đủ rượu cho chúng uống thêm.
Đến lúc cả hai chai đều hết
thì lão Tự bò ra như chết.
Lão bò như cua và hỏi rằng:
người ta đứng lên, đứng lên bằng,
bằng cái gì? Chí Phèo không đáp,
vần ngửa lão, rồi cứ để mặc,
vuốt cái râu lão tựa râu dê,
rồi hắn lảo đảo bước ra về.
Hắn vừa đi, phanh ngực ra gãi.
Hắn gãi ngực, gãi tai bên phải,
gãi tai trái, gãi cổ, gãi đầu.
Có lúc hắn đứng lại chặp lâu,
đứng ngay giữa đường và hắn gãi,
hắn ghệch chân lên và gãi mải,
hắn bứt rứt ngứa ngáy làm sao,
và chợt nghĩ ngay cái bờ ao,
cái chỗ gần nhà hắn đang ở.
Bởi vì cái vườn hắn còn nhớ
gần bờ ao, nước lặng và trong,
cái bờ ao nằm sát con sông,
có vườn dâu trồng khắp trên bãi,
gió đưa những thân mềm oặt oại,
cuộn theo nhau thành lớp, thành làn.
Duy vườn hắn trồng chuối hoàn toàn,
ở góc vườn có túp lều nhỏ.
Những đêm trăng, như đêm nay gió,
cái vườn phẳng bóng chuối ngổn ngang
như áo nhuộm ai vắt phơi trăng.
Và những tàu lá chuối nằm ngữa,
ưỡn cong cong như buồn, như nhớ,
thỉnh thoảng gió thổi lượn rung rinh
giẫy đành đạch lên tựa hứng tình.
Chí Phèo tò mò nhìn đám lá
đi xuống vườn, bước chân nghiêng ngả.
Hắn không vào cái túp lều trong
mà cứ đi thẳng tới bờ sông.
Hắn định sẽ nhảy xuống tắm rửa
cho thân mình bớt đi cơn ngứa
rồi lăn ra vườn ngủ giấc ngon.
Tội chi chui vào túp lều con,
bức đến nỗi không còn thở hít.
Đứa như hắn, đập đầu không chết
huống hồ gì là gió với sương...
Đến chỗ bờ sông, hắn phải dừng,
vì hình như có người ở đó.
Có người thật, hắn ngây ra ngó.
Nguyễn Tường
Nguyễn Tường
(còn tiếp)
No comments:
Post a Comment