ĐÁ DẾ NGÀY XƯA - Đinh Hoa Lư

 

ĐÁ DẾ NGÀY XƯA

Thuơng tặng tuổi thơ Quảng Trị

Đinh Hoa Lư 

 

  Tháng này Quảng Trị đang vào hè. Thầy cô cùng các em học trò chắc đang nao nức đón chờ mùa nghỉ hè đang tiến gần.

 

Tôi không bao giờ quên cái nắng quê nhà. Làm sao quên được  ngọn gió Lào  thổi qua  xứ mình.  Nắng nóng hầm hập, quay quắt, như "nung da đốt thịt"! Thế mà các cô cậu học trò Quảng Trị (cũng như tôi) ngày xưa nôn nao thu cặp, xếp vở, đón hè với bao háo hức mong đợi.

 

Người kể chuyện xin gác qua chuyện "cành phượng hồng" hay  ve sầu nỉ non, xin dành cho thời trung học - biết yêu, mơ mộng, tương tư, nhung nhớ...

 

Hai em trai tôi và lũ bạn 1968 phường Đệ Nhất QT

 Tôi viết để nhớ về tuổi nhỏ cùng những vui thú hồn nhiên mà đời người ai cũng qua một lần, không bao giờ có lại: lớp ba, lớp tư, nhảy dây "ù mọi", 'đánh căng', thả diều, đá lon cùng sau hết là... ĐÁ DẾ !

 

   Ôi chao! năm mươi năm, rõ ràng đúng nửa đời người. Thế mà tôi vẫn chưa quên con "dế nhất" ngày đó. Con dế này tôi kể với bạn nghe, không phải chỉ về bờ sông An Tiêm, phăng mấy dây dưa rồi kiếm ra dế. Tôi phải làm một chuyến "phiêu lưu" qua tận Thôn Ái Tử bên kia để đổi dế...

 

CUỘC 'PHIÊU LƯU' ĐI ĐỔI DẾ

 

Có một ngày tôi bạo gan đi bộ một mình qua cầu Ga, rồi lần theo Quốc Lộ. Qua khỏi Cầu Ái Tử, tôi đi băng qua bãi cát Ái Tử để tới một thôn làng sau lưng Chùa Sắc Tứ. Từ bên này thành phố tôi đi như một chuyến "phiêu lưu mạo hiểm". Có một đứa bạn tiểu học của tôi ở bên thôn Ái tử nhưng giờ này tôi quên mất tên?  Thời này chưa có Căn Cứ Mỹ, tôi  vượt qua bãi cát mênh mông  lác đác vài đám mồ hoang. Những cồn cỏ nối tiếp, xa xa trong kia làng mạc thưa thớt. Có những con sơn ca thay nhau bay lên cao đập cánh đứng yên liên hồi kêu lảnh lót. Con này kêu xong từ từ hạ cánh, lạ thay! con khác tiếp tục bay lên, lại đập cánh đứng yên rồi hót liên hồi...

 

Một khung cảnh hoang sơ, vắng lặng khiến tôi cảm khoái vô cùng. Bao nhiêu cảm giác mệt mỏi, sợ sệt tan biến. Có một chuyến 'du ngoạn' một mình xa như thế thật thích thú biết chừng nào!

 

ĐỔI DẾ RA SAO?

 

Giờ tôi kể các bạn nghe chuyện "đổi dế" của tôi ra sao?

 

Tôi mang "vật phẩm, hàng hóa" từ thành phố qua chốn này đổi chác với đứa bạn bên làng Ái Tử này là những gì?

 

 Đứa bạn học bên này thích nhất là mấy cái thuớc màu cùng cán viết tất cả đều làm bằng nhựa. Chắc bạn đọc còn nhớ, một thời đồ nhựa 'lên ngôi' thay cho mấy cái thuớc  gỗ hay cong cùng lấm mực. Đó là là "thời đại ĐỒ NHỰA":  từ thước, cán viết, ê ke vẽ hình ...bằng nhựa. Phải kể đến bình mực không chảy cho đến cái bi đông học trò bới nước bỏ hạt é vào đã qua thời đại đồ  "CHAI NHÉM LÁ CHUỐI " ...tất cả đều làm bằng nhựa tuốt luốt !

 (Người viết xin giải thích thêm: đựng nước thì kiếm ra cái chai không, nhưng nắp đậy có khi phải lấy lá chuối cuốn lại nhém lại. Những chai đựng nước mắm trong bếp vào thời này có khi cũng nhém bằng lá chuối cuốn lại như đã tả trên.)

 

Ngang đây người viết xin lắng hồn tưởng niệm thầy Quảng. Nếu ai ở xóm Góc Bầu hẳn nhớ thầy Quảng dạy tiểu học. Thầy là con của ông Quản Hiệt. Cái nhà gạch xưa lợp ngói âm dương nằm ngay Ngã Ba Góc Bầu. Thầy Quảng là người yêu chị Đinh thị Biên tôi tha thiết. Những cái hộp thước, cán viết nhựa mới toanh này là do Thầy tặng tôi.

 

Tôi nhớ thời gian này tôi còn học lớp nhất chưa thi vào đệ thất trường Trung Học Nguyễn Hoàng. Tuổi nhỏ ham chơi nhất là đá dế, lại nhờ vào mấy cán viết nhựa, thước nhựa làm 'vật trao đổi' với mấy con dế bắt từ vùng đất ÁI TỬ thì làm sao tôi quên được?

 

 Tôi lại lan man mất, xin nói cho rõ vào đây cái bi đông  của tôi ngoài hạt é ra còn hòa nước đường nữa chớ!...và đứa bạn nào tôi thuơng thì cho nó một nắp bi đông. Đúng vậy tình cảm bạn nhỏ với nhau tính bằng nắp bi đông, dụng cụ 'đo lường' có sẵn trong tay lúc đó.

 

Như vậy thì đứa bạn bên thôn Ai Tử này mà tôi đang kể sao mà không mê mấy cái cán viết và thuớc nhựa của tôi còn "cáo cạnh" màu mới toanh !?. thế là hắn không tiếc gì mấy con rế nhất  liền đổi cho tôi ngay thôi. Hắn không quên bỏ vào trong cái lon vài ngọn rau lang , vài miếng dưa cho mấy con dế  "giải khát " trên đường tôi mang chúng về nhà.

 

CON DẾ NHẤT CỦA TÔI

 

Kể cũng lạ? trong mấy con dế tôi vừa kể có con dế than trông nó khác hơn những con rế thuờng ngày. Bụng dưới của nó dài không bình thuờng nên phần cánh càng trở nên cụt ngủn. Khi vừa mang ba con rế này về nhà được một ngày  tôi cho chúng 'chiến đấu' với mấy con trong xóm ngay. Dế hai anh em thằng thằng Nàng, thằng Sừng xóm trên kể cả con dế lửa của thằng Bốn ở tuốt xóm ngoài ruộng chúng cũng bị con dế than bụng dài của tôi hất văng "xiểng niểng"!

 

Tôi càng khoái, càng thấy mấy cái thuớc và cán viết nhựa của tôi đem đổi chẳng thiệt chút nào.

 

Càng đem con dế 'bụng dài' đi đá xa tận xóm thằng Lợi (em anh Nguyễn Lam), thằng Lép, thằng Mẹo gần Hồ Cá Phi, tôi càng 'chiến thắng vinh quang'! Con dế than tuy bụng dài cục mịch nhưng phải chăng lợi thế của nó nhờ vậy mới nặng ký hơn đối phương? Đặc biệt hai cái hàm của nó đi rất sát chẳng bao giờ nghểnh cao rồi từ đó:

 

 A lê hấp! hất một cái là đối phương té ngửa!

 

Kể cũng lạ? con dế  nhất này thắng xong nó 'chẳng thèm' rung cánh kêu vang như các con bình thường khác. Thường dế đá thắng, nó  hay rung cánh kêu vang nghe 'điếc'  cả tai!

 

  Số phận mấy con dế "chiến bại" của mấy đứa bạn tôi thật thê thảm! Con nào không "tạo dựng được cơ đồ" hay  bị mấy đứa bạn ngứt đầu để chọc cho con dế khác "sực".  Có 'sực' cỡ nào cũng thua con dế nhất của tôi.  Thú thật, tôi chưa hề ngứt đầu con dế nào cả. Muốn dế sực tôi chỉ dùng tóc để quay. Có khi tôi dùng tóc quàng qua khe cổ của con dế, đây là cách quay thông thuờng. Có khi tôi lại quàng sợi tóc giữa ngách giữa chân sau và thân con dế, vừa xoay miệng tôi vừa thổi. Đứa nào cũng chúm miệng thổi vù vù. Mấy cái cánh dế bung ra tưởng chừng rụng hết đến nơi? Hai đối thủ bắt đầu sực, chúng rung cánh kêu lên vài tiếng 'thách thức' rồi lao vào quyết chiến.

 

Những ngày hè thú vị tiếp diễn, con dế nhất kia chưa hề 'chiến bại'? Tôi tin nhờ cái bụng dài quá cở dị đời, nó mới có nhiều "chiến công hiển hách" mang về cho chủ. Thật thế, con dế nhất từ đó nổi tiếng trong xóm và lan ra mấy xóm trên. Mấy đứa bạn xầm xì bàn bạc nhưng không biết tìm đâu ra con dế nào 'ngon' hơn để hất được con dế nhất của tôi?

 

Ba tôi đi làm về có một cái hộp mới bằng các-tông dùng đựng súng lục khá cứng cáp. Tôi còn nhớ bên ngoài cái hộp này có hình hai bàn tay bắt nhau, sau này tôi biết là của viện trợ Mỹ.  Tôi xin ba tôi để làm 'nhà ở'  cho con dế cưng.

 

 Ban đêm tôi để hộp dế trên thành cửa sổ ngoài trời cho dế hứng sương. Trong 'mái nhà' của dế, tôi không quên bỏ đầy đủ thức ăn vật uống cho nó. Hình như chú dế  cảm nhận sương đêm,  thỉnh thoảng nó kêu "rích rích " vài tiếng khiến bụng tôi sung sướng làm sao!

 

Ngày mai 'chú mầy'  sẽ còn đụng độ nhiều đối thủ khác...

 

Một ngày chiến đấu khác lại đến. Thật sướng làm sao! bất cứ con nào: từ con dế lửa thằng Nồng, dế dầm thằng Nàng, dế mọi thằng Sừng,  dế than của thằng Bốn và kể cả con dế kim nhanh nhất của thằng Tài đều bị con dế đen bụng dài của tôi 'đo ván' tuốt luốt!

 

CHỈ CÒN LÀ DĨ VÃNG TUỔI THƠ

 

Trưa hè, tiếng ve  kêu ing ỏi vang lên từ mấy tàng cây sầu đông. Tiếng ve trên cao cùng với tiếng ồn ào của chúng tôi phía dưới càng làm khuấy động thôn xóm thân yêu. Lạ một điều, bà con chẳng ai la rầy chi, ai nỡ phá đi niềm vui tuổi dại?

 

Đêm mùa hè khó ngủ, chúng tôi lại kêu nhau bắt cặp chơi trò đá lon, hay 'hô la manh' cho đến hơn mười giờ đêm chưa thôi. Cơn nóng ban ngày vẫn kéo dài cho tới tận khuya. Làn không khí nóng cứ day dứt mãi không thôi? Bà con chưa ai ngủ nổi! Tiếng quạt phành phạch, tiếng lũ trẻ chơi khuya,  thỉnh thoảng lại có tiếng rao bánh mỳ nghe đâu văng vẳng... 

  

Rồi cuộc chiến Mậu Thân 1968 ập đến gia đình tôi phải dời lên chợ Tỉnh trú tại Phường Đệ Nhất. Lớp em tôi như hình trên có thể không có thứ "hạnh phúc" như anh nó là dược đá dế thoả thích tại cái xóm mang tên Cửa Hậu thân thương muôn thuở. Lớp em tôi có thể có những thú vui riêng, khác lạ dành cho nơi phố thị.

 

Dù sao tôi cũng phải viết để nhắc lại một thời con nít, hồn nhiên vui thú chóng vếnh qua mau. Có khi chúng ta lại tiếc nuối vẩn vơ, nhưng thời gian làm sao trở lại? Ký ức hay trở về cho bao lớp tuổi già xế bóng. Dĩ vãng bàng bạc bay đi như đám mây  trời rong chơi, phiêu lãng. Càng già ta càng trân trọng những kỷ niệm ấu thơ, những tài sản tinh thần mà chúng ta thật lòng cất giữ trong một "ngăn tủ" nào đó trong lòng. Có những lúc trống vắng lại "lấy ra xem ". Trong ảo giác của một cuộc phiêu du ngược về quá khứ, văng vẳng đâu đây tiếng cười vui của lũ bạn trong mùa đá rế năm nào ./.

 

 

Nhớ về một thời tuổi nhỏ

Đinh Hoa Lư, 15/5/2013. 

Edit,  mùa Covid Hoa Kỳ, 15/6/2021 USA.