Ngọc Châu giới thiệu phần 2 tập "108 BÀI THƠ ĐƯỜNG CHỌN DỊCH" của dịch giả Phạm Đình Nhân

                                                                

    Dịch giả Phạm Đình Nhân là Chủ tịch Quỹ Giải thưởng Phạm Thận Duật, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm UNESCO Thông tin tư liệu LS&VHVN, hiện ở 110 Ngõ 158 Ngọc Hà, Ba Đình, Hà Nội

    Năm nay bác đã trên 80 tuổi, thuộc vào lớp người "xưa nay hiếm". Hiếm vì là nhà thơ cao tuổi đã đành, nhưng hiếm nhất chính là vi bác thông hiểu Hán tự. Lớp người như bác đúng là càng ngày càng ít đi đối với đất nước chúng ta hiện nay. Vậy nên khi nhận được tập "108 BÀI THƠ ĐƯỜNG CHỌN DỊCH" của bác gửi tặng tôi nghĩ mình có trách nhiệm phải giới thiệu càng rộng rãi càng tốt tới mọi người yêu thơ - nhất là với những người yêu thích thơ luật Đường (TLĐ), hiện đang sinh hoạt ở rất nhiều Câu lạc bộ TLĐ trên toàn quốc. Cũng là góp phần nhỏ vào việc lưu giữ cho thế hệ sau một tài liệu tham khảo cho kho tàng thơ Đường thu thập được từ trước đến nay.

    Tập thơ gồm 108 bài thơ chọn dịch, chia làm hai phần.

    Phần thứ nhất gồm 50 bài thơ Đường của 30 nhà thơ Trung quốc xếp theo vần A-B-C, phần thứ hai gồm 58 bài thơ chữ Hán của 36 nhà thơ Việt Nam xếp theo thời gian.

    Tuy Ngọc Châu có được học 6 năm Trung văn ở trường phổ thông nhưng từ ngày ấy đến nay ít dùng, tri thức về Hán học rất hạn chế nên chỉ mong muốn được giới thiệu tới nhiều độc giả mà không dám luận bình gì về các bản dịch. Phần này xin giành cho người đọc có những phẩm bình sau khi đọc tác phẩm thơ của dịch giả Phạm Đình Nhân (mail của bác Nhân: (phdinhnhan@gmail.com ), điện thoai: 04.37221708 – 0987552467.

    Do dung lượng tập thơ khá dài nên mỗi lần chỉ giới thiệu từ 1 đến 2 tác giả, Ngọc Châu cũng mạn phép làm theo người xưa là góp thêm một số bản dịch của mình chỉ để cho sự cảm nhận bài thơ nguyên tác được phong phú hơn mà thôi.)

2. CHƯƠNG KIỆT

6. XUÂN BIỆT

 Nguyên tác :  春  別

掷  下  籬  撞  指  乱  山

趨  程  不  待  鳳  笙  残

掷  邊  馬  爵  金  含  去

樓  上  人  垂  玉  助  看

柳  陌  雖  然  風  嬝  嬝

通  河  猶  自  雪  谩  谩

殷  勤  莫  厭  貂  裘  重

恐  犯  三  邊  五  月  寒

              Phiên âm : Xuân biệt

Trịch hạ ly chàng chỉ loạn sơn,

Xu trình bất đãi phượng sinh tàn.

Hoa biên mã tước kim hàm khứ,

Lầu thượng nhân thuỳ ngọc trợ khan.

Liễu mạch tuy nhiên phong niểu niểu,

Thông hà do tự tuyết man man.

Ân cần mạc yếm điêu cừu trọng,

Khủng phạm Tam Biên [1] ngũ nguyệt hàn.

Dịch thơ :   

Phạm Đình Nhân dịch 2007 Xuân ly biệt Buông chén lên đường hướng núi cao Ra đi không có phượng vui chào. Ngựa hoa tiễn bước bên đường vắng Ai khóc trên lầu lệ nghẹn ngào? Rặng liễu gió lùa phơ phất vẫy Hàng thông tuyết phủ ngạt ngào sao! Tam Biên lạnh đến tháng Năm đấy Áo ấm lông cừu nhớ mặc vào!

Ngọc Châu dịch 2013 (tham khảo) Xuân biệt Chén buông, hướng núi lên đường Phượng không theo tiễn dặm trường non cao Ngựa hoa đơn bước lẻ sao Nghẹn ngào ai khóc lầu cao lệ tràn Phất phơ liễu rủ gió ngàn Thông reo tuyết phủ như càng dài xa Áo lông cừu phủ  xông pha Tam Biên lạnh đến nửa già tháng Năm!

[1] Tam Biên : Chỉ 3 xứ biên giới: Tây, Bắc  và Tây bắc, nơi này tháng 5 còn lạnh

      

3. DƯƠNG SỸ NGẠC

7. ĐĂNG LÂU

Nguyên tác :  登  樓

槐  柳  蕭  疏  繞  郡  城

夜  添  山  雨  作  江  聲

秋  風  南  陌  無  車  馬

獨  上  高  樓  故  國  情

Phiên âm : Đăng lâu

Hoè liễu tiêu sơ nhiễu quận thành,

Dạ tiêm sơn vũ tác giang thanh.

Thu phong nam mạch vô xa mã,

Độc thướng cao lâu cố quốc tình.

Dịch thơ :            

Phạm Đình Nhân dịch 2007 Lên lầu Hoè liễu quanh thành sao xác sơ, Đêm nghe mưa núi đổ tràn bờ, Gió thu dọc tuyến nam xe vắng, Đơn độc lên lầu nhớ chốn xưa.

Ngọc Châu dịch 2013 (tham khảo)  Lên lầu Quanh thành hòe liễu xác xơ Đêm nghe mưa núi tràn bờ năm canh Gió thu xe tuyến vắng tanh Lên lầu cao một bóng mình nhớ quê.

4. ĐỖ MỤC

(803 – 852)

Đỗ Mục (803-852), nhà thơ Đường, tự là Mục Chí, hiệu Phàn Xuyên, người huyện Vạn Niên, Kinh Triệu, Thiểm Tây (Trung Quốc). Đỗ tiến sĩ năm 828 đời Đường Văn Tông. Làm quan từ chức Tiết độ sứ Hoài Nam, Giám sát Ngự sử tại Lạc Dương. Sau bị đổi làm Thứ sử Hoàng Châu. Về triều, làm Khảo công lang, Tri chế cáo, rồi làm Trung thư xá nhân.

Ông là tác giả bài A Phòng cung phủ nổi tiếng.

8. XÍCH BÍCH HOÀI CỔ

 Nguyên tác :  赤  壁  懷  古

折  戟  沈  沙  鐵  未  銷

自  將  磨  洗  認  前  朝

東  風  不  與  周  郎  便

銅  雀  春  深  鎖  二  喬

Phiên âm :  Xích Bích hoài cổ

Chiết kích trầm sa thiết vị tiêu,

Tự tương ma tẩy nhận tiền triều.

Đông phong bất dữ Chu lang tiện,

Đồng tước xuân thâm tỏa nhị kiều.

                        

Dịch thơ :

Phạm Đình Nhân dịch 2005 Nhớ chuyện Xích Bích xưa (1) Kích vùi trong cát thép không tiêu, Mới thấy triều xưa luyện thép nhiều. Không gió đông nam Chu cũng chịu, Còn đâu Đồng Tước với Hai Kiều?(2)

Ngọc Châu dịch tham khảo năm 2013 Nhớ chuyện xưa Xích Bích Cát vùi kích vẫn không tiêu Mới hay xưa luyện thép nhiều lắm thay Gió đông nam Chu gặp may Hai Kiều, Đồng Tước không bay sang Tào.

 9. THẤT TỊCH

 Nguyên tác : 七  夕

銀  燭  秋  光  冷  畫  屏

輕  羅  小  扇  樸  流  螢

天  階  夜  色  涼  如  水

臥  看  牵  牜  職  女  星              

Phiên âm : Thất tịch

Ngân chúc thu quang lãnh họa bình,

Khinh la tiểu phiến phác lưu huỳnh.

Thiên giai dạ sắc lương như thủy.

Ngọa khán Khiên Ngưu Chức Nữ tinh.   

Dịch thơ :

Phạm Đình Nhân dịch 2005    Đêm thất tịch (1) 1. Đuốc thu lạnh chiếu lên tranh, Quạt  xua đom đóm đưa nhanh nhẹ nhàng. Sắc đêm trời nước dịu dàng, Lặng nhìn Chức Nữ Ngưu lang tỏ tình 2. Ánh nến bao chùm lên bức tranh Quạt xua đom đóm xúm bâu quanh Nền trời đêm tối như mâm nước Nằm ngắm  Chức Ngưu đang tỏ tình

Ngọc Châu dịch tham khảo năm 2013 Đêm ngâu Nến thu soi tỏ bức tranh Quạt xua đom đóm vờn quanh chập chờn Gương trời đêm đẹp mê hồn Ngưu Lang Chức Nữ đang còn say duyên

10. THANH MINH

Nguyên tác :  清   明

清  明  時  節  雨  纷  纷

路  上  行  人  欲  斷  魂

借  問  酒  家  何  處  有

牧  童  遙  指  杏  花  村

                        

Phiên âm: Thanh minh

Thanh minh thời tiết vũ phân phân,

Lộ thượng hành nhân dục đoạn hồn,

Tá vấn tửu gia hà xứ hữu,

Mục đồng dao chỉ Hạnh Hoa thôn.

                      

Dịch thơ: 

Phạm Đình Nhân dịch  2007 Tiết Thanh minh Dầm dề mưa bụi tiết thanh minh, Buồn thấm đường đi khách lữ hành Muốn hỏi đâu đây nơi quán rượu Mục đồng chỉ tận Hạnh Hoa thôn.

Ngọc Châu dịch tham khảo năm 2013              Thanh Minh Thanh minh mưa bụi dầm dề Lữ hành khách đã  ủ ê chân chồn Quán rượu muốn hỏi đâu còn Mục đồng chỉ Hạnh Hoa thôn xa mù.

11. LỮ TÚC

Nguyên tác: 旅  宿

旅  館  無  良  伴

凝  情  自  剿  然

寒  燈  思  舊  事

斷  雁  警  愁  眠

遠  夢  歸  侵  晓

家  書  到  隔  年

倉  江  好  煙  月

門  繫  釣  魚  船                  

Phiên âm:  Lữ túc

Lữ quán vô lương bạn,

Ngưng tình tự tiễu nhiên.

Hàn đăng tư cựu sự,

Đoạn nhạn cảnh sầu miên. 

Viễn mông quy xâm hiểu,

Gia thư đáo cách niên.

Thương giang hảo yên nguyệt,

Môn hệ điếu ngư thuyền.

Dịch thơ :  

Phạm Đình Nhân dịch 2006 Ở quán trọ Quán nghèo không có bạn thân, Tâm tình lắng đọng như gần như xa. Khêu đèn nhớ lại chuyện xưa, Ngủ  buồn  ngưng tiếng nhạn  vừa  bay ngang. Nằm mơ mộng mị tràn lan, Thư  nhà năm ngoái mới sang một  lần. Sông xanh trăng khói tuyệt trần, Thuyền câu ai buộc cửa sân lạnh lùng.

Ngọc Châu dịch tham khảo năm 2013              Quán trọ Quán trọ không bạn hiền Tâm tình lắng tự nhiên Đèn khêu ôn chuyện cũ Tiếng nhạn buồn ngang thềm Tràn lan cơn mộng mị Thư nhà chưa đến thêm Sông xanh mờ sương khói Thuyền câu neo gần hiên

5. ĐỖ PHỦ

(712 – 770)

Đỗ Phủ , tự là Từ Mỹ, nhà thơ Trung Quốc nổi tiếng đời Đường. Sinh ở Dao Loan, huyện Củng, tỉnh Hà Nam vào năm Đường Huyền Tông lên ngôi (712). Nổi tiếng thông minh hoạt bát. Gần xuốt cuộc đời ông đi lang bạt nhiều nơi do loạn lạc. Mãi đến năm 757 khi 45 tuổi mới nhận chức quan rồi lại bỏ. Sống trong cảnh bần hàn. Nhưng đi đến đâu cũng có thơ để lại. Mất tại Lôi Dương, thọ 59 tuổi.

12. TUYỆT CÚ 1

                      Nguyên tác:   绝  句

                   江  碧  鳥  逾  白

                   山  青  花  欲  然

                   今  春  看  又  過

                   何  日  復  归  年 

Phiên âm: Tuyệt cú 1

Giang bích điểu du bạch,

Sơn thanh hoa dục nhiên.

Kim xuân khan hựu quá,

Hà nhật phục quy niên

                        

                             Dịch thơ

Phạm Đình Nhân dịch  2004        Tuyệt cú 1 1. Sông xanh chim trắng bay, Đồi xanh hoa nở thắm. Ngày xuân sao quá ngắn, Bao giờ ta về đây?   2. Sông xanh, ngập trắng chim bay lượn, Đồi núi nghìn trùng nở sắc hoa. Xuân này lại sắp trôi qua, Bao giờ mới biết ngày ta trở về?:                     3. Chim trắng bay đùa trên nước xanh, Hoa đua nhau nở khắp đồi tranh. Ngày xuân sao vội qua nhanh thế, Biết đến bao giờ về đất lành. Dịch 2004

Ngọc Châu dịch tham khảo năm 2013 Tuyệt cú 1 Sông xanh chim trắng lượn bay Ngàn hoa thắm đang nở dày non cao Ngày xuân mới ngắn làm sao Ôi quê xa, biết khi nào hồi hương?

   13. TUYỆT CÚ 2

Nguyên tác :  绝  句

两  个  黄  冥  明  翠  柳

一  行  白  路  上  青  天

窗  晗  西  岭  天  秋  雪

門  箔  東  吳  萬  浬  船                  

Phiên âm : Tuyệt cú 2

Lưỡng cá hoàng ly minh thúy liễu,

Nhất hàng bạch lộ thướng thanh thiên. 

Song hàm Tây lĩnh thiên thu tuyết,

Môn bạc Đông Ngô vạn lý thuyền.

                       

                              Dịch thơ : 

Phạm Đình Nhân dịch  2004      Tuyệt cú 2 Đôi cánh oanh vàng bên nhánh liễu, Một  hàng cò trắng trải trời xanh. Tuyết trên Tây lĩnh nghìn năm phủ Ngoài cửa Đông Ngô vạn cánh thuyền

Ngọc Châu dịch tham khảo năm 2013            Tuyệt cú 2 Nhành liếu đậu cặp oanh vàng Đàn cò trải thẳng một hàng trời cao Tây Lĩnh tuyết ngàn năm bao Cửa Đông Ngô biển đếm sao hết thuyền

14. ĐĂNG NHẠC DƯƠNG LÂU

Nguyên tác :       登  岳  楊  樓

                   昔  聞  洞  庭  水

                   今  上  岳 楊  樓

                   吳  楚  東  南  坼

                   乾  坤  日  夜  浮

                   親  朋  無  一  字

                   老  病  有  孤  舟

                   戎  馬  關  山  北

                   憑  軒  涕  泗  流

Phiên âm :  Đăng Nhạc Dương lâu

Tích văn Động Đình thuỷ,     

Kim thướng Nhạc Dương lâu.

Ngô Sở đông nam săch,

Kiền khôn nhật dạ phù.

Thân  bằng vô nhất tự,

Lão bệnh hữu cô chu.

Nhung mã quan san bắc,

Bằng hiên thế tứ lưu

                                                     Dịch thơ :

Phạm Đình Nhân dịch  2007 Lên lầu Nhạc Dương[2] Động Đình ta đã nghe tên Nhạc Dương nay mới bước lên thăm lầu. Đông nam Ngô, Sở[3] hai đầu, Đất trời mãi mãi dãi dầu ngày đêm. Người thân tin tức chẳng lên, Một mình bệnh hoạn sống bên con đò Binh đao ải bắc còn lo, Tựa thềm lệ ướt khóc cho cuộc đời.

Ngọc Châu dịch tham khảo năm 2013 Thăm lầu Nhạc Dương Động Đình tên nghe đã lâu Hôm nay mới đến thăm lầu Nhạc Dương Ngô, Sở đông - nam hai phương Dãi dầu mưa nắng tha hương đêm ngày Người nhà tin chẳng qua đây Cô đơn bệnh hoạn đò này mình ta Binh đao ải Bắc lo xa Tựa thềm mắt lệ ướt nhòa trần ai.

Ngọc Châu

                                                       ngocchaunvhp@gmail.com                                                     ngocchaunvhp@gmail.com

---

(1) Nói về trận Xích Bích : Chu Du, nguyên soái Đông Ngô nhờ kế hỏa công của Khổng Minh dùng gió đông nam  phá tan hơn 80 vạn quân Tào Tháo.

(2) Nhị Kiều : Đại Kiều vợ Tôn Sách, Tiểu Kiều vợ Chu Du. Để khích Chu Du đánh Tào tháo, Khổng Minh đã nói : “Tào Tháo thường nói xây đài Đồng Tước để mua vui với Nhị Kiều”

(1) Đêm Thất tịch, (Mồng 7 tháng 7 âm lịch) tương truyền đó là đêm hai sao Khiên Ngưu và Chức Nữ gặp nhau.

[2] Lầu Nhạc Dương ở huyện Nhạc Dương tỉnh Hồ nam, nằm đối diện với hồ Động Đình .

[3] Ngô Sở : Hồ Động Đình phía đông là đất Ngô, phía nam là đất Sở.


VNQT: Nếu máy tính của bạn không đọc đựợc chữ Hán, bạn có thể tham khảo những trang học tiếng Trung Quốc trên mạng để cài đăt.