YẾU
TỐ ĐỒNG TÍNH TRONG
THƠ
ĐỖ ANH TUYẾN
*
Đỗ Anh Tuyến làm thơ
không nhiều và thơ của anh chủ yếu ghi lại những cảm xúc "chợt đến chợt
đi" của tâm trạng cá nhân nên số bài thơ lưu lại trong trí nhớ bạn đọc
chắc chỉ ở con số vừa phải so với số lượng bài thơ không nhiều của anh. Thực
tình, trong gia tài thơ ngót nghét trăm bài của anh tôi ấn tượng chắc cũng
chỉ trên mươi bài mà oái oăm phần nhiều lại là những bài thơ có "vấn
đề" về cảm xúc tình cảm trai gái, gây những cảm giác "lạ lạ khó
hiểu" với bạn đọc. Bài viết này là chút cảm nhận của tôi về một số bài thơ
tình mang “dấu ấn” lạ lạ khó hiểu của Đỗ Anh Tuyến, hoàn toàn không đem ra đo
đếm định lượng khen-chê thơ anh bởi Đỗ Anh Tuyến chỉ mượn thơ để ghi lại những
cảm xúc "chợt đến chợt đi" của riêng anh như trang nhật ký của tiếng
lòng.
Vâng! Thơ tình của Đỗ Anh
Tuyến lạ lắm, có gì đó hao hao từa tựa như thơ tình của Nguyễn Tấn Thành tôi đã
giới thiệu trong bài "Vài cảm nhận về 2 bài thơ tình của cậu học trò
lớp 12" nhưng bi quan hơn, xám xịt màu hy vọng hơn và nỗi đau cũng
thật quặn thắt, đắng lòng:
"Đôi chân rã rời sợ
đến ngày mai
Bàn tay hư hao lo đêm dài
quá
Ánh mắt dửng dưng hai
người xa lạ
Bất chợt tìm nhau ứa giọt
lệ nồng"
(Mãi niềm cô đơn - Đỗ Anh
Tuyến)
Đọc 4 câu thơ mà đau lòng
tự hỏi: trên đời này sao lại có người bi quan, tuyệt vọng đến vậy? Hiện tại ư?
Là nỗi lo đối diện với những u uẩn lẩn khuất trong cõi cô đơn của chỉ riêng
mình: "Bàn tay hư hao lo đêm dài quá". Tương lai ư? Là: "Đôi
chân rã rời sợ đến ngày mai"! Một nỗi sợ cụ thể mà lại mơ hồ, một nỗi
đau thắt ruột thắt gan mà lại không thể réo gọi thành tên! Yêu ư? Không! Đấy
không phải là yêu, càng không phải là tình yêu, mà là sự cộng hưởng xác thịt
của 2 kẻ xa lạ: "Ánh mắt dửng dưng hai người xa lạ", đến với
nhau chỉ để giải tỏa bức bối cơn khát thể xác, để cùng nhau đồng cảm sẻ chia
nỗi đau tận cùng của bi quan, tuyệt vọng: "Bất chợt tìm nhau ứa giọt lệ
nồng".
Đọc 4 câu thơ này hẳn
nhiều bạn đọc sẽ ngạc nhiên với thứ "tình yêu" lạ lạ đến khó hiểu của
"Mãi mãi niềm cô đơn" nhưng nếu đã nghiên cứu về nhân
dạng nam hoặc đã đọc những nghiên cứu về nhân dạng nam thì hẳn bạn đọc sẽ ngờ
ngợ nhận ra đấy là tình yêu của người đồng tính hoặc song tính thì sự “lạ lạ”
sẽ không còn khó hiểu.
Trong cuốn "Điểm
yếu của người đàn ông hiện đại", Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin ấn
hành Quý 4 năm 2006, ở bài NGƯỜI ĐÀN ÔNG ĐỒNG TÍNH, tôi đã luận bàn: "Điểm
chung của người đồng tính là sự “mặc cảm tội lỗi”, tâm lý hoảng
loạn, dễ bị tổn thương. Do “không giống ai” trong việc lựa chọn “đối
tượng tình dục” và tình yêu của họ không được xã hội chấp nhận nên
người đồng tính luôn sống trong tâm trạng mặc cảm, sợ sệt. Với người
dị tính (tình yêu thuần khiết với người khác giới), sự thể hiện
tình cảm của mình với “đối tượng” thường công khai, được xã hội
chấp nhận (trong một chừng mực, hoàn cảnh nhất định), còn người
đồng tính thì ngược lại: Âm thầm, lén lút vì sự kỳ thị của xã
hội. Đây chính là lý do làm người đồng tính dễ bị tổn thương, luôn
sống trong tâm trạng hoảng loạn và “mặc cảm tội lỗi”."
Chính vì thế mà những
cuộc tình của người đồng tính, song tính thường mang hơi hướng của tình một
đêm, của những "thỏa mãn" tạm bợ, của những "ngọt ngào" dối
trá và của những bẽ bàng chua chát sau cuộc tình đậm dấu truy hoan thân xác mà
sự thủy chung chỉ được người trong cuộc tính bằng "vài giây ngắn ngủi".
Có lẽ đó là những cuộc truy hoan chỉ để thỏa mãn cơn khát được yêu, là cuộc
tình éo le vụng trộm không được số đông trong xã hội thừa nhận nên "tình
ấy” gấp gáp, "tình ấy” cuống cuồng, thây kệ để sự dối trá lên ngôi:
"Mùi xác thịt nghiến
đời nhau tan nát
Mọi ngất ngây hoang lạc
thảy tuôn trào
Lời thì thầm ngọt lịm sắc
như dao
Sau đêm nay còn chút nào
tha thiết"
(Người tình một đêm - Đỗ
Anh Tuyến)
Đọc đến đây, có lẽ sẽ có
bạn đọc chất vấn: vậy những người từng trải nghiệm tình một đêm đều là người
đồng tính hoặc song tính? Không, thưa Quý vị! "Tình" của người
đồng tính, song tính là tình của những ẩn ức sinh lý, những tổn thương tâm lý
đã gây sang chấn tâm lý nên những cuộc tình của người đồng tính, song tính
thường bao hàm sự u uẩn, bi lụy và đau khổ vì tình tuyệt vọng của cả 2 người
đang "khát" yêu: “Ta thấy gì đâu sau sắc yêu kiều / Mà ta
riết giữa đôi tay thất vọng / Dầu tin tưởng: chung một đời, một mộng / Em là
em, anh vẫn cứ là anh / Có thể nào qua Vạn Lí Trường Thành / Của hai vũ trụ
chứa đầy bí mật.” (Xa cách - Xuân Diệu), còn tình một đêm của những người
dị tính là tình của những người luôn trân quý sự tận hưởng thú vui xác thịt với
người khác giới nên không nhuốm màu bi lụy, tuyệt vọng: “Đêm phập phồng,
ngực nõn hứng trăng non / Môi đón lưỡi uống hương tình bất tận. / Yêu thương
nhé. / Một lần thôi. Là đủ / Ta đâu cần gian díu giữa nhân gian...” (Say
yêu - Đặng Xuân Xuyến). Nhưng cũng không hẳn thơ tình của người đồng tính, song
tính sẽ luôn có hơi hướng tình một đêm mà khá nhiều bài thơ (nhất là những bài
thơ được viết dưới hình thức ngụy trang), nếu nhà thơ không đủ dũng cảm để viết
"trắng phớ tất tay" như nhà thơ trẻ Trần Đức Tín (Khét)
"bạch hóa" cuộc tình đồng giới của anh với nhà văn Tống Phước
Bảo thì bạn đọc sẽ không thể biết đấy là tình luyến ái của người song tính
với người đồng tính: "gửi B / chút phong sương còn sót lại / cho những
ngày ta nhiễm mặn vào nhau / cây dừa không đậu trái / ngọn lúa không trổ bông /
sóng cứ ồ ạt sóng / người di cư / di cư" (Ta nhiễm mặn vào nhau - Trần
Đức Tín).
Trở lại thơ tình của Đỗ
Anh Tuyến với: Tự hỏi, Mãi niềm cô đơn, Khó
gì quên được tình, Người tình một đêm, Giờ
thành quá khứ... đều bao phủ những tủi hờn, tuyệt vọng, những dỗi hờn
sậm màu bi lụy xót xa.
Hãy nghe Đỗ Anh Tuyến thổ
lộ về "đoạn trường tình" của anh:
"Những mảnh đời đi
qua đời tôi
Đậu xuống một đêm vô tình
như gió
Như gió mỏng manh giọt
sương òa vỡ
Như gió hao gầy tiếng vạc
ăn đêm"
(Mãi niềm cô đơn - Đỗ Anh
Tuyến)
Anh quy nạp những người
tình là "những mảnh đời đi qua đời" anh để chỉ đích danh những
ái ân đấy không phải là tình yêu bởi "những mảnh đời" đó đến
với anh "vô tình" như gió, chỉ "đậu xuống một đêm"
để cùng anh thỏa mãn bức bách sinh lý bị kìm nén chôn giấu bởi những định kiến
cố hữu sai lệch với kiến thức khoa học của số đông trong xã hội. Hai câu thơ:
"Như gió mỏng manh giọt sương òa vỡ / Như gió hao gầy tiếng vạc ăn đêm"
lý giải căn nguyên tại sao Đỗ Anh Tuyến không coi những "đêm ấy" là
những "đêm tình" bởi những ái ân đấy chỉ là những lén lút “vụng trộm”
của bản năng thôi thúc trong bóng đêm để thỏa mãn khát khao dục tính. Tám
chữ: "giọt sương òa vỡ/ tiếng vạc ăn đêm" đã diễn
giải tận cùng sự bi lụy tình và tuyệt vọng tình của chàng trai Đỗ Anh Tuyến
(hiểu rộng ra là của những người đồng tính, song tính) trong các cuộc tình đồng
giới với những rên rỉ lặng thầm mà âm ỉ thảm thiết.
Những câu thơ nhuốm màu
cô đơn với cảm giác ngậm ngùi chua chát của tâm trạng như mặc cảm tội lỗi, như
lén lút, hụt hẫng, như chán chường tuyệt vọng... xuất hiện mật độ khá dầy trong
thơ Đỗ Anh Tuyến:
- "Đôi chân rã rời
sợ đến ngày mai
Bàn tay hư hao lo đêm dài
quá
Ánh mắt dửng dưng hai
người xa lạ
Bất chợt tìm nhau ứa giọt
lệ nồng"
(Mãi niềm cô đơn - Đỗ Anh
Tuyến)
- “Em ngủ gật sau những
giờ chờ đợi
Mỏi mòn nhìn vế phía giấc
mơ anh ...”
(Chưa bao giờ - Đỗ Anh
Tuyến)
- "Đêm nhắn gió tìm
người mộng
Dệt vội câu thơ nghe nhói
lòng ...”
(Nuối tiếc - Đỗ Anh
Tuyến)
- "Lặng lẽ mình ta,
độc hành vạn dặm
Bỏng rát đôi chân lê lết
những con đuờng”
(Thực tại – Đỗ Anh Tuyến)
- "Trong tim anh, em
cũng là người khách
Ở trọ qua đường mỗi lúc
nắng mưa?""
(Tự hỏi - Đỗ Anh Tuyến)
- "Ôi những vô cùng
ôi những hư không
Cơn gió nào đi cơn gió
nào sắp đến
Ta cay cực một đời như
bến
Cánh buồm hoài ngóng đợi
vẫn trong mây.."
(Mãi niềm cô đơn - Đỗ Anh
Tuyến)
Ngay cả khi nhà thơ Đỗ
Anh Tuyến viết dưới hình thức ngụy trang thì những câu thơ tình của anh vẫn
chất chứa những sầu não "hờn", "tủi", "trách",
oán... cam lòng với những rụt rè, giữ kẽ, bi quan... bởi "tình ấy"
của anh không nằm trong khuôn khổ quy ước thông thường của định chế xã hội nên
danh không chính ngôn không thuận, vì thế mà "tình ấy" phải lén lút,
phải ngụy trang dưới vỏ bọc của những mối quan hệ anh em bè bạn nên dễ rơi vào
trạng thái hụt hẫng, tạm bợ như “tình” của khách làng chơi. Người đọc tinh ý sẽ
không khó để nhận ra đấy là tiếng lòng của nhà thơ Đỗ Anh Tuyến dành cho người
yêu cùng giới tính:
"Em sẽ làm gì khi
chỉ có anh thôi
Em có tủi, em có hờn, em
có trách:
"Trong tim anh, em
cũng là người khách
Ở trọ qua đường mỗi lúc
nắng mưa?""
(Tự hỏi - Đỗ Anh Tuyến)
Hay những câu thơ ngậm
ngùi chua chát về "thứ tình yêu" "ngọt ngào đến mấy cũng tan
thành mây" của người đồng tính, song tính phải lén lút vụng trộm vì
không được gia đình và xã hội thừa nhận dẫu được viết dưới hình thức ngụy trang
vẫn không giấu được tâm trạng phẫn uất xót xa... của chàng trai Đỗ Anh Tuyến
trước sự kỳ thị "đàm tiếu" tình luyến ái đồng giới của người đời:
"Chiều nay em chẳng
về trên lối ấy
Để cho anh thơ thẩn khắp
phố quen
Tay cầm bình rượu người
sặc mùi men
Mặc cho thiên hạ bao lời
đàm tiếu."
(Say, em - Đỗ Anh Tuyến)
Trong cuốn "Điểm
yếu của người đàn ông hiện đại", Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin ấn
hành Quý 4 năm 2006, ở bài NGƯỜI ĐÀN ÔNG ĐỒNG TÍNH, tôi đã luận bàn: "Công
bằng mà nói, người đồng tính là những người chịu nhiều thua thiệt,
đau khổ trong cuộc sống. Trong con mắt mọi người, dù người đồng tính
có tài giỏi, tử tế đến đâu, có ích cho gia đình và xã hội thế nào
thì họ vẫn cứ là “kẻ biến thái”, “lập dị”, bị tránh xa vì “kinh
tởm”. Một ông tổng thống, một nhà bác học hoặc một nhà thơ, một
nhạc sỹ thiên tài... nếu đã “bị” là người đồng tính thì dù có vắt
kiệt tài năng, trí tuệ để cống hiến cho nhân loại vẫn cứ phải đương
đầu với sự ghẻ lạnh, “khinh rẻ” của người đời. Một kẻ giết người,
một tên ăn trộm, một gã lừa đảo... nhiều khi lại được “xã hội” “tôn
trọng” hơn nhiều những người đồng tính. Đấy chính là sự nghịch lý,
là bất công của xã hội dành cho người đồng tính mà người đồng tính
khó đủ sức để vượt qua.". Có lẽ chính vì thế mà chàng trai trẻ Đỗ
Anh Tuyến đã hơn một lần dùng thuốc ngủ quá liều để tự giải thoát những dè bỉu,
khinh khi, đàm tiếu vô lý và đầy ác ý của người đời...
Vâng, thơ của Đỗ Anh
Tuyến phần nhiều là những dòng thơ đẫm lệ của sự tuyệt vọng, của những bi ai
phẫn uất trước những định kiến sai lệch của xã hội và sự kỳ thị người đồng
tính của số đông trong xã hội đã gián tiếp đẩy cuộc sống của người đồng tính
(và song tính) sâu vào ngõ cụt.
*.
Hà Nội, ngày 10 tháng
11-2021
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
.
.png)
