Tác giả: Alphonse Daudet
Bản dịch văn xuôi: HÀ KỲ LAM
Chuyển thành văn vần: NGUYỄN
TƯỜNG
Ông Seguin không mấy diễm phúc
về những con dê mình đã nuôi.
Ông đã mất tất cả chúng rồi
cùng trường hợp giống nhau như
một:
những buổi sáng bầu trời trong
suốt,
chúng bứt dây lên núi dạo chơi
sói khi không được dịp no mồi.
Những vuốt ve ân cần của chủ,
những nguy cơ của bầy sói dữ,
không đủ sức níu giữ chúng đâu.
Dường như bản tính nó từ lâu,
những con này chỉ thích độc lập,
thích tự do, giá nào bất chấp.
Ông Seguin chẳng hiểu dê mình,
nên ông đã vô cùng ngạc nhiên:
- Thế là hỏng. Con nào cũng thế.
Thôi từ nay khỏi dê với dễ.
Tuy nói vậy, nhưng chưa dễ đâu,
sáu con trước mất chưa bao lâu,
ông quyết định mua con thứ bảy;
nhưng lần này ông suy nghĩ lại,
chọn lựa một con dê còn non
để nó quên cuộc sống nhà ông.
- Ồ, anh Gringoire nghe tôi nhé,
con dê lần này rất đẹp đẽ.
Đôi mắt nó trông thật dịu dàng;
đẹp đẽ nhất là bộ râu cằm,
trông chẳng khác thầy cai, thầy
đội;
móng bốn chân đen màu bóng chói;
sừng có vằn; bộ áo trắng tinh
làm thành chiếc áo khoác lên
mình.
Nó chẳng khác con dê kiều nữ,
nàng Esméralda, bạn nhớ chứ?
Hơn nữa, nó ngoan và dễ thương,
mỗi lần vắt bầu sữa đang cương,
nó đứng yên, không hề động đậy,
không thọc chân vào thùng sữa ấy.
Một con dê hết chỗ nào chê.
Mảnh đất ông Seguin gần kề,
chung quanh trồng táo gai bao
bọc.
Ông buộc con dê vào cây cọc,
cắm ngay chỗ đẹp nhất khu vườn,
chỉ thỉnh thoảng ông ra trông
chừng,
vì đã có sợi dây dài lắm.
Con dê sẵn đây nhiều cỏ gặm,
dáng chừng như nó thấy hài lòng,
điều đó rất thích đối với ông:
- Cuối cùng có con này vừa ý.
Ông đã lầm vì nhìn lại kỹ,
con dê của ông biết buồn rồi.
Lần nọ, nhìn lên núi một hồi
nó tự nhủ, "Giá như được
sống
trên rừng núi thiên nhiên lồng
lộng
hẳn phải là thích thú biết bao!
Đời sẽ ra sung sướng thế nào
được nhảy nhót vui cùng cây cỏ
không có sợi dây đeo trầy cổ!
Cuộc sống mải quẩn quanh nơi này
chỉ hợp với bò trâu nuôi bầy.
Họ nhà dê phải là cõi khác
cảnh bao la khung trời khoảng
khoát.
Kể từ đó cỏ cây quanh bên
đã trở thành nhạt nhẽo buồn tênh.
Nỗi muộn phiền tự nhiên ngự
xuống;
con dê ngày một thêm gầy ốm,
bầu sữa tươi cứ thế cạn dần.
Ai thấy vậy chẳng khỏi phân vân
cảnh con dê sợi dây tròng cổ
tối ngày chỉ loanh quanh một chỗ,
đầu quay về rặng núi trên kia,
mũi phồng to, miệng réo "mê
mê"
trông rầu rĩ không sao tả hết.
Ông Seguin rõ ràng nhận biết
có điều gì khác lạ xảy ra,
nhưng không biết khác lạ gì là...
Một buổi sáng ông vắt xong sữa,
con dê nói không còn nhịn nữa:
- Ông Seguin ơi, đây quá buồn,
hãy cho tôi lên núi ở luôn.
Ông Seguin vô cùng sửng sốt,
chiếc bình sữa trên tay rơi tuột,
ông nói, "Ối hỡi trời đất
ơi!
Đến phiên con này giở chứng
rồi!"
Đoạn ông dùng giọng ôn tồn nói:
- Này Blanquette, ta thật tình
hỏi.
Bộ con muốn lìa bỏ ta à?
Và Blanquette trả lời ông ta:
- Đúng như vậy, kính thưa ông
chủ.
- Phải chăng cỏ nơi đây không đủ?
- Ồ, không phải vậy đâu, thưa
ông.
- Con muốn dây dài hơn phải
không?
Có lẽ sợi dây này ngắn quá.
- Đừng nhọc công, ông Seguin ạ.
- Vậy con cần gì, ta làm cho?
- Con muốn được sống đời tự do
trên núi kia, ông Seguin ạ.
- Vậy e nguy hiểm cho con quá,
con há chẳng biết con sói sao.
Nó đến, con chống cự cách nào?
- Thưa ông, con dùng sừng đánh
nó.
- Cặp sừng con chỉ là đồ bỏ,
chọc cười thêm lũ sói mà thôi.
Nó đã xơi sáu con dê rồi,
kể cả con cặp sừng rất khỏe.
Con Renaude là con dê mẹ
năm ngoái con đã biết là ai
mạnh hơn cả các cậu dê trai.
Nó quần nhau suốt đêm với sói...
đến sáng thành mồi cho lũ đói.
- Thật tội cho chị Renaude tôi,
nhưng cứ cho tôi vào núi thôi.
- Chúa ơi! Chẳng lẽ phần số vậy,
các dê tôi đều chết cách ấy...
Con này rồi cũng bị sói ăn...
nhưng với con, ta phải cản ngăn.
Đề phòng ngày con bứt dây buộc,
từ nay, ta bỏ vô chuồng nhốt.
Nói xong, ông bỏ dê vào chuồng,
đóng hai lớp cửa nhốt dê trong.
Nhưng rủi thay, ông quên cửa sổ,
vừa quay lưng con dê nhảy sổ
và dần theo hướng núi đi ra...
Bạn đang cười đó hả, Gringoire?
Tôi biết thế nào bạn cũng sẽ
đứng về phía con dê, đúng lẽ,
chống lại ông chủ Seguin mà.
Nhưng để xem lát nữa thôi à
liệu còn cười được không nữa nhé.
Khi nàng dê trắng từng bước nhẹ
lần đâu tiên đến được núi rừng
thì mọi vật ngây ngất vui mừng.
Hàng tùng già suốt đời chưa thấy
một sinh vật xinh đẹp như vậy.
Tất cả đứng chiêm ngưỡng dung
nhan,
nghinh tiếp nàng như một nữ
hoàng.
Rồi khi ngang qua những cây lật
chúng rạp cả người nghiêng sát
đất
vuốt ve nàng mỗi bước chân qua.
Những sắc vàng trắng đỏ muôn hoa
tỏa hương thơm theo nàng dọc lối.
Cả núi rừng tưng bừng mở hội.
Bạn thử suy nghĩ xem, Gringoire,
bây giờ con dê của chúng ta
có phải quá sung sướng không chứ!
Không còn cây cọc, sợi dây nữa;
không ai cấm nó nhảy tung tăng;
cỏ khắp rừng thỏa sức tìm ăn.
Chính ở đó có nhiều cỏ lạ;
cỏ cao đến sừng dê, bạn ạ!
Và cỏ thật tuyệt! Cỏ mịn màng,
thơm ngon, đủ loại tới hàng ngàn.
Hương vị khác xa vườn ông chủ,
nghĩ thêm buồn cười khu vườn cũ.
Còn phải nói tới hoa nữa cơ!
Những cánh hoa chuông lớn xanh
lơ,
những lóng hoa ngón tay đỏ thắm,
có đủ loại hoa tha hồ ngắm;
một rừng hoa mọc dại tràn đầy
chất nhựa thơm ngọt dịu ngà say.
Con dê trắng nằm lăn ra đó,
bụng no say nhìn trời chổng vó,
dọc theo triền dốc nhẹ hàng lăn,
cành lá khô rạp dưới lưng nàng.
Rồi thình lình đứng phắt người
dậy,
thoắt một cái nó tung mình chạy
khi qua bụi rậm, khi đỉnh đồi,
qua khe, qua suối, chạy khắp nơi.
Người ta tưởng như là cả chục
dê ông Seguin đang sạo sục
trong núi kia tìm kiếm thức gì.
Con Blanchette bây giờ khác đi,
nó không còn sợ điều gì cả.
Nó lên nằm trên những phiến đá
phơi mình giữa nắng cho khô lông,
sau khi nhảy qua các suối sông,
nước tung tóe lên người ướt đẫm.
Có một lúc, đến gần vực thẳm,
nó nhìn thoáng xuống dưới, xa xa,
nhà ông Seguin, nó nhận ra,
với hàng cây vây kín khoảng đất.
Nó ràn rụa nước mắt, cười ngất.
Nó nói một mình, "Nhỏ làm
sao!
Vậy mà tôi từng bị tống vào.
Ờ, mà sao mình sống được
nhỉ?"
Tôi nghiệp cho con dê nhỏ tí.
Thấy mình đang ở trên chỗ cao,
nó tưởng mình to lớn làm sao,
to lớn như thế giới này vậy.
Tóm lại, đó là ngày hiếm thấy,
đối với con dê trắng đẹp xinh
vừa thoát khỏi tay ông Seguin.
Khoảng trưa, đang lang thang đây
đó,
khi đến mấy cây nho dại nhỏ
nó đụng đầu bầy mễn đang ăn.
Chị dê áo trắng đã mê lăn.
Các con mễn nhường chị dê mới
cây nho ngon nhất mùa đang tới,
và mấy chàng trai vốn ga lăng
thấy phụ nữ là nhảy lăng xăng.
Gió trời bỗng trở nên dịu mát.
Những ngọn núi chuyển màu tím
nhạt.
Chiều đã xuống mau... "Hết
ngày rồi!"
Con dê thốt lên; thoáng bồi hồi;
nó ngỡ ngàng, và dừng bước lại.
Dưới kia, các cánh đồng thoai
thoải
chìm trong màn khói sương lung
linh.
Khoảng vườn sau nhà ông Seguin
mất hút trong sương mù quanh
quất,
chỉ thấy làn khói bay phơ phất
từ nóc nhà thỉnh thoảng cuộn lên.
Nó lắng nghe những tiếng xưa
quen,
lục lạc treo cổ bầy súc vật
đang trên đường về chung chuồng
chật,
và thấy lòng rười rượi nỗi
buồn...
Một con chim ưng dang cánh buông
sà thấp xuống lướt tìm tổ cũ.
Con dê rùng mình, một tiếng hú
cất lên từ phía núi xa xa,
"hou! hou! hou!" nghe
rợn cả da.
Nó nghĩ ngay đến con chó sói;
đến mối nguy ông Seguin nói;
con vật dại dột suốt cả ngày
không mảy may nghĩ đến điều này.
Cùng lúc, tiếng tù và vang tới
từ phía thung lũng xa bên dưới.
Ông Seguin đang cố công tìm.
"Hou! hou! hou!"... Con
sói gào thêm.
Chiếc tù và nghe rất khẩn thiết.
- Trở về thôi! Trở về kẻo chết!
Blanquette đang muốn trở về đây.
Nhưng nhớ lại cái cọc, sợi dây,
hàng dậu bao quanh khu vườn cỏ,
nó không muốn sống lại cảnh đó,
và nó chỉ muốn ở đây thôi.
Chiếc tù và không thổi nữa rồi...
Con dê nghe đằng sau đám lá
tiếng lay động vang lên kỳ lạ.
Nó quay lại, và trong bóng đêm
hai cái tai ngắn dựng đứng lên
và hai con mắt ngời sáng chói...
Đúng đây là một con chó sói.
Con sói nằm im, xù bộ lông,
nhìn con dê trắng vẻ thèm thuồng.
Biết con mồi trong tay đã chắc,
nên nó chẳng vội vàng nhọc xác;
chỉ có điều khi thấy con dê
vừa ngoái đầu nó cười hề hề
cười với giọng vô cùng dữ tợn,
"ha ha, con dê của lão
khốn,"
và đưa cái lưỡi to tướng ra,
liếm quanh đôi mép của hắn ta.
Con dê Blanquette thấy tuyệt
vọng.
Nó nhớ chuyện Renaud muốn sống,
chiến đấu suốt đêm với ác gian
để đến hôm sau bị sói ăn,
nó tự nhủ thôi thà nộp mạng;
thế rồi nó vội đổi ý hẳn,
hạ thấp đầu, giương cặp sừng lên,
dũng cảm như dê ông Seguin.
Chẳng phải nó nghĩ hạ được sói -
có con dê nào từng hạ nỗi -
nhưng nó muốn cầm cự, phản công
thử bằng sức con Renaude không.
Con ác quỷ lao người tới chụp,
cặp sừng con dê múa liên tục.
Ôi, con dê quả thật can trường!
Anh Gringoire, tôi chẳng ngoa
đâu,
hơn mười lần con dê húc đầu
làm chó sói phải lùi thở dốc.
Giữa lúc nghỉ hưu chiến phút
chốc,
con dê ăn vội ít lá cây,
rồi trở lại vòng chiến kịp ngay.
Cứ như thế, hai bên qua lại
quần thảo suốt đêm không e ngại.
Thỉnh thoảng con dê nhìn sao
trời,
trong lòng thầm nhủ, "Cũng
được rồi,
miễn ta cầm cự được tới
sáng."
Tinh tú trên trời dần tan loảng.
Hai đối thủ tới tấp xuất đòn,
Blanquette với những cú húc sừng,
và chó sói chuyên dùng cú ngoạm.
Chân trời đã từ từ hừng sáng.
Có tiếng gà gáy giọng khàn khàn
cất lên từ đâu một điền trang.
"Thế là xong," con vật
tội nghiệp
thốt lên, đợi đầu ngày để chết.
Trên mặt đất sóng sượt nó nằm,
trong bộ lông trắng đẹp máu
loang...
Lúc bấy giờ con sói chồm tới
bắt đầu ăn thịt con dê mới.
Con dê của ông chủ Seguin.
Nguyễn Tường
New York City
2014 National September Eleven
Memorial
