NHỚ TẾT XƯA - Đoàn Trung Phong

NHỚ TẾT XƯA 

 

Có lẽ trong những chuỗi ký ức đẹp đẽ của mỗi người con chúng ta thì không ai là không nhớ tết cổ truyền dân tộc, để khi những dịp cuối năm, những người con đi xa lại muốn được trở về quê hương, trở về sum họp bên mái ấm gia đình. 

Bâng khuâng khi bắt gặp những ánh mắt trẻ thơ vui đùa, những dòng người xuôi ngược bộn bề, những chuyến xe khách hối hả trên đường, trong cái rét co ro của gió mùa đông bắc, ta lại thấy tết thật đầm ấm biết bao. 

Xưa quê nghèo, nghèo lắm. Tuổi thơ mỗi độ tết đến nó dữ dội, ngọt ngào làm sao khi đầy ắp những kỷ niệm đáng trân quý.

Sáng sớm tinh mơ, khi sương muối vẫn đang bao trùm như chưa muốn ngày sang thì cả nhà đã tất bật với bao công việc cuối năm.

Cha rít vội điếu thuốc Lào rồi giục trâu ra đồng, mùa vụ như quy luật của thiên nhiên, giáp tết là phải cày bừa nhuyễn đất để ra giêng đầu năm xuống đồng gieo cấy. Mẹ tất tả ra vườn, hái mớ rau,  ký đỗ để kịp xuôi chợ bán, và phiên chợ cuối năm này mẹ cho mấy anh em chúng tôi đi cùng.

Chợ cách khá xa, hồi đó chưa có xe đạp nên mẹ còn phải gánh, mấy anh em được theo mẹ vui như người lớn được mùa mặc dù đi bộ xa vừa đói vừa mệt. Khi xuống đến chợ thì mặt trời cũng bắt đầu ngấp nghé đằng đông, mẹ tìm chỗ ưng ý rồi giục tôi soạn hàng để mẹ còn bán, chúng tôi ngoan ngoãn làm theo.

Không khí chợ tết thật náo nhiệt từ tảng sáng , tiếng chào mời râm ran , kẻ mua người bán tấp nập , những sắc màu đa dạng của nhiều loại hàng hóa, chỗ này bán gà vịt , chỗ đằng kia sạp thịt lợn, mấy bà thợ nhuộm cũng nhộn hẳn bên nồi nước nhuộm sôi sùng sục, những cành đào đỏ thắm xen lẫn bên sạp hàng xén đông vui. Nhưng hấp dẫn nhất với tôi là nghe tiếng thử pháo ở cuối góc chợ, tiếng pháo tép, pháo đại thi thoảng bất chợt đánh bùm làm giật hết cả mình, rồi bác bán tò he đủ sắc màu nặn ra nhiều con vật, dụng cụ từ bột gạo, thứ tò he bọn trẻ như chúng tôi đứa nào cũng thích vì khi không ưng chơi nữa là bỏ vô miệng ăn liền .

Mấy anh em liếc mắt nhìn đầy thèm thuồng bên gánh rau của mẹ.

Gần trưa thì mẹ bán xong gánh rau và cũng là lúc mẹ đưa anh em chúng tôi đến quầy quần áo đầu tiên , mỗi đứa được tự chọn cho mình 1 bộ , có niềm vui nào hơn khi được diện đồ mới đi khoe khắp làng .

Rồi mẹ mua kẹo zắc chia cho anh em chúng tôi ăn vì từ sáng đến giờ chưa có gì ăn , thứ kẹo đến tận bây giờ vẫn không thể quên được , kẹo zắc như là món đặc sản xưa được người ta làm từ mật mía cô đặc rồi tẩm bột gạo rang để không bị dính và cho mùi thơm dịu, ăn ngọt khắc và giòn tan .

Và sau một vòng thì trời cũng quá trưa, chợ tết vẫn họp cả ngày, mẹ lúc đó mới quay lại mua những thứ cần thiết cho tết như lá dong, ống giang, câu đối... 

Trở về nhà khi trời đã ngả sang chiều, mẹ con mệt nhoài ngồi ăn tạm bát cơm độn đã nguội ngắt, chiều còn được theo cha ra nghĩa trang tảo mộ.

Tục tảo mộ của quê không giống như trong truyện Kiều xưa của cụ Nguyễn Du là “Thanh minh trong tiết tháng ba/ Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh“, mà là tảo mộ trong năm cũ, được đi tảo mộ cũng phấn khởi vì được ra đồng, được nô đùa nghêu ngao đủ chuyện.  Ông và cha cùng các chú các anh dọn dẹp sửa sang những nấm mồ cho sạch sẽ, gọn gàng, và như lời ông nội kể là tảo mộ cũng giống như việc lợp lại nhà, và cũng là để con cháu hằng năm phải có trách nhiệm với mồ mả tổ tiên. 

Những ngày cuối năm thật sự là bộn bề, vừa chuẩn bị cho vụ mùa tới, vừa lo chạy bữa ăn hàng ngày, vừa lo sao cho mọi việc trong năm cũ được chu toàn hơn với hy vọng sang năm mới được suôn sẻ, may mắn và an nhàn hơn. Trong tất cả những công việc bề bộn đó có một việc quan trọng nhất và không thể thiếu ở mỗi nhà đó là gói bánh và nấu bánh.

Khi những chiếc lá dong xanh được rửa sạch sẽ, mẹ vo gạo nếp để ráo rồi lại làm nhân bánh, nhân gồm đậu xanh, hành và thịt mỡ kèm ít bột tiêu.

Cha vẫn đùm riêng cho mấy anh em chúng tôi mỗi đứa một cái bánh nhỏ rất đẹp mắt , hồi đó những đứa mà có bánh nhỏ là oai oai lắm.

Rồi nồi bánh cũng được nấu chín thơm phức. Mẹ bắt đầu vớt bánh ra cũng là lúc soạn sửa ban thờ để cúng tổ tiên .

Và quê tôi tập tục con cháu đến chúc tết ông bà, cô bác, những người bậc trên như là một nét văn hoá có từ lâu đời . Và bọn trẻ con như chúng tôi cũng rất thích đi chúc tết vì được lì xì, khi thì vài cái kẹo hoặc bao đỏ có vài tờ tiền mới cứng dù là mệnh giá không cao nhưng thật sự vui sướng ngày tết .

 

Thời gian thấm thoắt trôi mau, những đứa trẻ theo mẹ đi chợ ngày xưa giờ tóc cũng đã nhuốm màu bươn chải, ngót nghét đã nửa đời phiêu dạt. Những bộ quần áo mới, những cái giật mình pháo nổ, những phiên chợ đói lả theo mẹ những ngày cuối năm vẫn luôn hiện hữu trong tâm tưởng tôi, một tết quê bình dị, đầm ấm, cổ truyền, đầy bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam.

Đoàn Trung Phong

 <gammayoto@gmail.com>