Phiếm luận CÂU ĐỐI NGÀY TẾT - Chu Vương Miện

Phiếm luận

CÂU ĐỐI NGÀY TẾT

Chu Vương Miện

Nói tới ngày Tết thì đủ thứ đi theo nó, ở đây chúng tôi chỉ đề cập tới Câu Đối Tết mà thôi chứ các thứ khác thì hoàn toàn mù tịt. 

Qua đây, tôi được làm chung với một vị quan Huyện [nguyên là Phó Đốc Sự Hành Chánh xuất thân], còn tôi là Thư Ký Hành Chánh nên thầy phong cho tôi làm chức Thầy Đề. Chúng tôi làm chung ở một shop may của một bà người Tàu mù chữ. Chúng tôi hành nghề ủi quần áo, giờ giấc thì hết sức là "cao su", có khi nghỉ cả tuần, có khi thì làm cả ngày và cả ban đêm, công việc thất thường, khi đực khi cái. Cũng không thể kiếm được cái nghề nào khác nên đành nghiến răng chịu vậy. Tính tình của anh ấy cũng hợp với tôi. Thỉnh thoảng anh có sách của bá tánh gửi cho, không bao giờ đọc, mà mang cho tôi kèm theo một câu "Chú mày mang về nhà mà chêm". Tôi chịu câu nói này lắm. Chuyện là như vầy: tủ sách nhà tôi thì nhiều lắm, tuy nhiên bạn bè muốn lấy cuốn nào thì lấy, không có cho mượn bao giờ, thành ra chỗ này khuyết, chỗ kia khuyết, cứ có sách là tôi bổ sung, chêm vào cho nó thẳng những cuốn sách,thế thôi chứ cũng rất ít khi đọc. Tình hình chung thì cũng chả ai khá gì, không culi thì cũng quét chợ hoặc bốc vác thế thôi. Những cơ sở sản xuất vũ khí dài cả mấy dậm liền đều bị đóng cửa vì các nước nhỏ vịt đẹt không chịu đánh nhau nữa, cho kẹo cũng không đánh, nên cái chiêu bài bán vũ khí khí không được ưa chuộng nên tạm dừng chân. Trong những cơn bĩ cực, hai anh em lao động không vất vả chi lắm về thể xác, và tiền bạc cũng rất là khiêm tốn kiếm được, chỉ bù lại là nói, nói này hoàn toàn không có nói phét, chỉ có hai anh em và các Amigo và Amiga, thành ra chỉ nói tào lao cố đế cho nó qua ngày đoạn tháng, nếu không tù thì cũng chỉ bốc cứt, chả vinh quang cái chó gì. Anh biết tôi và anh là những người lỡ thời lỡ vận, sống cái kiếp con giun con dế, nhưng bù lại thì nói cho nó sướng cái miệng. Anh biêt ý tôi là chỉ nghe chỉ nói những mẩu chuyện nào mới mà thôi, chuyện cũ không bao giờ nói và cũng không bao giờ nghe. Trưa đó, sau khi ăn cơm xong ở ngoài "Tụ Nghĩa Đường" tức là ăn cơm cạnh thùng rác để ở ngoài đường, anh kể chuyện này thì mới keng: Hồi làm Trưởng Ty dưới miền Tây, qua có đi thăm động Thúy Kiều, qua hỏi: "Em làm cái nghề ngỗng này bao lâu thì được chị em ta trả lời: "Em mới vào nghề có hơn 10 năm, còn mới lắm",  và quan Huyện lúc đó hỏi lại: "10 năm mà còn mới cái gì?".  Chị em trả lời: "Đúng như vậy, mỗi địa điểm từ Cà Mâu đi ra, từ Quảng Trị đi vào, mỗi nơi mỗi chốn, em ở có một tuần, rồi lập tức chuyển quân, thành ra dù thâm niên công vụ 10 năm, em vẫn còn mới toanh à."

*

Câu đối cũng theo thời gian chuyển biến và hoàn cảnh xã hội cùng chế độ, mỗi một giai đoạn lịch sử là có chuyển biến và câu đối cũng chuyển biến theo, cứ lập đi lập lại những cái cũ những câu đối cũ là làm phiền lòng người đọc. Và đây là những câu đối ở thời kỳ hiện đại "tức hại điện", điện cúp lia chia dài dài. Cụ Đồ chế độ mới ra câu đề: "Xuất khẩu", người nghe bèn đối lại "Nhập môn". Thủ trưởng ra câu: "Cà phê" nhân viên nghe liền đối lại: "Tiêu chuẩn". Cà đối với tiêu và phê đối với chuẩn.

Cũ hơn chút nữa, nhưng là tờ báo không thông dụng, rất ít người đọc, nhưng câu đối thì lại quá hay. Xin đơn cử ra đây:

Câu ra:

-Núi mông sơn cao hốt xen trời

Núi = mông (mont: tiếng Pháp, cũng là núi) = sơn (山) cũng là núi; hốt (haut, tiếng Pháp) = cao; xen (ciel, tiếng Pháp) = trời.

Câu đối lại :

- Nước Lô thủy chẩy cùn mé biển

[nước = l'eau =Thủy 水; coule = chẩy; mer = biển]

*

Sau đây là chuyện câu đối mà chính bản thân tôi được chính tai nghe mắt thấy, mà chính mình tham dự. Ông Xếp tôi là đàn em của một vài vị có vai vế trong chính quyền cũ, chuyện chính sự thì không bao giờ có ông xếp của tôi, mà chuyện ăn nhậu thì có chút đỉnh, và toàn là dính dáng đến thịt chó. Ông xếp quý tôi ở vài điểm, nên mỗi lần ăn chùa như thế, thì thường gọi tôi đi theo.

Tôi đi theo không phải mục đích là ăn mà mục đích để học, vì trong số đó có một cụ, ngày trước làm tỉnh trưởng Ban Mê Thuột. Làm tỉnh trưởng đối với tôi thì không quan trọng, nhưng cái quan trọng là kiến thức của cụ nghiêng ngửa với cụ Giản Chi. Tôi ngưỡng mộ cụ khi cụ giải nghĩa cho tôi hai câu ca dao mà thường là thiên hạ bó tay. Câu như sau:

-"Yêu nhau vì một chữ tình

Nhà quê lên ngược, tỉnh thành xuống xuôi"

Cụ phán :

- Có nghĩa đen thùi lùi là như thế này: "Đàn bà nhà quê thì mặc váy, mà đàn bà thành phố thì mặc quần, nên khi hành sự yêu, nhà quê thì phải tốc ngược lên, mà thành phố thì kéo dây lưng quần bằng thun xuống".

Bữa nhậu thịt chó hôm đó ở đường Nguyễn Thiện Thuật, gần ngay đường rầy xe lửa. Bàn của chúng tôi gồm có sáu người, tôi là em út. Nhà hàng vừa bày biện ra bàn, chưa có ai cầm đũa thì bỗng nhiên có một bạn bằng hữu giang hồ không mời mà tự động ngồi xuống bàn chúng tôi. Đương sự nói:

-"Kính thưa các cụ, các ông, nhân thấy quí vị ngồi một bàn mà chỉ có sáu người, tiếng Hoa gọi là Lục Súc, nên chúng tôi không quản tài hèn đức bạc đến ngồi chung vào với quý vị cho nó ra Thất Hiền, và xin ra một câu đối, trong các vị ai mà đối được, thì kể như bữa tiệc hôm nay tại hạ xin được hân hạnh kính mời".

Không dài dòng chi, cụ Tiên Chỉ phán:

-Vậy xin bạn ra câu đối đi.

Người lạ không cần suy nghĩ noí ngay :

-Chả ngon!

Câu này có 2 nghĩa là :

-Chả cá ngon, và một nghĩa nữa là chả cá không ngon.

Cả sáu người chúng tôi thì tôi hoàn tòan không biết, còn các vị khác thì có vị là dân nhậu, hoặc có vị chỉ vì giao tế mà đi chớ chuyện thơ phú đối đáp có khi cũng không rành, đành bó tay. Cụ nguyên tỉnh trưởng sau cùng cũng bó tay luôn và cụ phán:

-Thua! Xin giải. 

Vị khách không mời nói:

-Đéo sướng!

Có nghĩa là làm cái công việc hành lạc đó sướng, nghĩa thứ hai là chả có sướng khoái gì cả.

Bà con ta thua, mà thua thật đậm các cụ ạ./.