Thanh Trúc - ĐỌC " LỬA ĐÊM " NGHỈ VỀ THƠ TRƯƠNG NGUYỄN

 Trước năm 1975, tôi đã đọc những bài thơ Đạo đăng rãi rác trên những tạp chí Phật Giáo như:Viên Âm, Liên Hoa, Phật Giáo Việt Nam, Từ Quang, Đuốc Tuệ...và một số thi phẩm như: " Không Bến Hạn " của Huyền Không, "Bóng Hoa Đàm " của Trúc Diệp mà tên tuổi của các vị đã một thời vang bóng . Những thi phẩm đó, lúc bấy giờ có giá trị như một tiếng nói của tỉnh thức thể hiện được màu sắc tươi mát của dòng tuổi Từ Bi, ngạt ngào hương Đạo Hạnh.

Sau năm 1975, tôi cũng đã đọc được một số bài thơ Đạo đăng trên những đặc san Vu Lan, Phật Đản, nhất la' trên tờ báo Giác Ngộ và các mặt báo trong nước hiện nay viết về Phật Giáo, trong đó có nhà thơ Trương Nguyễn.

Thơ Trương Nguyễn có thể nói lấy từ chất liệu đời làm vốn liếng sinh hoạt tinh thần coi như là lẽ sống trong suốt tiến trình của thân phận con người.Nỗi khổ đau lớn nhất của con người là sống bằng ý niệm nhị nguyên nên chỉ thấy bên cạnh cái xấu vẫn có cái đẹp. Bên cạnh cái rộng lớn vẫn tiềm ẩn cái nhỏ nhoi: Trong cái thực đã chứa mầm hư huyễn. Rất may mắn Trương Nguyễn đã thoát ly được ý niệm nhị nguyên nên mới thấy ra :

‘'Ta ngắm chưa tròn trăng đã khuyết

  Dầu hao - đĩa cạn tối dày thêm

 Mỗi lần em đến như sương tuyết

Nắng đã lên đâu bóng cuối thềm?''

( Huyễn )

Vượt thoát khỏi ý niệm nhị nguyên, nhà thơ nhìn rõ mọi sự vật đều nương vào nhau mà sinh khởi, khởi sinh:

" Thấy trong giọt nước chính em bây giờ"

( Giọt sương )

‘'trăng và nước giao duyên từ vô thỉ

Đừng xẻ dòng sóng dội mảnh trăng tan

Hãy giữ lấy làn nươc êm dòng nước

Và thảnh thơi như gió núi mây ngàn''

(Trăng và nước)

Bị ràng buộc bởi những hệ luỵ của cuộc đời, phiêu bòng trong những cảm giác nổi trôi cua ý thức, Trương Nguyễn đã giật mình nhìn lại ở chính mình một khả năng sâu thẳm, một khuôn mặt nguyên sơ:

 "Ngàn năm nào chọn lửa

  Nay về lại nơi xa

Soi bóng mình trên nước

Tìm lại vẻ nguyên sơ"

( Hương Pháp )

Tìm lại vẻ đẹp nguyên sơ là tìm về tự tánh thanh tịnh mới có tuệ nhãn xuyên suốt tỏ rõ một thực tại sinh động :

‘'Đêm ba mươi mai nở cánh nhiệm mầu''

 (Đoá hoa Xuân)

Hay :

‘'Nụ cười Xuân như những cánh mai vàng ‘'

(Con đường Xuân)

Đứng về mặt hiện tượng giới mà nói thì sự vật vốn biến động vô thường do tâm thức biến hiện nên nhà thơ Trương Nguyễn sau bao ngày đêm đeo đuổi:

"Ta chạy theo ngày và đuổi theo đêm

Tìm hình bóng của cái tôi ảo tưởng"

Đến lúc chợt ra sự cố chấp của thực hữu là phi lý:

"Rồi một ngày chẳng nhận ra ta nữa

Nơi rộn ràng loang loáng gai chông"

Cuối cùng chỉ có Hiểu để rồi Thương mới là khát vọng bức thiết của loài người:

"Thương nhân sinh lưu chuyển kiếp vô thường"

( Đi tìm nàng thơ )

Ngay cả khi nỗi đau trầm thống dằn vặt mỗi lần Tết đến, thiên hạ lo đi sắm cái nầy vật nọ, riêng nhà thơ Trương Nguyễn cũng đi chợ Tết; nhưng không một đồng dính túi nên chỉ biết ngắm, nhìn và khi nhận:

"Sáng nay đi chợ Tết

Với bàn tay rỗng không

Nhắm hàng hoa thoả thích

Ghi vào tận đáy lòng"

( Đi chợ Tết )

Để rồi, nhà thơ tự an ủi mình bằng tấm lòng thương yêu chân thật và hẹn lại vợ con ở mùa Xuân sau:

‘'Thôi đành thôi cứ vậy

Nghèo khó mà thương yêu

Năm sau Xuân có đến

Ta đi mua sắm nhiều''

Và trong những bài thơ viết cho vợ hay cho người em thân yêu chăng nữa, Trương Nguyễn cũng lấy tấm lòng để hiểu tấm lòng mong tìm ra một con đường sáng lung linh hạnh phúc:

"Em vẫn tự gieo trồng

Trên mảnh ruộng đầy nhân ái

Một niềm thương đi suốt những tháng năm

( Mảnh ruộng )

"Hãy ngủ đi em

Quên đời một lúc

Để thấy trên đôi môi của em

Thoáng nở một nụ cười"

( Theo em vào giấc ngủ )

Đối với tình bằng hữu, người còn kẻ mất, Trương Nguyễn vẫn giữ được tấm lòng chung thủy, trước sau:

"Từ những cơn đau - Từng nỗi dày vò

Đã vun đắp nên biến thành thực tại

Anh vẫn sống bằng tấm lòng ưu ái

Ở trên tay số phận chẳng nhân từ"

( Phận người )

Phút chia tay đối với nhà thơ Trương Nguyễn cũng lắng sau trong tiềm thức khi dòng nhựa tình người lưu chuyển thì hồn thơ cũng dễ dàng soi tới:

"Bên thềm cũ bóng trăng xưa chiếu diệu

Nét "đan thanh dung dị" toả lan dần

Màu sáng bạc trùm lên cây cỏ

Thức thâu đêm thương nhớ vạn lần"

( Bên thềm cũ )

Khi viết đến đây, tôi nghĩ rằng Trương Nguyễn có lúc đã để cho Niệm Tưởng chi phối dòng tư tưởng như những dòng thác luân lưu, dù thoáng qua trong chốc lát vẫn âm thầm len lén gieo vào tâm thức nhà thơ những khổ thọ hay lạc thọ mà bản thân anh đã hơn một lần cọ xát, chịu đựng. Và cũng chính vì vậy mà thơ của Trương Nguyễn có một lối đi riêng biệt, mang phong thái chững chạc, một biệt tướng độc lập với bất cứ một nhà thơ nào khác.

Nói cho cùng, đoá hoa nghệ thuật của Trương Nguyễn bắt nguồn từ Hoa Đạo phát ra tự tâm những rung động nhẹ nhàng mà sâu lắng, dù chưa thăng hoa đến độ rực rỡ thì ít ra nó cũng điểm tô phần nào cho đời sống tinh thần tìm kiếm sự an tĩnh của tâm hồn trước dòng đời vẫn đục, khổ luỵ ...

                                                                    

THANH TRÚC

             (Cử nhân Văn Chương và Triết Học ĐHVK Sài  gòn 1964)

Bài do anh Trương Nguyễn gởi tặng

 truongnguyen49@yahoo.com.vn