CẢM NHẬN TIỂU THUYẾT “NGƯỜI HAY LÀ NHỮNG CƠN MƠ MẠO DANH” CỦA NHÀ VĂN PHAN TRANG HY.
CÕI NGƯỜI - KIẾP SỐNG PHÙ DU
HAY GIẤC MƠ CỦA SÓNG?
*Nguyễn An Bình
“ Trên dòng nước ẩn hiện một xác người. Xác chết
lả một cô gái.
Gương mặt của xác chết là gương mặt của Rớt
thuở mười lăm, mười sáu. Rớt đẹp thanh khết, thanh thản đang nằm yên trên sóng”(chương
12, trang 180)
Kết thúc quyển tiểu thuyết là như thế. Trích lại
như vậy ta đủ biết quyển tiểu thuyết nầy không có hậu rồi. làm cho người đọc
trăn trở, làm cho người ta tự hỏi chuyện gì đã xảy ra với nhân vật nữ nầy, bảo
tố của cuộc đời đã cuốn lấy cô gái nầy như thế nào mà kết thúc bi thảm đến vậy?
Trước khi đọc “Người Hay Những Cơn Mơ Mạo
Danh”(NHNCMMD) tôi có đọc một bài cảm nhận
ngắn của Hòa Văn về tác phẩm, trong đó có đoạn:”Nếu muốn đọc đến đâu hiểu ngay
đến đó thì xin không đọc tiểu thuyết Người hay là những cơn mơ mạo danh
(NHLNCMMD) của nhà văn Phan Trang Hy (PTH) bởi 12 chương 180 trang đều giống
nhau tất cả các nhân vật sống hay chết, có thật hay giả tưởng trong nhiều tình
huống hư hư thực thực, thiệt giả lẫn lộn do vậy người đọc, đọc theo kiểu nhát gừng
sẽ dễ nản...” thì tôi biết quyển tiểu thuyết nầy có những ẩn dụ hay những gởi gấm
gì đó mà người đọc phải có đủ thời gian chiêm nghiệm để nhận ra. Khi nhận được
quyển truyện của anh gởi tặng, tôi đã mail hỏi anh viết tiểu thuyết nầy trong
tâm thức thế nào. Nhà văn Phan Trang Hy đã thật lòng chia sẻ: “Tôi viết tiểu thuyết ni năm 1991, khi đọc xong một tin trên báo
công an Quảng Nam – Đà Nẵng. Tôi không nhớ tên người trong bản tin đó. Chỉ nhớ
có một cô gái đôi mươi ở một vùng trung du Quảng Ngãi mang gương mặt như bà già
quê 5, 6 mươi, ở với cô ruột. Vì nghe lời trai, ăn cắp mấy chỉ vàng trốn theo
trai, nhưng bị bắt. Chuyện chỉ có như rứa. Nhưng tôi thấy thân phận cô gái ấy
là thân phận của những kiếp người trong xã hội hiện đại. Và tôi nghĩ mình phải
viết về thân phận của kiếp người đang mơ những giấc mơ mạo danh.” Chuyện một cô
gái tuổi đang xuân mơn mởn nước da trắng hồng đẹp đẽ chỉ trong một thời gian
ngắn lại mang bộ mặt già nua gớm giếc bây giờ cũng không là chuyện hiếm gặp
trong cuộc sống của chúng ta, có thể bắt gặp hiện tượng đó ở Bến Tre, Bạc Liêu
… mà báo chí đã đăng tải. Bỏ qua những nguyên nhân gây bệnh ở đây ta muốn nói
đến diến biến tâm sinh lý của nhân vật và những hệ lụy của nó gây ra trong cuộc
sống đầy phiền muộn của một kiếp người mà thôi.
Quyển tiểu thuyết
NHLNCMMD ra đời cũng không phải dễ dàng gì, tác giả hoàn tất tác phẩm năm 1991
và nhờ nhà văn Hoàng Minh Nhân đem ra Hà Nội tìm nhà xuất bản in và phát hành
với cái tên đầu tiên “Giấc Mơ Trên Sóng”, nhà văn Hoàng Minh Nhân đã đề nghị
đổi tên quyển tiểu thuyết thành “Nữ Hoàng Rớt”(có lẽ để gây sự tò mò và tạo ấn
tượng với NXB chăng?) nhưng không NXB nào chịu in.
Cho đến khi anh tham
gia viết bài cho tập san Quán Văn và được anh Nguyên Minh(chủ biên tập san)
nhận in thì viết tiến hành cũng không dễ dàng gì. Lúc bấy giờ quyển tiểu thuyết
đã đổi tên là NHLNCMMD, NXB Thanh Niên không chịu cấp giấy phép, chuyển sang
NXB Hội Nhà Văn lại bị yêu cầu đổi tên nhưng cuối cùng cũng được in dưới cái
tên của người sinh ra nó vào giữa năm 2015, dù sao số phận của nó cũng may mắn
hơn cô thiếu nữ Rớt trong tác phẩm luôn khao khát có một cuộc sống bình thường
như bao người phụ nữ khác trong cõi nhân sinh nầy nhưng nào có được đâu phải
không nhà văn Phan Trang Hy?
Những nhân vật
trong tác phẩm là những mẫu người chúng ta có thể thấy nhan nhản trong xã hội
thời @ nầy với đầy đủ những hỉ nộ ái ố, lục dục thất tình. Những khát khao,
tham vọng, đau hèn đắng cay, dối trá lừa bịp… nói chung không từ bỏ thủ đoạn
nào để đạt được mục đích của mình.
Rớt, thiếu nữ mười lăm, mười sáu tuổi có nét
đẹp thiên thần, thánh thiện bỗng dưng trở thành một bà lão nét mặt nhăn nheo
gớm giếc như quỷ, làm sao chấp nhận sự thật phủ phàng nầy? Cô đã gào thét, chửi
bới, tranh luận, van xin thậm chí đập nát tấm gương có hình ảnh của mụ già xấu
xí hãy trả lại gương mặt như tiên nga của mình.Cô khao khát được người khác yêu
thương, được đàn ông vuốt ve, được làm tình trong hoan lạc(có gì không đúng
đâu) nhưng chỉ thấy toàn một lũ người mang đầy những dục vọng thấp kém đê hèn
và cô đã nghĩ ra cách trả thù bọn đàn ông nầy bằng một sự trừng trị khủng khiếp
của lãnh chúa thời trung cổ với nô lệ của mình:
“…Dương vật của bọn họ bị cắt sát xương mu, bỏ vào lò đốt.
Những khúc gân nở bung trong lửa, sau đó nghe xèo xèo như khúc
dồi bị nướng. Bị lửa thiêu dữ dội, từng khúc hóa thành tro…”(trang 124}
Rớt luôn sống trong
những cơn mơ khủng khiếp: là một nàng Rớt xinh đẹp thánh thiện hay một mụ già
bẩn thỉu ích kỷ, một nàng tiên luôn hát ca trong hoan lạc hay một nữ hoàng đầy
quyền uy bạo lực, trong cõi hư thực đó ai mạo danh ai thật khó mà đoán được.
Mụ Ba(Mụ Chủ Nhà, Bà Ba bán bánh bèo) đã cưu
mang Rớt từ ngày cô nàng còn đỏ hỏn, không biết cặp tình nhân nào ăn cơm trước
kẻng đã từ chối kết quả mối tình vụng trộm nầy bỏ lén vào nhà bà khi bà đi bán
bánh, bà luôn bị bọn trẻ con chạy theo chọc phá, hát có vần có điệu chỉ toàn âm
B: “ Bà Ba bả bán bánh bèo bằng bột bắp…bả bò,bả bò…”(trang 30-31}, mụ
lại…thích bài đồng dao của bọn trẻ hát chế giễu bà vì bà cảm thấy nhờ đó mà bà
bán…đắt hàng(lạ đời chưa). Bà mơ gả “Công Chúa Rớt” cho bọn đàn ông giàu có,
rồi bà được làm bà ngoại, sống nhàn nhã. Bà thất vọng đâm ra giận đời, giận
mình, giận người, giận bọn đàn ông làm tình với mụ, giận hai đứa con bỏ mụ ra
đi. Bà mơ một giấc mơ không phải của mình, đó không phải là giấc mơ mạo danh
sao?
Còn lũ kiến, nơi nào có
náo nhiệt là có chúng, chúng bám lấy Rớt hành hạ mơn trớn rớt, dưới bàn tay của
lũ kiến Rớt khi là một thiếu nứ xinh đẹp, một con quỷ xấu xí, một nàng tiên
tuyệt mỹ, một nữ hoàng đầy sức mạnh.Lũ kiến cắn xé, hành hạ Mụ Ba, lôi kéo
Thi(anh chàng thi sĩ ca ngợi đủ thứ trên đời nầy nhưng hình như chưa từng ca
ngợi …vẻ đẹp của Rớt. Quỉ quái thật ÔI! Lũ kiến chúng là ai trong xã hội nầy,
chúng mạo danh ai mà đầy quyện lực đến thế, chúng cấu kết nhau thành cả một tập
đoàn hùng mạnh, chúng bị nước cuốn nơi nầy thì chúng lại xuất hiện nơi khác,
như là một chiếc vòi bạch tuộc,chiếc đầu của Sầm Hưng trong truyên Phạm Công
Cúc Hoa. Chặt cái đầu nầy lại mọc ra cái đầu khác, thiên biến vạn hóa, rốt cuộc
chúng là ai?
Đúng như Phan Trạng Hy đã tâm sự: Anh viết truyện nầy vào lúc khuya,
trong một trạng nửa ngủ nửa mơ mà tưởng tượng ra. Lối viết dễ làm cho người đọc
rơi vào mê hồn trận của chữ nghĩa. Ngô Công Dụng đã có lý khi nhận xét về cách
viết của Phan Trang Hy” Lối viết đó rất khó. Nó buộc tác giả nằm lỳ cố thủ
trong trạng thái mộng du để thể hiện cho hết cái thần của những cơn mê mạo danh
đó. Và rất dễ để nhận thấy rằng cái thần đó càng "chất" bao nhiêu thì
mảng sáng- tối của xã hội lại càng đậm nét bấy nhiêu.”
Ở cuối mỗi chương, đôi khi Phan trang Hy kết thúc bằng một câu:”ÔI, cơn
mơ mạo danh, cơn mơ ai cũng từng mơ thấy” hẳn anh muốn gởi gấm điều gì chăng?
Riêng tôi, xếp tập tiểu thuyết lại, tôi nghĩ mình thích cái tựa mà Phan Trang
Hy chọn đầu tiên hơn: “GIẤC MƠ TRÊN SÓNG” nghe có vẻ mềm mại hơn là NGƯỜI HAY
LÀ NHỮNG CƠN MƠ MẠO DANH nhưng nếu như thế thì nội dung quyển tiểu thuyết phải
viết khác đi một chút phải không nhà văn Đà Nẵng?
Nguyễn An Bình
Bên dòng sông
Hậu, tháng 8-2015
