BÀI THƠ THU CHÍ CỦA NGUYỄN DU - Nguyên Lạc

Tác giả Nguyên Lạc

                            

Nguyên Lạc  

  

BÀI THƠ THU CHÍ CỦA NGUYỄN DU 

I. THU ĐẾN

Sáng sớm hôm nay trời hanh lạnh! Mùa thu lại trở về ? Ngẩng nhìn trời, một mảnh trăng treo trong khoảng trời xanh thật nhạt. Buồn! Trở vào nhà, đến phòng mở You Tube nghe bài "Mùa thu chết" lời của Guillaume Apollinaire, với lời dịch tuyệt vời của Bùi Giáng, phổ nhạc bởi người nhạc sĩ tài hoa Phạm Duy và lời hát ngọt ngào của Lệ Thu.

Ta ngắt đi một cùm hoa Thạch thảo *

Em nhớ cho mùa thu đã chết rồi

Đôi chúng ta sẽ chẳng còn nhìn nhau nữa

Trên cõi đời này

Từ nay mãi mãi không thấy nhau ! ...

[Mùa Thu Chết (Lệ Thu - Phạm Duy -thơ dịch Bùi Giáng )]

Mùa thu là một cụm từ ước lệ. Mùa thu là mùa thương nhớ, hồi tưởng của người ly hương vọng về cố quốc. Người xưa thường dùng mùa thu để tự vấn, tự soi rọi lại cuộc đời mình: Đã làm được gì và sẽ về đâu?

Lòng xao xuyến, tìm đọc lại thơ của người xưa, những bài về thu, để hồi tưởng quê hương

II. BÀI THƠ THU CHÍ CỦA NGUYỄN DU

A. SƠ LƯỢC TIỂU SỬ NGUYỄN DU

Sinh: 3 tháng 1, 1766 Bích Câu, Thăng Long

Mất: 16 tháng 9, 1820 (54 tuổi) Huế

Bút danh: Tố Như, Thanh Hiên, Hồng Sơn lạp hộ, Nam Hải điếu đồ.

Nguyễn Du đã để lại một di sản văn chương đồ sộ với những tác phẩm kiệt xuất, ở thể loại nào ông cũng đạt được sự hoàn thiện ở trình độ cổ điển.

Thơ chữ Hán: Nguyễn Du có 3 tập thơ: Thanh Hiên thi tập, Nam trung tạp ngâm, và Bắc hành tạp lục.

Thơ chữ Nôm: Nguyễn Du có hai kiệt tác Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) gồm 3254 câu thơ lục bát và Văn tế thập loại chúng sinh gồm 184 câu viết theo thể song thất lục bát.

B. BÀI THƠ THU CHÍ

Đọc lại thơ chữ Hán của ngài Nguyễn Du, tôi sững sờ khi gặp bài THU CHÍ. Sao giống tâm trạng mình quá, vội vàng ghi ra đây va dịch thoát theo cảm nhận của mình để chia sẻ (Có gì xin các cao nhân bỏ quá cho)

Xin được mến tặng các bạn sống vùng Hương Giang dịu hiền kinh thành HUẾ, và xin cho "nhận vơ" đây là dòng Hậu Giang cho đỡ nhớ thương!

1. NGUYÊN TÁC

THU CHÍ

Hương Giang nhất phiến nguyệt

Kim cổ hứa đa sầu

Vãng sự bi thanh trủng

Tân thu đáo bạch đầu

Hữu hình đồ dịch dịch

Vô bệnh cố câu câu

Hồi thủ Lam Giang phố

Nhàn tâm tạ bạch âu

(Nguyễn Du)

2. DỊCH THOÁT

THU ĐẾN

Hương Giang ngậm mảnh trăng gầy

Một dòng lệ ngọc. đong đầy cổ kim *

Mồ xanh. chạnh nhớ buốt tim

Mùa thu lại đến. bạc thêm mái đầu!

Có thân. phải khổ. phải sầu

Dẫu không bệnh. vẫn lưng đau khom vòng!

Lam Gỉang bến cũ ngoảnh trông

Cố an lạc. biết phụ lòng cánh âu!

(Nguyên Lạc)

------------------------------------------------------------

- Mồ xanh (thanh trủng) là mộ phần của tiền nhân tác giả Nguyễn Du

- Lam Gỉang là quê hương Nguyễn Du

- Bạch  u là loài chim thiên di, đến mùa hẹn lại trở về.Từ "phụ lòng cánh âu" có nghĩa là lỗi hẹn về quê (Lam Gỉang)

(*) Xin giải thích về:"Một dòng lệ ngọc ": Đây là NL muốn sử dụng điển tích của cụ Nguyễn Du đã mượn của Lý Thương Ẩn trong truyện Kiều:

Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ

Lam điền nhật noãn ngọc sinh yên

(Cẩm Sắt - Lý Thương Ẩn)

Dịch

Sáng trăng thương hải, châu hàm lệ

Nắng ấm lam điền, ngọc khói bay

(DaoTran & laiquangnam)

Trong sao châu rõ duềnh quyên

Ấm sao hạt ngọc Lam Điền mới đông! ( Kiều 3203 - 3204 -Nguyễn Du  )

@1.  Câu “Thương hải nguyệt minh châu hữu lệ”. Ý thơ tưởng chừng như chỉ để tả cảnh: Mỗi lần một đầu sóng xô nhau trên mặt biển xanh dưới ánh trăng sáng, đâm bổ đầu xuống thì lập tức có muôn ngàn giọt nước sinh ra, nhận được ánh trăng, nó loé sáng lên. Thật ra còn "Tình đáp tình".  Những hạt nước này nay được ánh trăng rọi vào viền cho nó thành mỗi giọt châu lệ.(1)

@2. Theo NL, tùy theo tâm trạng, bạn có thể đổi thành:

1. Hương thủy "nguyệt minh châu hữu lệ"  (Dành cho sông Hương)

2. Hậu thuỷ "nguyệt minh châu hữu lệ" (Dành cho sông Hậu)

Ai cấm phải không các bạn ?

----------------------------------

C. LỜI KẾT

Tính nhân bản là một thuộc tính của thơ hay, nước nào cũng có, chỉ có trước hay sau thôi. Hãy trân trọng cái hay của tiền nhân, của đất nước!

Chúc một mùa thu an lạc!

Nguyên Lạc   8/2017

--------------------------

Nguồn: Laiquangnam, Chim Việt Cành Nam, Art2all net, Thi Vien...

(1) Laiquangnam Lai:

http://www.art2all.net/tho/laiquangnam/lqn_lythuongan_camsat_B.htm

(*) Bùi Giáng

Ông là nhà trí thức lớn, là giáo sư đại học, là học giả, dịch giả, là triết gia, là thi sỹ, là phù thuỷ ngôn ngữ, là kẻ lãng du thiên tài không màng thế sự....

Vĩnh Biệt

Ta đã hái nhành lá cây thạch thảo

Em nhớ cho mùa thu đã chết rồi

Chúng ta sẽ không tao phùng được nữa

Mộng trùng lai không có ở trên đời.

Hương thời gian mùi thạch thảo bốc hơi

Và nhớ nhé ta đợi chờ em đó...!

(Bùi Giáng dịch & Phạm Duy phổ thành bài Mùa Thu Chết)

Nguyên tác: 

Nous ne nous verrons plus sur terre

Odeur du temps brin de bruyere

Et souviens-toi que je t'attends

(Appolinaire)

@.các bạn hay bài nhạc thu:

LỆ THU - NƯỚC MẮT MÙA THU

https://www.youtube.com/watch?v=2S0bfw6a9hc&list=RDCFlZIYMi7nM&index=3