TỔNG HỢP CANH GÀ - phiếm luận Chu Vương Miện

(Tài liệu tham khảo tác giả Hóc Môn và web văn hoc Hiệu Minh, cùng nhiều bài vở của nhiều học giả khác ghi ra đây thì dài dòng văn tự quá.)

Sau mấy năm theo đuôỉ mấy câu thơ Cành Trúc la đà, quá mệt mỏi tưởng muốn bỏ cuộc cho rồi, nhưng cơ may ở đâu lù lù kéo tơí và đáp số về những câu thơ này đã được giải đáp một cách tường tận, mà đúng y như câu ngạn ngữ thời xa xưa: “Bên này và bên kia rặng nuí Hy Mã Lạp Sơn chân lý khác nhau.”  Bài viết này chỉ có tính cách tổng hợp tất cả các bài viết có liên quan gần xa đến mấy câu thơ sau:

-Gió đưa cành trúc la đà

Hôì chuông Thiên Mụ canh gà Thọ Xương

và

-Gió đưa cành trúc trăng tà

Hôì chuông Trấn Võ canh gà Thọ Xương

Chúng tôi không dám nhận mình là tác giả mà chỉ là một thứ thư ký ghi chép lại mà thôi.

Câu trên nếu đặt mình ở vào địa điểm thành phố Huế [tỉnh Thừa Thiên] thì bắt buộc phải hiểu như sau đây:

Chùa Thiên Mụ cách đồi Long Thọ [Long Cương] có một thơì gian vua Minh Mạng sửa lại là làng Thọ Xương, nhưng sau vài năm thì hủy bỏ trả lại địa danh này cho tỉnh Hà Nội ngoài Bắc Hà như cũ. Vùng Long Cương, Long Thọ có hầm đá vôi thiên nhiên làm vôi, và trên đỉnh ngọn đồi này triều đình nhà Nguyễn có cho xây dựng một cơ ngơi dùng để làm nơi cho các hoàng tử và công chúa đến để học chữ Nho, khoảng cách từ chùa Thiên Mụ đến Long Thọ khoảng hai cây số, nên khi gà ở thôn Long Thọ [tức Thọ Xương] gáy thì ở chùa Thiên Mụ hay ngược lại thôn Thọ Xương đều nghe tiếng gà gáy này, bất cứ lúc nào cứ gà gáy là ngươì nghe,  nếu ngươì không nghe thì gà lập tức không gáy nữa!

Ở bốí cảnh này, tức là địa lý diện địa này ở tỉnh Thuận Hoá [Huế] thì không thể nào chuyển dịch Canh Gà sang tiếng Pháp là bouillonde poulet de Thọ Xương hoặc sang Anh ngữ là chicken soup được vì không có cơ sở, tuy nhiên ai không cho là đúng thì cũng không sao, tự do dân chủ mà.

  

*

Còn câu thơ sau thì Thọ Xương ở Tỉnh Hà Nội; ngày xưa là huyện Thọ Xương rồi dần dần thu nhỏ thành thôn Thọ Xương, rốt lại bây giờ thì chỉ còn là ngõ Thọ Xương mà thôi. Cái tình cảnh phú quí dật luì này không chỉ làng thôn Thọ Xương, mà nhiều địa danh cũng theo thơì gian mà biến mất hoạ có còn thì cũng còn tí ti mà thôi, chả hạn Phường Khán Xuân nơi có một Câu Lạc Bộ Văn Họa xướng họa thơ Cổ Nguyệt Đường của cụ Bà Chúa Thơ Nôm Hồ Xuân Hương thì đã chìm mất tăm mất tích xuống Hồ Tây, và sông Tô Lịch ngày xửa ngày xưa bây giờ chỉ còn là một con lạch nhỏ chiều ngang ước chừng 1m chẩy qua một cái cống nho nhỏ, đúng là câu “thương hải biến vi tang điền."

Nguyên bản bài thơ cụ Vân Đình Dương Khuê :

Tên bài thơ:

Tối ức Thọ Xương thang

[Nhớ nhất canh Thọ Xương]

Nguyên văn viết như sau:

Niểu niểu dao phong trúc

Thương thương Trấn Vũ chung

Thọ Xương đa cố cưụ

Đồng mãi đồn kê thang

Yên toả Tây Hồ thủy

Chử kinh Yên Thái hương

Hà Thành tứ mỹ cảnh

Tồi nại khánh tư lương

Bà Thọ chủ quán Thọ Xương bán miến gà đến xin chữ của cụ Vân Đình về để treo ở quán Canh Gà [nên sau này bài thơ cụ Vân Đình bỏ bớt đi hai câu chót].

Dịch nghiã ra chữ Nôm:

Gió lay trúc phất phơ

Chung Trấn Vũ xa thẳm

quán Thọ Xương nhiều ông bạn cũ

đều đến mua Canh gà hầm

khói sóng bủa vây mặt nước Hồ Tây

nhịp chầy kinh động làng Yên Thái

cảnh đẹp này của Hà Thành

khiến khách nhớ nhung nhất .

Bây giờ Ngõ Thọ Xương ở trong khu phố Hồ Gươm, khoảng cách từ Ngõ Thọ Xương đến chuà Trấn Võ khoảng cách cũng 4 đến 5 cây số, theo học gỉả Hóc Môn thì muốn cho ngươì ở chùa Trấn Võ nghe được tiếng con gà gáy, thì con gà gáy phải to như con bò, và ngươì nghe được tiếng gà gáy thì tai phải to như tai con voi, chuyện này không bao giờ có, và cũng không bao giờ xẩy ra.

Chuyện văn chương bao giờ thì cũng chả khác gì nhà văn nữ Dương thu Hương noí: "Nửa ổ bánh mì thì vẫn là bánh mì, nhưng nửa sự thật thì không thể là sự thật được", bao nhiêu năm tranh cãi, nồng nhiêt cũng có, chê bai nhau cũng có, liệt ngươì khác vào hạng ngu dốt cũng có, chẳng qua cũng chỉ vì hiểu lấm, hiếu ngắn ngắn, hiểu một vùng giới hạn chứ không hiểu hai vùng rộng rãi, đó cũng chẳng qua là tai nạn chung, đường xá giao thông trắc trở khó khăn, mọi trao đổi vơí nhau không được thực lòng, hoặc là mang quá nhiều chủ quan, nhiều thành kiến cố chấp, trước khi chấm dứt bài thu gom tổng kết này, kinh mong các vị thức giả, cùng các vị học giả không ít thì nhiều có liên hệ tới hai câu thơ:

-Gió đưa cành trúc la đà

Hôì chuông Thiên Mụ canh gà Thọ Xương

Hãy hỉ xả bỏ qua nhưng điều suy nghĩ cục bộ, và chuyện biết ít biết nhiều, chẳng qua cũng chỉ vì hiểu lầm mà ra cả, chúng ta xích lại gần nhau, và văn học của đất nước chúng ta cũng còn rất nhiều vấn đề để chúng ta bàn cãi. mà vị học giả nào chủ trương va dịch Canh Gà là Chicken soup ở phần sau của bài viết này thì hoàn toàn đúng chăm phần chăm không có ch để mà bàn cãi nưã .

Chu Vương Miện