 |
William Stafford.
(Ảnh từ en.wikipedia.org.) |
WILLIAM STAFFORD: ĐI QUA BÓNG TỐI
Nguyễn Đức Tùng
Nhiều năm trước, khi đi thực
tập nội trú về cấp cứu trong một bệnh viện ở Mỹ,
tôi ngạc nhiên thấy trên tường và sàn nhà khắc nhiều
câu thơ của một tác giả xa lạ. Các sách giáo khoa mà
tôi đã học không đề cập đến tên ông. Sau này tôi
mới biết đó là một nhà thơ được nhiều người yêu
mến. Ngày nay nếu cần chọn những bài thơ tiêu biểu
cho nền thi ca Hoa Kỳ trong vòng mấy chục năm qua, có lẽ
tôi sẽ chọn bài “Đi qua bóng tối” (Traveling through
the dark), của William Stafford trong tập thơ cùng tên xuất
bản năm 1962.
William Stafford thuộc thế hệ của
John Berryman, Elizabeth Bishop và Robert Lowell, sinh năm 1914,
mất năm 1993, lớn lên ở tiểu bang Kansas, học Đại học
Kansas. Tại đây, anh bắt đầu chọn con đường viết
văn, tham gia vào cuộc vận động của sinh viên chống
phân biệt chủng tộc. Trong thời gian thế chiến thứ II,
anh bị tập trung vào trại lao động vì phản đối chiến
tranh, thời đó gọi là các conscientious objectors (người
phản đối chiến tranh vì lương tâm). Anh lập gia đình
trong thời gian này, được trả tự do vào năm 1946, và
hoàn tất chương trình tiến sĩ năm 1954. Stafford làm nhiều
công việc khác nhau, từ lao động trên các cánh đồng củ
cải đường, nhà máy lọc dầu, công việc xây dựng,
ngành rừng và cuối cùng là giáo sư Anh văn tại Portland,
Oregon. Ngoài các tập thơ, W. Stafford còn viết nhiều
truyện ngắn, tiểu luận.
Có vẻ như ông không có
một cố gắng nào để nói về các đề tài lớn lao có
tính xã hội; và hình như ông chỉ làm thơ để làm vui
thú chính mình, mặc dù thế, người đọc bao giờ cũng
bắt gặp trong những thơ ông một cuộc chiến đấu gian
nan đẹp đẽ của một lương tâm bền bỉ, tuy dịu dàng
nhưng cương quyết không thoả hiệp, không ngừng tra vấn.
Đi Qua Bóng Tối
Lái xe trong đêm tôi nhìn thấy
con nai
chết nằm bên vệ đường
Tốt nhất là
lăn nó xuống mương
Đường hẹp, tránh nhau thường
nguy hiểm chết người.
Theo ánh sáng đuôi xe, tôi đi
vòng lại.
Đứng bên cái chết còn mới nguyên
Mình
con nai cứng lại, gần lạnh giá.
Tôi lật nó ra, da
bụng phồng lên.
Khi chạm tay vào một bên tôi chợt
hiểu
Da bụng ấm, báo hiệu bào thai còn sống
Còn
đợi chờ, nhưng không thể sinh ra
Tôi đứng qua
lề đường suy nghĩ ngẩn ngơ
Ngọn đèn chiếu thấp
mờ dần phía trước;
Tiếng máy nổ rì rầm êm dịu
dưới mui xe.
Tôi đứng im trong quầng lửa hồng đỏ
rực;
Quanh lũ chúng tôi, thiên nhiên cùng thức lắng
nghe.
Tôi suy nghĩ rất lung cũng vì tất cả chúng
ta
Rồi đẩy nó qua bờ, lăn xuống bến sông xa.
(1)
Giọng thơ giản dị, có tính chất
mô tả, ít ngôn ngữ mơ hồ như thường gặp trong nhiều
bài khác của ông, mời người đọc đi vào cuộc đối
thoại trực tiếp giữa họ và ông, giữa con người và
thiên nhiên. Ngôn ngữ của Stafford hàm súc và mặc dù ông
ít dùng các biểu tượng, thơ ông chất chứa sự đa
nghĩa, không phải là sự đa tuyến của lối thơ hậu
hiện đại, mà là sự đa nghĩa xuất phát trực tiếp từ
một triết lý thâm trầm nằm dưới những hiện thực
được ghi nhận bằng cặp mắt trong suốt.
Đây là
một bài thơ tự sự tiêu biểu: một câu chuyện kể có
đầu có đuôi. Ngoài đời, việc dừng lại bên một con
nai hay hươu bị chết, có lẽ do bị xe cán, và lăn nó
xuống hố không phải là một hành động ngoại lệ hiếm
hoi. Nhiều người sẽ bỏ qua trường hợp này. Nhưng tác
giả đã ngồi xuống, đặt tay lên bụng con nai, và vì
vậy ông nhận ra hơi ấm, nhận ra sự sống. Bắt đầu
từ đây có một mối xung đột khởi đi. Anh có muốn cứu
con nai con trong bụng mẹ không?
Chúng ta phải làm gì
trong trường hợp này?
Ai là người đưa ra quyết
định cuối cùng? Càng suy nghĩ ta càng thấy rằng người
tạo ra quyết định không phải chỉ là nhà thơ/nhân vật
mà là “our group” (nhóm chúng tôi, lũ chúng tôi). Lũ
chúng tôi tức là ai? Tại sao tác giả lại dùng đến
nhiều câu như thế để miêu tả chiếc xe hơi đang rì rì
nổ máy, như thể đó là một vật biết suy nghĩ và đang
suy nghĩ? Nhóm của chúng tôi gồm có: người lái xe, con
nai mẹ đã chết, con nai con hãy còn nằm trong bụng mẹ
chờ sinh ra, chiếc xe hơi và cảnh vật xung quanh.
Tóm
lại, một thế giới.
Bài thơ nói với chúng ta về
sự phân vân của một người đi giữa cuộc đời, đang
ở vào thế tiến thoái lưỡng nan. Nghĩ đến bài thơ,
tôi yêu mến hơn phẩm chất cao đẹp của người trí
thức: sự hoài nghi trước những quyết định cá nhân và
lịch sử. Những người không có đức tính hoài nghi,
tuyệt đối tin tưởng vào một thứ sự thật, một thứ
chân lý duy nhất, là những kẻ đáng nghi ngờ về trí
tuệ và phẩm cách cá nhân. Hơn thế nữa, đôi khi đó là
những kẻ rất đáng sợ. William Stafford thường mở ra
những cuộc đối thoại nhân sinh gay cấn như thế trong
những bài thơ mang vẻ ngoài giản dị (deceptively simple),
với giọng điệu từ tốn, dịu dàng của mình.
Hỏi Tôi
Đôi khi dòng sông băng giá hỏi
tôi
Những lỗi lầm mắc phải. Hỏi rằng có
phải
Việc tôi làm là cuộc đời tôi. Những
người
Hiện ra trong tâm trí tôi chậm rãi
Một
số chở che, một số người mưu hại
Hỏi tôi thế
nào là sự khác nhau
Gây nên bởi tình yêu, bởi căm
hận thương đau
Bạn nói đi tôi sẵn sàng
nghe
Bạn và tôi có thể quay đầu
Nhìn
lại dòng sông im lìm, trôi đi, chờ đợi. Chúng mình
Hẳn
biết dòng nước ngầm kia chảy xiết, và nó
Đã tới
rồi đó đây, và trôi đi ngàn dặm
Giữ gương mặt
dịu dàng phẳng lặng
Trước chúng ta, sông nói
gì chăng, đó là điều tôi muốn nói ra
(2)
Bài thơ gồm có hai khổ. Khổ thơ
trước bắt đầu với chữ đôi khi, với đời sống như
thể là đã xuất hiện, đã qua trong quá khứ được
chiếu ánh sáng soi rọi từ hiện tại, những kinh nghiệm,
những thành công và thất bại, sự sáng suốt và lỗi
lầm, trung thành và phản bội, sự thỏa mãn và lòng hối
hận.
Khổ thơ thứ hai nói về sự lắng nghe, nhìn
nhận lại sự vật từ góc nhìn của người khác. Bạn
lắng nghe tiếng nói của người khác, lắng nghe tiếng
nói của dòng sông, nhưng dòng sông không có tiếng nói.
Nó im lặng. Nhưng đó là sự im lặng bên ngoài, sự vận
động là bên trong. Hay ngược lại sự im lặng là hiện
tại. Sự vận động là quá khứ. Hay khác hơn nữa sự
im lặng của một người này là sự thay đổi của một
người khác. Thơ Stafford thường là những câu hỏi không
có câu trả lời. Tình trạng không có câu trả lời dẫn
người đọc đến trạng thái dễ chấp nhận, và do đó
dễ tha thứ, sự ước muốn được lắng nghe và chấp
nhận những bí mật vĩnh viễn. Ngôn ngữ phóng khoáng nhẹ
nhàng, giọng điệu lặng lẽ, là những tính cách đặc
biệt của Stafford. Nhiều nhà thơ Hoa Kỳ nổi tiếng với
cách tiếp cận từ các sự vật nhỏ bé, nhưng Stafford ở
trong số những người lừng lẫy hơn cả. Khi ông nói về
kiến, chúng ta không chỉ thấy sự quan sát, cũng không
chỉ là triết lý, mà sự là sự hài hước toát ra của
cuộc đời rất thực.
Những con kiến đi vội trên
đường
Gặp nhau nhường lối tránh qua bên phải
(3)
Các bài thơ của ông thường có
một hay vài chữ quan trọng. Âm điệu xô đẩy âm điệu,
những chữ được sử dụng đi sử dụng lại với tác
dụng khác nhau. Có một vài yếu tố siêu thực trong thơ
ông nhưng không rõ ràng: đó có thể là sự phóng túng
tràn bờ của các thi ẩn hơn là một lập trường thi
pháp. Có một sự liên hệ, liên kết mạnh mẽ
(association) rất khó giải thích giữa nhiều chữ và nhiều
hình ảnh khác nhau. Stafford gần như có một tập hợp các
từ vựng riêng, mặc dù ông không cố gắng làm cho chúng
tối nghĩa lại. Việc sử dụng nhiều chữ lập đi lập
lại như thế làm cho chúng biến thành một thứ biểu
tượng, với nghĩa biểu tượng (symbolic meaning). Tuy vậy
người đọc không nên để các ý nghĩa biểu tượng này
hay các ý nghĩa của ẩn dụ che mờ mắt, thu hẹp lối
nhìn, đóng khung các ý nghĩa, vốn là cách mà Stafford
quyết liệt chống lại.
Có một cố gắng đều
đặn trong ông để trở đi trở lại với khu vườn cũ,
căn nhà xưa, mối tình đầu, gõ cánh cửa thời gian,
chiến đấu với sự mất mát. Quá khứ chỉ tồn tại
trong ký ức, thời gian chỉ tồn tại khi có quá khứ.
Thời gian là một dòng chảy đều đặn chuyên chở những
sự kiện của đời sống, muốn chặng đứng thời gian
lại nhà thơ phải dựa vào ký ức, dựa vào những phút
giây thức tỉnh của ký ức, như một hoạt động đầy
ý thức. Có thể thấy thơ Stafford không đặt nặng lắm
vào việc sắp xếp vần điệu, ông sử dụng nhiều hơn
các loại vần lỏng lẻo và vần gián tiếp. Trong cuốn
sách You Must Revise Your Life, Bạn Phải Tu Sửa Cuộc Đời
Mình, nhà thơ nhấn mạnh đến việc sửa thơ như một
quá trình căn bản nhất của sáng tạo. Stafford cho rằng
không có một hình thức căn bản nào dành cho thơ, không
tin tưởng vào một thể thơ cụ thể nào, và các câu thơ
cũng như các khổ thơ chỉ là một đơn vị của xúc cảm
và tư tưởng không phải là một đơn vị có tính kỹ
thuật. Sự ngắt dòng trong thơ Stafford cũng không quá bất
ngờ và phức tạp, tuy vậy vẻ giản dị của chúng vẫn
đầy bí ẩn.
Đây là sự ngắt câu tiêu biểu
của Stafford, tinh tế, tự nhiên, nhưng ẩn chứa nhiều
sức mạnh:
Lái xe trong đêm tôi nhìn thấy
một con nai
chết (trên vệ đường…)
(4)
Sự chuyển tiếp, sự ngắt đoạn,
sự ngắt câu trong thơ Stafford, đối với tôi không còn
là một thứ kỹ thuật thuần túy (craft) thậm chí không
còn là một thứ nghệ thuật (art), mà là một luồng chảy
triết học, một ý tưởng xao xuyến chảy đi giữa hai bờ
ý thức và tiềm thức, nói cách khác là động lực của
sáng tạo.
Tự do không chảy theo dòng
sông
Nhưng tự do sẽ chảy theo dòng
(5)
Và chú thích:
Dù vậy, nếu như bạn muốn.
(6)
Trong thời đại của Stafford nền
phê bình ở Mỹ có nhiều chuyển biến, ví dụ trường
phái phê bình mới, sự trỗi dậy của chủ nghĩa cấu
trúc, chủ nghĩa hậu hiện đại, và giải cấu trúc, ảnh
hưởng của Jaques Derrida. Các nhà phê bình thời đó không
chú ý nhiều đến Stafford, vì thơ ông không thích hợp dễ
dàng cho các phương pháp phê bình của họ. Sự tiếp cận
giản dị về ngôn ngữ, sự thư thả thậm chí buông thả
dẫn đến sự đọc không đầy đủ. Stafford quan tâm hơn
đến đông đảo độc giả, cố tránh để làm thơ theo
lối khó hiểu. Ông nổi tiếng là người không chịu biên
tập lại các bài thơ khi đã viết xong. Đó là những bài
thơ về sự sống sót trong một xã hội tan rã và một
thiên nhiên đầy đe dọa. Năm 1947 ông xuất bản tập hồi
ký đầu tiên, Trong Trái Tim Tôi, Down In My Heart, nói về
thời kỳ ông ở trong trại giam, thời kỳ đệ nhị thế
chiến. Tập thơ đầu tiên xuất bản mười ba năm sau đó,
1960, tập Phương Tây Của Thành Phố, West of Your City. Vào
tuổi bốn mươi sáu, Stafford bắt đầu sự nghiệp thơ ca
một cách muộn màng. Quê hương, nơi chốn, căn nhà, cố
xứ, huyền thoại trở thành chủ đề của tập thơ và
về sau chủ đề ấy thường trở đi trở lại.
Thế giới xuất hiện một đôi
Lần
đầu như ta nhìn thấy
Lần thứ hai nó để lại
vậy
Chuyện truyền kỳ theo cách của nó thôi
(7)
Sự vật như nó là và sự vật
như chúng ta thấy là. Càng đọc nhiều thơ Stafford càng
nhận ra rằng có những giây phút trong cuộc đời ở đó
một số sự thật xuất hiện, nhưng đó không phải là
sự mặc khải dành cho một số người có khả năng đặc
biệt.
Trễ quá rồi bạn ơi tìm lại
ngày xưa
Chờ ta, vài con đường khác nữa
Nhưng
chỉ một mà thôi - đầu hàng, tan rữa
(8)
Có một sự bất ngờ thú vị khi
thấy trong thơ Stafford sự trộn lẫn giữa ngôn ngữ quan
phương và ngôn ngữ bình dân, lối kết hợp vần điệu
chặt chẽ và sự buông thả bất ngờ. Có một sự do dự
thường trở đi trở lại, từ chối các phán đoán, các
lời tuyên bố, sự định vị. Stafford quan tâm rất nhiều
đến các vấn đề thời sự chính trị. Thật ra cái nhìn
của ông đối với chiến tranh và các vấn đề tương tự
cũng không ra ngoài thông lệ của các trí thức ủng hộ
dân chủ và tự do nhưng sống trong một xã hội thịnh
vượng, chưa có dịp nhìn ra mặt trái của các phong trào
chiến tranh, lật đổ, cách mạng, bạo loạn, được che
giấu đẹp đẽ bởi các danh từ hoa mỹ. Mặc dù vậy
với sự mẫn cảm của một nhà thơ tài năng, thơ ông là
tiếng nói của lương tâm, tự nó không thể sai lầm,
trong chừng mực mà nó không phục vụ cho các mục đích
cụ thể.
Hãy nhìn xem: không ai hứa
Chúng
ta rồi sẽ hát. Vì vậy thôi dành
Thời gian than khóc
nữa
(9)
Thơ là ẩn dụ nhưng không phải
là ngụ ngôn. Sự thật trong bài thơ có khi là việc đã
xảy ra, đúng như thế, chúng xuất hiện như những sự
kiện. Càng đọc thơ Stafford tôi càng tin rằng nhà thơ
phải đuổi theo các sự kiện, và đến lượt chúng các
sự kiện phải đuổi theo vần điệu của ngôn ngữ.
Đi được nửa đường, cha tôi
chết
Ông ngước mắt nhìn tôi. Rồi nhắm lại
Thế
giới lặng tờ. Mãi đến hôm nay tôi vẫn giữ
Trong lòng những gì cha tôi nói,
đời sống các con –
Bất cứ ánh sáng nào. Ôi,
bất cứ ánh sáng nào
(10)
Nhiều năm dạy học, Stafford
thường để lại những lời khuyên quý giá cho việc đọc
và sáng tạo.
Và nghệ thuật sống. Khi còn cắp sách
tới trường, những ngày học hành thi cử lo toan đời
sống khó khăn nhất, tôi nhớ:
Any light
Ôi bất cứ ánh sáng nào cũng tốt
Ông làm nhiều thơ về nghệ thuật
làm thơ. Đây là lối làm việc theo thói quen kỷ luật:
Mỗi sáng tôi đều dậy sớm, mở
cửa ra ngoài
Trước khi trời rạng, chạy dọc con
đường
Mờ sương, mặc bàn chân tìm ra nhịp điệu
Dịu
dàng mang bước tôi đi. Nào ai đâu hiểu
Một mình
con đường dài, khởi đầu ngày mai
(11)
(Run Before Dawn)
Và đây là niềm cảm hứng, hoặc
chống lại cảm hứng:
Tôi bỏ đi một ngày, để mặc
người đàn bà
Bị cột vào đường rầy xe lửa.
Nhưng
điều gì xảy ra sau đó nữa?
(12)
Vì người đàn bà bị bỏ lại
trên đường rày xe lửa, nên bài thơ phải trở lại như
một nỗi ám ảnh, và vì thế người đàn bà phải trở
đi trở lại trong bài thơ như một hình ảnh. Nếu có một
lời khuyên nào của ông mà tôi nhớ nhất, đó là lời
khuyên sau đây, và không chỉ trong thơ mà cả trong đời
sống và công việc và nghĩa vụ và tình yêu.
Chỉ có thế giới này hướng dẫn
tôi.
Thời tiết đẩy xô, hay những lúc
Nó
cuốn tôi đi, tôi liền chạy tới
Từ trường chạm
vào mình khi tôi đang bước
Thong thả trong rừng chẳng
chút nghĩ suy
(13)
Càng về sau nhà thơ càng có
khuynh hướng đi tìm những mối liên hệ nhân quả, hay sự
liên kết lạ lùng giữa các sự vật, không phải chỉ vì
để giải thích mà còn xuất phát từ một ấn tượng mơ
hồ về tính toàn vẹn và tổng thể của tồn tại.
Ở xứ sở kia, một giọt mưa
tình cờ
Làm vỡ một cái đập to
(14)
Mổi tiếng với thói quen dậy
sớm, làm thơ đều đặn, giờ sớm tinh sương là phút
sáng tạo, ông đi tìm sự cô đơn như một người bạn,
săn đuổi chúng hệt như tìm kiếm một tấm gương, như
một người nhìn vào gương để soi sáng sự trung thực
của mình.
Mặc dù từ ngữ trong thơ là những chữ
giản dị, cấu trúc văn phạm của chúng thì không.
Stafford thường viết những câu thơ, dựng nên những hình
ảnh đứt quãng, gãy đổ lác đác.
Some time when the river is ice ask me
Khi sự liên kết giữa các chữ
không tuân theo các nguyên tắc về ngữ pháp, trật tự
của chúng, trước sau, gần nhau hay xa nhau có những ý
nghĩa khiêu gợi, mở ra, thay đổi cách nhìn đối với
hiện thực, làm tính chất phân vân lưỡng cực thêm chập
chùng. Trong một chừng mực nào đó Stafford là một nhà
thơ thể nghiệm. Những bài thơ hay bao giờ cũng bao gồm
một thứ ngôn ngữ có liên hệ mật thiết đến hiện
thực và thể nghiệm, tức là sự tỉnh thức.
Giờ đây trên tay tôi chiếc xẻng
còn rung cảm giác
Dội từ đất, đá, sỏi, cát
(15)
Mỗi ngày ông đều dậy sớm,
viết một bài thơ trước lúc rạng đông, kể từ lúc
thanh niên cho đến cuối đời, đều đặn. Thật là một
tấm gương cần mẫn. Có nhà báo thắc mắc hỏi ông làm
cách nào mà ông làm được thơ mỗi ngày, và nếu gặp
những ngày không có cảm hứng, chỉ làm ra toàn những
bài thơ dở thì sao? Stafford trả lời: “lúc đó tôi liền
hạ tiêu chuẩn của tôi xuống”. Tôi hình dung khi nói
thế, ông đang tủm tỉm cười. Nhưng thật ra những tiêu
chuẩn đã hạ xuống ấy vẫn còn quá cao so với nhiều
người khác.
Mặc dù là một người làm việc chuyên
cần, Stafford không phải là một người khuyến khích sự
làm việc căng thẳng, sự cố gắng tận thiện tận mỹ,
trái lại lối sống và cách viết của ông phảng phất
đạo lý phương đông, dìu dặt, thư thả, không tìm kiếm
một điều gì như sự thành công, tiền bạc, danh vọng,
sự công nhận của dư luận, mà chỉ nhằm thỏa mãn
những nhu cầu nội tại. Có lẽ vì vậy mà thơ ông đầy
riêng tư, tính ngẫm nghĩ, lối tư lự, như con đường
mòn đi qua cỏ dại, bào nhẵn bởi bước chân của một
người bộ hành. Trước khi mất vào ngày 28 tháng 8 năm
1993, Stafford viết bài thơ cuối cùng của đời mình. Một
ngày trước đó, một nhân viên hãng bảo hiểm gọi điện
thoại cho nhà thơ, tìm một người tên là William Stafford,
sau đó mới nhận ra rằng chỉ là sự trùng tên tình cờ.
Bài thơ cuối cùng ấy mở đầu như sau:
“Có phải William Stafford là
ông?”
“Thưa đúng, ồ nhưng không”
(16)
Ai đã gọi nhà thơ? Thần chết
chăng. Hay một thiên thần, hay một sức mạnh? Bài thơ
của Stafford muốn nói điều gì, hay chẳng nói điều gì
cả.
Sống một cuộc đời lặng lẽ nhưng vui tươi
giữa bạn bè, vợ con thương mến, thơ ông ám ảnh bởi
sự cô độc, nhưng đó là sự cô độc chọn lựa, không
dễ dàng.
Bạn không một mình đâu nếu bạn
lắng nghe sâu
Tiếng động mùa thu im lặng bước ban
đầu
(17)
Có một sự liên kết mãnh liệt
giữa cá nhân và cộng đồng, giữa con người và thiên
nhiên, giữa hạnh phúc cá thể và vô thức cộng đồng,
tóm lại một thứ tình thương yêu rộng lớn, gần như
vị tha, một sự khiêm tốn lãng mạn, sự lãng mạn ấy
không thể có trong một xã hội độc tài tan rã, mỗi khi
tôi nghĩ về ông như người dẫn đường, hay hơn thế
nữa, người bạn đường. William Stafford thức dậy sớm,
trời mờ sương, pha cà phê, nhìn qua cửa sổ, khiêm tốn,
riêng tư, nhưng như một thí dụ, như một gợi ý, như
một tín hiệu. Có lúc dừng lại, chậm lại, phân vân,
ngẫm nghĩ, chờ đợi một giải thích, một nhấn mạnh,
một khúc quanh, hay sự chấm hết giản dị.
Khi tôi chết, lòng tôi muốn ra
đi
Trong chiều xuống
(18)
Thơ Stafford không làm người đọc
ngạc nhiên hay sợ hãi, trái lại chúng kéo dài, triển
hạn đời sống của chúng ta, như phong tục kỵ giỗ của
người Việt Nam làm nối dài những số phận cá nhân
trong tấm lưới cộng đồng của gia tộc và làng xóm. Có
lẽ vì thế mà ông cho tôi cảm giác về một người thân
gia đình. Tôi tưởng tượng ông vừa viết xong những câu
thơ trên đây bên cửa sổ căn nhà thôn quê yên tĩnh,
lắng nghe ngoài sân vẳng lại tiếng cười đùa trẻ con
trong buổi chiều ấm áp, khói lam lên, rồi sắp xếp lại
giấy tờ trên bàn, chuẩn bị bước ra đường.
Nguyễn Đức Tùng
(1)
Traveling Through The Dark
Traveling through the dark I found a
deer
dead on the edge of the Wilson River road.
It is
usually best to roll them into the canyon:
that road is narrow;
to swerve might make more dead.
By glow of the tail-light I
stumbled black of the car
and stood by the heap, a doe, a recent
killing;
she had stiffened already, almost cold.
I dragged
her off; she was large in the belly.
My fingers touching her
side brought me the reason -
her side was warm; her fawn lay
there waiting,
alive, still, never to be born.
Beside that
mountain road I hesitated.
The car aimed ahead its lowered
parking lights;
under the hood purred the steady engine.
I
stood in the glare of the warm exhausted turning red;
around our
group I could hear the wilderness listen.
I thought hard for us
all - my only swerving -,
then pushed her over the edge into the
river.
(2)
Ask Me
Some time when the river is ice ask
me
Mistakes I have made. Ask me whether
What I have done is
my life. Others
Have come in their slow way into
My
thought, and some have tried to help
Or to hurt: ask me what
difference
Their strongest love or hate has made.
I will listen to what you say
You
and I can turn and look
At the silent river and wait. We
know
The current is there, hidden; and there
Are comings
and goings from miles away
That hold the stillness exactly
before us
What the river says, that is what I say.
(3)
Ants, when they meet each
other,
Usually pass on the right
(4)
Traveling through the dark I
found a deer
dead (on the edge…)
(5)
Freedom is not following a
river
Freedom is following a river
(6)
Though, if you want to.
(7)
So, the world happens
twice
Once what we see it as;
Second it legends
itself
Deep, the way it is.
(8)
It is too late now for earlier
ways
Now there are only some other ways
And only one way to
find them – fail
(9)
Look: No one ever promised for
sure
That we would sing. We have decided
To moan.
(10)
Halfway to here, my father
died.
He looked at me. He closed his eyes.
The world stayed
still. Today, I hold in mind
The things he said, my children’s
lives –
Any light. Oh, any light.
(11)
Most mornings I get away, slip
out
The door before light, set forth on the dim, gray
Road,
letting my feet find a cadence
That softly carries me on.
Nobody
Is up – all alone my journey begins.
(12)
I gave out one day and left a
woman
Tied to a railroad track.
And what happened next?
(13)
Only the world guides
me
Weather pushes, or when it entices
I follow. Some kind
of magnetism
Turns me when I am walking
In the woods with
no intentions.
(14)
In the backcountry a random
raindrop
Has broken a dam
(15)
Even now in my hands the feel
of the shovel comes back,
The shock of the gravel or sand.
(16)
“Are you Mr. William
Stafford?”
“Yes, but…”
(17)
You will never be alone, you
hear so deep
A sound when autumn comes.
(18)
If I ever die, I’d like it
to be
In the evening
