CÓ NÊN GỌI SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG LÀ SÔNG VÀM - Phan Kỹ Sửu

        

       CÓ NÊN GỌI SÔNG VÀM CỎ ĐÔNG LÀ SÔNG VÀM

      Trên văn đàn trong tỉnh  gần đây có một số tác giả sử dụng hai từ "sông Vàm" để chỉ sông Vàm Cỏ Đông và núi Điện để chỉ núi Bà Đen. Dùng như thề có chính xác không?

     Nhớ ngày trước lúc nhà văn Vân An còn sinh tiền và trong giai đoạn ông làm Phó Giám đốc Đài Phát thanh Truyền hình Tây Ninh (và chính là vị thủ trưởng đầu tiên của tôi, người đã tận tụy dẫn dắt tôi vào lỉnh vực hoạt động văn nghệ, báo chí) đã phản đối rất quyết liệt việc sử dụng hai tiếng "sông Vàm". Với tư cách là nhà văn, nhà báo Nam Bộ sinh trưởng trên đất Tây Ninh, ông lý giải rất chí lý dựa vào sách "TỰ VỊ TIẾNG NÓI MIỀN NAM" của học giả Vương Hồng Sển. Tôi xin được nhắc lại để các bạn viết và bạn đọc cùng tham khảo để sử dụng từ ngữ tiếng Việt chính xác hơn. Không chỉ có nhà văn Vân An mà nhiều cây bút có uy tín ở Tây Ninh và Nam Bộ  như Sơn Nam, Hi Đạm, Hoài Trinh, Thẩm Thệ Hà, Từ Trẩm Lệ đều đồng tình với Vân An vì ông Vân An nhận định có cơ sở vững chắc.

     Từ "Vàm" rõ ràng là hoàn toàn không thông dụng ở miền Bắc. Trong các tử điển xuất bản ở miền Bắc trước năm 1975 đều không có từ này! Thế nhưng ở miền Nam "Vàm" được dùng rất nhiều  và  trở nên phổ biến. Nhiều người cứ tưởng đó là  tiếng Việt nhưng thực sự nó xuất phát từ tiếng Khmer mà ta đã Việt hoá từ thời Nam Tiến. Vàm do chữ  PAM, PÉAM của Khmer đã biến âm và hai từ này có nghĩa là cửa sông, cửa biền và tử xưa đến bây giờ, "Vàm"  chỉ được dùng ở miền Nam. Nhiều địa danh và sông ngòi ở miền Nam có từ Vàm như Vàm Nao, Vàm Cống, Vàm Bến Nghé, Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây...

    Vảm Cỏ (gọi theo tử Hán Việt là thảo giang),  Vàm  Cỏ Đông (Người Pháp gọi là Vaico Oriantal và Vàm Cỏ Tây là Vaico  Occidental). Như vậy  ta nên gọi đầy đủ tên của  con sông là Vàm Cò Đông, Vàm Cỏ Tây hoặc gọi tắt là Vàm Cỏ. Còn  gọi là sông Vàm thì hoàn toàn không có ý nghĩa. Đã gọi là sông và còn cộng với cửa sông nữa thì là gì nhỉ? Hãy sử dụng từ ngữ tiếng Việt một cách thật chính xác như nhà thơ Hoài Vũ:

     "Ở tận sông Hồng em có biết

     Quê hương anh cũng có một dòng sông

     Anh mãi gọi với lòng tha thiết

     Vàm Cỏ  Đông ơi! Vàm Cỏ Đông!"

                           (Vàm Cỏ Đông)

      Với  việc dùng từ Núi Điện để chỉ núi Bà Đen  cũng không chính xác. Chính ông Vân An cũng hết sức phản đối và yêu cầu biên tập. Phóng viên của ông ngày ấy không được sử dụng tùy tiện. Trong các sách báo, địa lý, lịch sử, tư liệu khoa học đều sử dụng từ Núi Bà Đen hay Núi Bà. Trước kia người dân địa phương quen gọi núi Bà là Núi Điện Bà vì trên núi có điện Bà thờ Bà Đen. Nếu gọi núi Điện thì 2 từ núi và điện rất mâu thuẩn với nhau. Núi là  ngọn núi đá hình thành trong trạng thái tự nhiên, Điện Bà là nơi thờ tự được hình thành từ bàn tay con người. Gọi chung là Núi Điện thì hoàn toàn vô nghĩa. Ta nên thống nhất gọi Núi Bà Đen hay Núi Bà là đúng nhất.

                              
                                PHAN KỶ SỬU-HỒNG CHUYÊN