Lang Trương
PHÂY
DU KÝ SỰ
Bút ký của Lang Trương
Hồi
thứ nhứt
Mỹ Tho tìm bạn du thiên lý
Đà Nẵng đón anh trút vạn sầu
Độ chừng hai năm trước, lúc đó, tôi chưa biết anh. Một lần,
tình cờ đọc được một bài thơ của Kha Tiem Ly, tôi ngạc nhiên quá. Ông này là ai
mà bút lực kinh người như thế?
Tò mò, tôi thử hỏi Google. Ngay lập tức, hàng loạt kết quả tràn ra. Mới hay, anh là "nhà thơ được yêu thích nhất hiện nay". Tác phẩm của anh ngập tràn trên các trang mạng. Anh nổi tiếng từ rất sớm, từng dạy Hán văn, là một nhà trí thức "cũ". Người ta biết đến anh khắp trong Nam ngoài Bắc, không chỉ ở trong nước, mà còn cả ở nước ngoài.
Xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn chương, anh sáng tác đủ thể loại: Thơ tự do, Đường luật, truyện ngắn... Dù là tân thời hay cổ thể, tác phẩm của anh luôn đạt đến mức điêu luyện trong cách sự dụng, vận hành ngôn ngữ. Chứng tỏ anh rất cẩn trọng, dụng công khi hạ bút.
Với vốn Hán học uyên thâm, kho tri thức dồi dào, anh trổ tài viết phú, nổi tiếng trên văn đàn với những bài phú "nghiêng trời, lệch đất" như Hoàng Sa Nộ Khí Phú, Hoàng Sa Tâm Thư Phú, Phú Tặng Vợ, Hàn Sĩ Nghinh Xuân Phú...
Nói qua về phú. Phú là thể văn cổ, vô cùng khó. Một bài phú được cấu thành từ mấy mươi cặp đối, đủ các thể loại: cách cú, hạc tất, liên vận , hoặc song quan.
Phú có nhiều thể loại. Phú lưu thủy, thể phóng vận (vần tự do) đã khó, thể độc vận (một vần duy nhất) lại càng khó hơn.
Người xưa đặt ra những niềm luật ngặt nghèo như thế, không phải để làm khó người viết, mà là để các văn gia trổ tài, giống như trong bóng đá, luật cấm cầu thủ dùng tay, thủ môn không được bắt bóng ngoài vòng cấm địa, không được giữ bóng quá 6 giây... Luật càng khó, người chơi buộc phải phô diễn hết kỹ năng thiên phú của mình.
Người viết Phú đôi khi nghĩ ra một vế rất hay, rất tâm đắc. Rồi hàng tháng trời vò đầu, bứt tai vẫn không tìm ra được vế đối tương xứng. Đành lòng bỏ đi. Tiếc hùi hụi!
Chính vì Phú khó viết như thế, nên qua bao nhiêu lần thay đổi giáo khoa, chương trình ngữ văn vẫn không có nhiều chọn lựa, chỉ duy nhất hai bài: Bình Ngô Đại Cáo (bản dịch của cụ Bùi Kỷ) và Văn Tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc cụ đồ Chiểu.
Người ta đọc thuộc lòng Bình Ngô Đại Cáo:
Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần
Lúc Khôi Huyện quân không một đội
Trời thử lòng giao cho việc lớn
Ta quyết chí khắc phục gian nan.
Hoặc:
Bại nhân nghĩa, nát cả đất trời
Nặng thúê khóa, sạch không đầm núi.
Học sinh nghĩ đó là những câu thơ, mà không biết rằng đó đều là những câu đối.
Khó như thế nên người viết Phú, đọc được, ngày nay chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Kha Tiệm Ly viết Phú cứ như không. Anh được các nhà nguyện cứu văn học đánh giá là "người viết Phú hay nhất Việt Nam hiện nay".
Cảm phục tài năng của anh, Lang Truong tôi, cái thằng vô danh giữa rừng thơ biển chữ, bạo gan gửi anh một lời mời kết bạn. Tôi nôn nao, hồi hộp chờ đợi. Không thể diễn tả hết nỗi sung sướng, tự hào khi được anh nhận lời ngay.
Điều đầu tiên tôi viết trên Dòng Thời Gian (FB) của anh là lời cám ơn chân thành, xuất phát tận đáy lòng. Anh trả lời liền. Tôi cảm nhận ở anh tấm chân tình nồng hậu của một bậc trượng phu, không hề có cái cao ngạo, vênh váo của hạng "thùng rỗng kêu to"!
Từ đó chúng tôi quen nhau. Lang Truong tôi chưa từng xuôi nam, nhưng vẫn luôn ấp ủ mơ ước được cặp gỡ anh một lần.
Thật bất ngờ, hai tuần trước, nhà thơ Châu Thạch loan báo tin vui: Kha Tiệm Ly sắp đến Đà Nẵng! Lang Truong chuẩn bị đón anh. Tôi sung sướng và hội hộp. Được diện kiến Kha Tiệm Ly là vinh dự lớn, là niềm tự hào với Lang Truong.
Một loạt câu hỏi đặt ra: Tháp tùng anh là những ai? Đón anh có bao nhiêu người? Họ có biết Lang Truong không? Có ai trong số họ là các chức sắc chốn quan trường, những khuôn mặt vênh váo vì quyền lực, ngập ngụa trong ma lực đồng tiền, luôn nhìn đời với ánh mắt "mục hạ vô nhân".
Lang Truong tôi đặc biệt dị ứng với những khuôn hình béo ngấy, nung núc mỡ, những tấm thân phì nộn, những cái bụng lặc lè và những nụ cười xảo trá. Tôi phân vân mãi. Có nên gặp anh không? Hay tránh anh lần này và sẽ đến thăm anh vào một dịp khác.
Mấy hôm nay, người ta đua nhau cưới, cưới chạy Tháng Cô Hồn. Cái thằng "trên răng dưới dái" là tôi được mời liền mấy đám. Bao nhiêu vốn liếng cần mẫn ky cóp để chuẩn bị đón anh hoan hỉ ra đi theo từng cánh thiệp hồng.
Nhà thơ Châu Thạch gọi điện thúc giục. Tôi đánh bạo nhắn tin cho anh. Anh tha thiết muốn gặp. Tôi đành đi.
Thú thật, nếu Kha Tiệm Ly không đến Đà Nẵng lần này, Lang Truong còn trốn, trốn trong tịnh cốc, không biết đến bao giờ.
Tôi vẫn thường xuyên theo dõi chuyến du hành của anh. Ở đâu cũng thấy anh nhậu với nhiều người. Tôi tưởng đoàn của anh đông lắm. Thật bất ngờ! Anh đi một mình, bằng xe đò. Một nhà thơ nổi tiếng như anh, lại nghèo đến độ chưa từng ra Trung do thiếu "điều kiện". Đây là chuyến đi đầu tiên của anh, ở vào độ tuổi "cổ lai hy". Cũng có thể xem như chuyến "đi chơi dối già". Và các hình ảnh đông đúc tôi thấy là bạn bè thì hữu quý mến anh, mời anh ghé lại trên mỗi quảng đường.
Chúng tôi hẹn đón anh ở nhà anh Nguyễn Khắc Phước, văn sĩ, dịch giả và là chủ nhiệm trang Văn Nghệ Quảng Trị. Khi tôi đến, đã có nhà thơ Châu Thạch chờ sẵn. Tuy ở cùng địa phương, nhưng tôi chưa từng gặp ai, chỉ quen nhau qua Facebook. Châu Thạch rất vui, tỏ vẻ ngạc nhiên, bất ngờ khi thấy Lang Trương trẻ hơn ông mường tượng. Chuyện trò vui vẻ một lát thì Phan Nam đến. Phan Nam là chàng sinh viên sư phạm năm cuối, làm thơ không vần khá hay, trông rất thư sinh.
Chuyện vãn không lâu thì có tiếng xe máy đỗ lai trước cửa. Châu Thạch reo lên Kha Tiệm Ly! Tôi rất xúc động. Anh vào Đà Nẵng cùng một người bạn, nhà thơ Đức Trí ở Huế.
Tôi bắt tay anh, hồi hôp:
- Đại ca biết đệ không?
Anh đoán ra ngay, cười thật hiền:
- Trương đạo sĩ.
Tôi nhìn anh. Anh gầy quá. Dặm trường sương gió khiến anh đen hơn. Anh vẫn cười, không một chút mệt mỏi. Có vẻ bận tâm vì để mọi người đợi mình.
Đã hơn 6 giờ chiều. Chúng tôi đưa anh ra khách sạn, để anh cất hành lý, tẩy trần. Tôi đưa hai anh lên phòng, mở tủ giúp anh treo quần áo. Anh đặt vội túi xách trên ghế, thúc giục :
- Xuống thôi. Cứ quăng đại đó. Đừng để anh em phải chờ lâu.
Những người khác bận việc cá nhân, không đến được. Chúng tôi, bốn người kéo nhau ra quán. Tôi chở anh Đức Trí, Phan Nam chở anh Kha Tiệm Ly, còn Châu Thạch thì ngồi cùng xe Nguyễn Khắc Phước.
Chúng tôi chuyện trò vui vẻ, thân mật. Kha Tiệm Ly vui tính, nhỏ nhẹ, gần gũi và chân tình. Đức Tri đậm người, cười nhiều. Anh trông trẻ hơn cái tuổi 70.
Được biết, anh ra Húê lần đầu. Lần đầu thăm đất cố đô, lần đầu tiên anh ghé hoàng thành, và cũng là lần đầu tiên anh viếng lăng Minh Mạng. Từ Huế lên lăng Minh Mạng khá xa. Đến nơi, anh hụt hẫng vì phải mua vé 100 000. Không đủ tiền để trang trải, anh ngậm ngùi viếng cái cổng rồi quay về.
Tôi hỏi bạn bè ở Huế của anh đâu, những người được anh đón tiếp trong nam, những người hàng ngày lên Face khoe ảnh, có anh, Kha Tiệm Ly là bạn?
Anh cười buồn: Anh không gặp!
Rời Huế, anh còn gì để lưu luyến đất cố đô?
Tôi chợt nhớ câu thơ của Bùi Giáng:
Dạ thưa xứ Huế bây giờ
Vẫn còn núi Ngự bên bờ sông Hương.
Hay quá! Ông Bùi Giáng thật tài tình.
Huế vẫn còn có anh Đức Tri. Bằng chiếc xe máy cũ, có vẻ anh cũng chẳng giàu có gì, vậy mà suốt mấy ngày trường, anh đã chở Kha Tiệm Ly rong ruổi qua bốn tỉnh miền Trung: Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng và Quảng Nam. Anh còn muốn đưa Kha Tiệm Ly đến tận Quy Nhơn! Nhờ có anh Đức Tri mà Kha Tiệm Ly Hảo Hán, kẻ "ngang dọc hải hồ," tung hoành trên văn đàn, lần đầu được biết Bến Hải, Hiền Lương, Thạch Hãn, Cổ Thành, Đại Lộ Kinh Hoàng... đã đi vào huyền thoại.
Thật xúc động khi chứng kiến hai ông già chở nhau trên xe máy, dưới cái nắng nung người, rong ruổi dặm trường, du sơn du thủy và thăm viếng bạn bè.
Đến Đà Nẵng, chắc anh vui. Ở Đà Nẵng, ai cũng háo hức mong anh. Người Đà Nẵng là thế, anh ạ. Không "ngọt lịm đường" đâu, nhưng ấm áp, chân tình.
Lang Truong nghèo, đã có các anh Nguyễn Khắc Phước, Châu Thạch, Đình Đăng, cùng nhiều thi hữu khác. Không một ai thấy anh nghèo mà tránh mặt.
Anh đi rồi, ai cũng day dứt vì không đón tiếp anh chu đáo hơn. Đời người như bóng mây qua cửa. Liệu còn được bao lần gặp lại anh!
Cầu mong ơn trên phù hộ, để anh luôn khỏe. Anh như người anh cả trên Face. Có anh, chúng tôi vui hơn, và học hỏi được nhiều điều hơn.
Lang Truong muốn anh biết rằng, chúng tôi phục anh ở tài năng, kính anh ở nhân cách và tâm hồn, yêu anh thật lòng ở tấm chân tình mà anh dành cho tất cả bạn bè.
Trân trọng chào anh, Kha Tiệm Ly!
Hẹn gặp anh lần sau.
Tò mò, tôi thử hỏi Google. Ngay lập tức, hàng loạt kết quả tràn ra. Mới hay, anh là "nhà thơ được yêu thích nhất hiện nay". Tác phẩm của anh ngập tràn trên các trang mạng. Anh nổi tiếng từ rất sớm, từng dạy Hán văn, là một nhà trí thức "cũ". Người ta biết đến anh khắp trong Nam ngoài Bắc, không chỉ ở trong nước, mà còn cả ở nước ngoài.
Xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn chương, anh sáng tác đủ thể loại: Thơ tự do, Đường luật, truyện ngắn... Dù là tân thời hay cổ thể, tác phẩm của anh luôn đạt đến mức điêu luyện trong cách sự dụng, vận hành ngôn ngữ. Chứng tỏ anh rất cẩn trọng, dụng công khi hạ bút.
Với vốn Hán học uyên thâm, kho tri thức dồi dào, anh trổ tài viết phú, nổi tiếng trên văn đàn với những bài phú "nghiêng trời, lệch đất" như Hoàng Sa Nộ Khí Phú, Hoàng Sa Tâm Thư Phú, Phú Tặng Vợ, Hàn Sĩ Nghinh Xuân Phú...
Nói qua về phú. Phú là thể văn cổ, vô cùng khó. Một bài phú được cấu thành từ mấy mươi cặp đối, đủ các thể loại: cách cú, hạc tất, liên vận , hoặc song quan.
Phú có nhiều thể loại. Phú lưu thủy, thể phóng vận (vần tự do) đã khó, thể độc vận (một vần duy nhất) lại càng khó hơn.
Người xưa đặt ra những niềm luật ngặt nghèo như thế, không phải để làm khó người viết, mà là để các văn gia trổ tài, giống như trong bóng đá, luật cấm cầu thủ dùng tay, thủ môn không được bắt bóng ngoài vòng cấm địa, không được giữ bóng quá 6 giây... Luật càng khó, người chơi buộc phải phô diễn hết kỹ năng thiên phú của mình.
Người viết Phú đôi khi nghĩ ra một vế rất hay, rất tâm đắc. Rồi hàng tháng trời vò đầu, bứt tai vẫn không tìm ra được vế đối tương xứng. Đành lòng bỏ đi. Tiếc hùi hụi!
Chính vì Phú khó viết như thế, nên qua bao nhiêu lần thay đổi giáo khoa, chương trình ngữ văn vẫn không có nhiều chọn lựa, chỉ duy nhất hai bài: Bình Ngô Đại Cáo (bản dịch của cụ Bùi Kỷ) và Văn Tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc cụ đồ Chiểu.
Người ta đọc thuộc lòng Bình Ngô Đại Cáo:
Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần
Lúc Khôi Huyện quân không một đội
Trời thử lòng giao cho việc lớn
Ta quyết chí khắc phục gian nan.
Hoặc:
Bại nhân nghĩa, nát cả đất trời
Nặng thúê khóa, sạch không đầm núi.
Học sinh nghĩ đó là những câu thơ, mà không biết rằng đó đều là những câu đối.
Khó như thế nên người viết Phú, đọc được, ngày nay chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Kha Tiệm Ly viết Phú cứ như không. Anh được các nhà nguyện cứu văn học đánh giá là "người viết Phú hay nhất Việt Nam hiện nay".
Cảm phục tài năng của anh, Lang Truong tôi, cái thằng vô danh giữa rừng thơ biển chữ, bạo gan gửi anh một lời mời kết bạn. Tôi nôn nao, hồi hộp chờ đợi. Không thể diễn tả hết nỗi sung sướng, tự hào khi được anh nhận lời ngay.
Điều đầu tiên tôi viết trên Dòng Thời Gian (FB) của anh là lời cám ơn chân thành, xuất phát tận đáy lòng. Anh trả lời liền. Tôi cảm nhận ở anh tấm chân tình nồng hậu của một bậc trượng phu, không hề có cái cao ngạo, vênh váo của hạng "thùng rỗng kêu to"!
Từ đó chúng tôi quen nhau. Lang Truong tôi chưa từng xuôi nam, nhưng vẫn luôn ấp ủ mơ ước được cặp gỡ anh một lần.
Thật bất ngờ, hai tuần trước, nhà thơ Châu Thạch loan báo tin vui: Kha Tiệm Ly sắp đến Đà Nẵng! Lang Truong chuẩn bị đón anh. Tôi sung sướng và hội hộp. Được diện kiến Kha Tiệm Ly là vinh dự lớn, là niềm tự hào với Lang Truong.
Một loạt câu hỏi đặt ra: Tháp tùng anh là những ai? Đón anh có bao nhiêu người? Họ có biết Lang Truong không? Có ai trong số họ là các chức sắc chốn quan trường, những khuôn mặt vênh váo vì quyền lực, ngập ngụa trong ma lực đồng tiền, luôn nhìn đời với ánh mắt "mục hạ vô nhân".
Lang Truong tôi đặc biệt dị ứng với những khuôn hình béo ngấy, nung núc mỡ, những tấm thân phì nộn, những cái bụng lặc lè và những nụ cười xảo trá. Tôi phân vân mãi. Có nên gặp anh không? Hay tránh anh lần này và sẽ đến thăm anh vào một dịp khác.
Mấy hôm nay, người ta đua nhau cưới, cưới chạy Tháng Cô Hồn. Cái thằng "trên răng dưới dái" là tôi được mời liền mấy đám. Bao nhiêu vốn liếng cần mẫn ky cóp để chuẩn bị đón anh hoan hỉ ra đi theo từng cánh thiệp hồng.
Nhà thơ Châu Thạch gọi điện thúc giục. Tôi đánh bạo nhắn tin cho anh. Anh tha thiết muốn gặp. Tôi đành đi.
Thú thật, nếu Kha Tiệm Ly không đến Đà Nẵng lần này, Lang Truong còn trốn, trốn trong tịnh cốc, không biết đến bao giờ.
Tôi vẫn thường xuyên theo dõi chuyến du hành của anh. Ở đâu cũng thấy anh nhậu với nhiều người. Tôi tưởng đoàn của anh đông lắm. Thật bất ngờ! Anh đi một mình, bằng xe đò. Một nhà thơ nổi tiếng như anh, lại nghèo đến độ chưa từng ra Trung do thiếu "điều kiện". Đây là chuyến đi đầu tiên của anh, ở vào độ tuổi "cổ lai hy". Cũng có thể xem như chuyến "đi chơi dối già". Và các hình ảnh đông đúc tôi thấy là bạn bè thì hữu quý mến anh, mời anh ghé lại trên mỗi quảng đường.
Chúng tôi hẹn đón anh ở nhà anh Nguyễn Khắc Phước, văn sĩ, dịch giả và là chủ nhiệm trang Văn Nghệ Quảng Trị. Khi tôi đến, đã có nhà thơ Châu Thạch chờ sẵn. Tuy ở cùng địa phương, nhưng tôi chưa từng gặp ai, chỉ quen nhau qua Facebook. Châu Thạch rất vui, tỏ vẻ ngạc nhiên, bất ngờ khi thấy Lang Trương trẻ hơn ông mường tượng. Chuyện trò vui vẻ một lát thì Phan Nam đến. Phan Nam là chàng sinh viên sư phạm năm cuối, làm thơ không vần khá hay, trông rất thư sinh.
Chuyện vãn không lâu thì có tiếng xe máy đỗ lai trước cửa. Châu Thạch reo lên Kha Tiệm Ly! Tôi rất xúc động. Anh vào Đà Nẵng cùng một người bạn, nhà thơ Đức Trí ở Huế.
Tôi bắt tay anh, hồi hôp:
- Đại ca biết đệ không?
Anh đoán ra ngay, cười thật hiền:
- Trương đạo sĩ.
Tôi nhìn anh. Anh gầy quá. Dặm trường sương gió khiến anh đen hơn. Anh vẫn cười, không một chút mệt mỏi. Có vẻ bận tâm vì để mọi người đợi mình.
Đã hơn 6 giờ chiều. Chúng tôi đưa anh ra khách sạn, để anh cất hành lý, tẩy trần. Tôi đưa hai anh lên phòng, mở tủ giúp anh treo quần áo. Anh đặt vội túi xách trên ghế, thúc giục :
- Xuống thôi. Cứ quăng đại đó. Đừng để anh em phải chờ lâu.
Những người khác bận việc cá nhân, không đến được. Chúng tôi, bốn người kéo nhau ra quán. Tôi chở anh Đức Trí, Phan Nam chở anh Kha Tiệm Ly, còn Châu Thạch thì ngồi cùng xe Nguyễn Khắc Phước.
Chúng tôi chuyện trò vui vẻ, thân mật. Kha Tiệm Ly vui tính, nhỏ nhẹ, gần gũi và chân tình. Đức Tri đậm người, cười nhiều. Anh trông trẻ hơn cái tuổi 70.
Được biết, anh ra Húê lần đầu. Lần đầu thăm đất cố đô, lần đầu tiên anh ghé hoàng thành, và cũng là lần đầu tiên anh viếng lăng Minh Mạng. Từ Huế lên lăng Minh Mạng khá xa. Đến nơi, anh hụt hẫng vì phải mua vé 100 000. Không đủ tiền để trang trải, anh ngậm ngùi viếng cái cổng rồi quay về.
Tôi hỏi bạn bè ở Huế của anh đâu, những người được anh đón tiếp trong nam, những người hàng ngày lên Face khoe ảnh, có anh, Kha Tiệm Ly là bạn?
Anh cười buồn: Anh không gặp!
Rời Huế, anh còn gì để lưu luyến đất cố đô?
Tôi chợt nhớ câu thơ của Bùi Giáng:
Dạ thưa xứ Huế bây giờ
Vẫn còn núi Ngự bên bờ sông Hương.
Hay quá! Ông Bùi Giáng thật tài tình.
Huế vẫn còn có anh Đức Tri. Bằng chiếc xe máy cũ, có vẻ anh cũng chẳng giàu có gì, vậy mà suốt mấy ngày trường, anh đã chở Kha Tiệm Ly rong ruổi qua bốn tỉnh miền Trung: Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng và Quảng Nam. Anh còn muốn đưa Kha Tiệm Ly đến tận Quy Nhơn! Nhờ có anh Đức Tri mà Kha Tiệm Ly Hảo Hán, kẻ "ngang dọc hải hồ," tung hoành trên văn đàn, lần đầu được biết Bến Hải, Hiền Lương, Thạch Hãn, Cổ Thành, Đại Lộ Kinh Hoàng... đã đi vào huyền thoại.
Thật xúc động khi chứng kiến hai ông già chở nhau trên xe máy, dưới cái nắng nung người, rong ruổi dặm trường, du sơn du thủy và thăm viếng bạn bè.
Đến Đà Nẵng, chắc anh vui. Ở Đà Nẵng, ai cũng háo hức mong anh. Người Đà Nẵng là thế, anh ạ. Không "ngọt lịm đường" đâu, nhưng ấm áp, chân tình.
Lang Truong nghèo, đã có các anh Nguyễn Khắc Phước, Châu Thạch, Đình Đăng, cùng nhiều thi hữu khác. Không một ai thấy anh nghèo mà tránh mặt.
Anh đi rồi, ai cũng day dứt vì không đón tiếp anh chu đáo hơn. Đời người như bóng mây qua cửa. Liệu còn được bao lần gặp lại anh!
Cầu mong ơn trên phù hộ, để anh luôn khỏe. Anh như người anh cả trên Face. Có anh, chúng tôi vui hơn, và học hỏi được nhiều điều hơn.
Lang Truong muốn anh biết rằng, chúng tôi phục anh ở tài năng, kính anh ở nhân cách và tâm hồn, yêu anh thật lòng ở tấm chân tình mà anh dành cho tất cả bạn bè.
Trân trọng chào anh, Kha Tiệm Ly!
Hẹn gặp anh lần sau.
Lang Trương
No comments:
Post a Comment