NHÀ THƠ SẦM THAM (715-770) - Nguyễn Ngọc Kiên dịch thơ

       

         NHÀ THƠ SẦM THAM (715-770)  
                                 

Sầm Tham là người Nam Dương, tỉnh Hà Nam (Trung Quốc). Cha ông từng làm Thứ sử (hai lần), và đã qua đời lúc Sầm Tham còn nhỏ.

Nhà nghèo, ông phải tìm cách tự học. Năm 744 đời Đường Huyền Tông (ở ngôi: 712-756), Sầm Tham thi đỗ Tiến sĩ lúc 29 tuổi, được bổ làm một chức quan nhỏ là Binh tào Tham quân.

Năm 749, ông theo tướng Cao Tiên Chi đến An Tây  (ra biên ải lần thứ nhất), nhưng chẳng bao lâu lại trở về kinh đô Trường An.

Năm 754, ông ra biên ải lần thứ hai, làm Phán quan cho Tiết độ sứ An Tây là Phong Thường Thanh. Thời kỳ này, ông sáng tác rất nhiều thơ về chủ đề "biên tái".

Sau loạn An Sử (755-763), từ Tửu Tuyền (nay thuộc Cam Túc), Sầm Tham đến Phượng Tường (nay thuộc Bảo Kê, Thiểm Tây) là nơi Đường Túc Tông (ở ngôi: 756-762) đang ở. Được bạn thân là nhà thơ Đỗ Phủ và Phòng Quân tiến cử, ông được giữ chức Hữu bổ khuyết.

Thời Đường Đại Tông (ở ngôi: 762-779), Sầm Tham lại ra biên ải (lần thứ ba). Năm 766, ông được bổ làm Thứ sử Gia Châu (nên ông xưng là Sầm Gia Châu), nhưng sau đó bị bãi chức .

Lâm cảnh đói nghèo, năm 770, Sầm Tham mất trong quán trọ tại Thành Đô (nay là tỉnh lỵ tỉnh Tứ Xuyên) lúc 55 tuổi.

Tác phẩm của ông để lại có Sầm Gia Châu thi tập (Tập thơ của họ Sầm ở Gia Châu) gồm 8 quyển.

(Theo Kiwipedia)

磧中作

走馬西來欲到天，
辭家見月兩回圓。
今夜不知何處宿，
平沙萬里絕人煙。

 Phiên âm: Thích trung tác

Tẩu Mã tây lai dục đáo thiên,
Từ gia kiến nguyệt lưỡng hồi viên.
Kim dạ bất tri hà xứ túc,
Bình sa vạn lý tuyệt nhân yên.

Dịch nghĩa: Ở trong sa mạc cảm tác

Giục ngựa chạy về phía Tây, muốn đến tận chân trời

 Rời nhà ra đi, đã thấy trăng hai lần tròn

 Đêm nay không biết ngủ ở đâu

 Trên sa mạc muôn dặm, tuyệt không thấy bóng người và khói bếp.

Dịch thơ: Viết trong sa mạc

Ngựa sải về Tây muốn tới trời

Xa nhà chốc đã hai mùa rồi

Đêm nay chẳng biết  tìm đâu ngủ

Vạn dặm cát xa chẳng khói, người.

見渭水思秦川

渭水東流去,
何時到雍州.
憑添兩行淚,
寄向故園流.

 Phiên âm: Kiến Vị thuỷ tư Tần xuyên
Vị thuỷ đông như khứ,
Hà thời đáo Ung Châu.
Bằng thiêm lưỡng hàng lệ,
Ký hướng cố viên lưu.

Dịch nghĩa: Thấy sông Vị nhớ Tần Xuyên

Song Vị chảy về đông

Bao giờ tới châu Ung

Nếu chở thêm được hai dòng lệ

Xin gửi đưa giùm về quê hương

Dịch thơ: Thấy sông Vị nhớ Xuyên

Sông Vị chảy về Đông

Bao giờ tới châu Ung

Nếu thêm đôi dòng lệ

Xin gửi về cố hương

山房春事

梁園日暮亂飛鴉，
极目蕭條三兩家。
庭樹不知人去盡，
春來還髮舊時花。

Phiên âm: Sơn phòng xuân sự

Lương viên nhật mộ loạn phi nha,
Cực mục tiêu điều tam lưỡng gia.
Đình thụ bất tri nhân khứ tận,
Xuân lai hoàn phát cựu thì hoa.

Dịch nghĩa: Cảnh xuân trong nhà trên núi

Trong vườn Lương, lúc chiều tà những con quạ bay hỗn loạn
Cố trông hết tầm mắt cũng chỉ thấy vài ba nhà tiêu điều
Cây trong sân không biết rằng người ta đã đi hết
Xuân về lại nở những bông hoa thời xa xưa.

Dịch thơ: Cảnh xuân trong nhà trên núi

Quạ náo vườn Lương buổi chiều tà

Xa trông xơ xác chỉ mấy nhà

Cây sân không biết người đi hết

Xuân đến như xưa …. vẫn nở hoa

Chú thích về danh từ Lương Viên 梁園: Vườn Lương Viên. Sách Tây Kinh Tạp Ký chép: Đời Nam Bắc triều (420-581), Lương Hiếu Vương là con thứ vua Lương Vũ Đế (502-550) mở vườn Đông Uyển ở trong thành Thư Dương chu vi hàng mấy dặm, để làm chỗ chiêu tập hào kiệt bốn phương và những người du thuyết trong thiên hạ. Lương thường cùng tân khách và cung nhân hội yến trong vườn, rồi thả thuyền câu cá trong ao. Đời sau gọi vườn Đông Uyển là Lương Viên.

Nguồn: Đỗ Bằng Đoàn-Bùi Khánh Đản, Đường thi trích dịch, Trung tâm nghiên cứu Quốc học, NXB Văn học, 2006.