HAI BÀI THƠ MỘT NIỀM TIN - Phạm Đức Nhì

Nhà thơ Phạm Đức Nhì

PHẠM ĐỨC NHÌ

HAI BÀI THƠ MỘT NIỀM TIN

  

1/

CHẮC NGÀI KHÔNG NGHE THẤY

Hãy xin, sẽ được; hãy tìm, sẽ gặp; hãy gõ cửa, sẽ mở cho

                    (Mathew 7:7)

Khi siêu bão Haiyan

đang gầm gừ ở hướng đông

đài khí tượng tiên đoán

bão sắp tràn vào Tacloban (1)

Hơn 90 phần trăm dân ở đây

là con Chúa

sấp mình cầu nguyện

xin Chúa xót thương

Khi bão rít trên đầu

sóng biển dâng cao

tiếng kêu cầu càng lớn

càng khẩn thiết

Bão yên, nước rút

cảnh tượng thật kinh hoàng

thành phố tan hoang

xác người nằm xếp lớp

Cha xứ

mở cửa

ngôi giáo đường đổ nát

Chúa Giê-Su vẫn ngoẹo đầu

dang tay trên thánh giá

sợi dây điện

lủng lẳng dưới tai

Ai đó đã đeo cho ngài

một bộ máy trợ thính

Chú Thích:

1/ Thủ phủ của Leyte

“Many of you lost everything. I don’t know what to say to you. Many have asked, why, Lord?” He said: “All I can do is keep silent.”  (Pope Francis said when visited Tacloban on 01/17/2015, 14 months after the Super Typhoon Haiyan.)

“Nhiều người trong số các con đã mất tất cả. Ta không biết phải nói gì với các con. Nhiều người đã hỏi, tại sao, Chúa ơi?” Rồi ngài nói: “Tất cả ta có thể làm là im lặng” (Đức Giáo Hoàng Francis nói khi viếng thăm Tacloban hôm 01/17/2015, 14 tháng sau Siêu Bão Haiyan.)

2/

NGÀI NGHE, THẤY VÀ BIẾT HẾT

Dù người đời nói ngả, nói nghiêng”

tôi vẫn tin

có một Thiên Chúa toàn năng

ngài nghe, thấy, và biết hết

mọi chuyện ở thế gian

“một sợi tóc trên đầu rụng xuống

cũng không ngoài thánh ý của ngài”

Tôi cũng tin

ngài yêu mến loài người

và chính ngài đã tạo nên vũ trụ

những quy luật vận hành của nó

trong đó có quy luật của linh hồn

Tâm trong sáng

ăn ở hiền lành

sẽ sống giữa cảnh thiên đàng

ngay trên mặt đất

khi chết

hồn sẽ bay về chốn an lạc

Lòng dạ tối đen

hành xử nham hiểm, độc ác

sẽ sống giữa lửa thiêu địa ngục

dù giàu có

cửa rộng

nhà cao

và khi từ giã kiếp người

sẽ phải đọa xuống một nơi

rất xa Thiên Chúa.

Ôi Thiên Chúa lòng lành vô cùng

ngài là ngọn đuốc

đưa con người tránh xa địa ngục

hướng đến thiên đàng

Nhưng những chuyện sống chết, thành bại, sướng khổ

của thế gian

chuyển động của đất trời vạn vật

ngài tạo ra quy luật

và để chúng tự vận hành

Những ai rao giảng

rằng cứ tin

cứ thành khẩn cầu xin

là điều gì Chúa cũng sẽ cho toại nguyện

hoặc là họ không “hiểu chuyện”

hoặc là họ phỉnh lừa

ngài đâu phải phù thủy, thầy bùa

có người dâng lễ vật van xin

là “hô phong hoán vũ”

Riêng tôi

đã nguyện tin thờ Thiên Chúa

hàng đêm tâm sự với ngài

những suy nghĩ, lời nói, hành động trong ngày

tôi trải lòng ra

để đúng sai ngài chỉ bảo

Nhưng những chuyện

vợ đẻ con đau

gạo tiền cơm áo

sự nghiệp công danh

thế giới hòa bình hay chiến tranh

núi lửa, bão lụt

sóng thần hay động đất

dĩ nhiên

là ngài biết hết

nhưng như một Quân Vương

chính trực công minh

ngài lặng yên

để quy luật tự nó vận hành

Vì ngài là Thiên Chúa

nhân loại kính mến ngài vì lẽ đó.

Lời Trần Tình

Tình cờ gặp người bạn - một thời làm cùng nghề - có vợ người Philippines. Anh bạn cho biết đang mua sắm chút ít để vợ về Tacloban (Phillippines) thăm đứa cháu (con người anh ruột) còn sống sót sau siêu bão Haiyan. Cả cha mẹ và chị gái cháu đều bị chết thảm trong cơn bão này.

Chị vợ vừa khóc bù lu bù loa vừa nói, giọng trách móc: “Thật tội nghiệp! Anh chị là con chiên ngoan đạo lại hiền lành, tốt bụng, cả làng ai cũng quý mến, kính trọng mà lại gặp tai họa khủng khiếp như thế. Trước khi bão vào anh chị bên ấy và cả tôi bên này hết lòng cầu xin Chúa mà Ngài có chịu nghe đâu.”

Tôi xúc động rồi nổi hứng, ngay tối hôm ấy đã viết xong bài thơ.

Chắc Ngài Không Nghe Thấy được viết theo lối Kiếm Tông – chú trọng cái đẹp của ngôn ngữ, hình tượng, biện pháp tu từ.

Là người thường làm thơ theo lối Khí Tông nên khi chuyển qua Kiếm Tông ngôn ngữ thơ vẫn rất bình dị, đời thường. Hình thức bài thơ, theo thói quen, không bị trói buộc. Vần thoang thoảng. Hồn cốt bài thơ được dồn vào chút “tiểu xảo” ở đoạn kết, nói bóng gió về việc Chúa “không nghe” lời cầu xin của dân Phi.

Mãi đến khi Đức Giáo Hoàng Francis qua thăm Tacloban rồi tâm tình về sự bất lực của mình trước câu hỏi “Tại sao, Chúa ơi?” của giáo dân, tôi mới dám phổ biến bài thơ – nhưng cũng không quên kèm theo phát biểu của Đức Giáo Hoàng để hy vọng được “an toàn trên xa lộ”

 Bài thứ hai - Ngài Nghe, Thấy Và Biết Hết - được viết để giải thích.

Làm thơ, theo các bạn Mỹ của tôi, (tùy trạng thái tâm của thi sĩ) có 3 mục đích:

1/ Reason with them: Nói lý lẽ với độc giả

2/ Share your feelings with them: Chia sẻ tâm tình với độc giả

3/ Get it off your chest: Mở van cho tâm tình, cảm xúc trào tuôn ra khỏi ngực bạn (để khỏi óc ách)

“Mở van cho tâm tình, cảm xúc tuôn ra khỏi ngực” là thượng sách. Với tâm trạng này, nếu thể thơ thích hợp, bài thơ có cơ hội là tiếng lòng chân thật (hồn thơ lai láng).

“Chia sẻ tâm tình với độc giả” sẽ tạo được bài thơ dạt dào cảm xúc nhưng chưa thể nhiều đến mức có hồn thơ.

“Nói lý lẽ với độc giả” là hạ sách. Làm thơ với tâm trạng này thì lý trí sẽ nắm quyền lèo lái nên dù kỹ thuật có siêu cách mấy bài thơ cũng khô cứng, ít cảm xúc, đọc rất chán.

Bài Ngài Nghe, Thấy Và Biết Hết tuy viết theo lối Khí Tông nhưng mục đích lại để “nói lý lẽ” về đề tài tôn giáo - vừa khó nhai, vừa dễ đụng chạm – nên tuy tứ thơ chảy thành dòng nhưng toàn lý lẽ, rất ít cảm xúc, đọc như nhai giẻ rách, rất mệt và rất buồn ngủ.

Với tôi, đây là một trong số những bài thơ thất bại của mình.

PHẠM ĐỨC NHÌ